BOŞANMADA KIDEM TAZMİNATI VE EMEKLİ İKRAMİYESİ PAYLAŞILIR MI?
Boşanma Halinde Kıdem Tazminatı ve Emekli İkramiyesinin Mal Rejimi Kapsamındaki Yeri
Boşanma süreci yalnızca duygusal bir ayrılığı değil, aynı zamanda eşler arasında edinilen malların hukuki olarak paylaşımını da beraberinde getirir. Bu kapsamda, kıdem tazminatı, emekli ikramiyesi ve OYAK gibi kurumlarca yapılan ödemelerin boşanma halinde mal rejimi tasfiyesi sırasında nasıl değerlendirileceği sıkça merak edilmektedir. Türk Medeni Kanunu’na göre, evlilik süresi içinde elde edilen bu tür ödemeler kural olarak "edinilmiş mal" sayılmakta ve paylaşım konusu olabilmektedir. Ancak ödeme tarihi ve ilgili gelirin hangi döneme ait olduğu, paylaşımda belirleyici rol oynar.
Özellikle mal rejiminin sona erdiği tarihten önce kazanılan ancak boşanma sonrası ödenen kıdem tazminatı veya emekli ikramiyesi gibi toplu ödemeler konusunda Yargıtay’ın yerleşik içtihatları, ayrıntılı hesaplama yöntemleriyle bu hakların paylaşılabilir olup olmadığını ortaya koymaktadır. PMF tablosuna dayalı olarak yapılan bu hesaplamalar, hangi kısmın kişisel mal, hangi kısmın edinilmiş mal olduğunu tespit etmeye yöneliktir. Bu nedenle, boşanma halinde kıdem tazminatı ve emekli ikramiyesi gibi ödemeler için sadece ödeme tutarı değil, ödeme zamanlaması ve kullanım amacı da kritik önemdedir.
Kıdem tazminatı paylaşımı, emekli ikramiyesi tasfiyesi ve OYAK ödemeleri gibi konular, boşanma avukatı tarafından profesyonelce değerlendirilmesi gereken karmaşık hukuki meselelerdir. Zira bazı ödemeler kişisel mal sayılarak paylaşım dışında tutulabilirken, bazıları ortak mal olarak dikkate alınır. Bu ayrımın doğru yapılabilmesi, hem eşlerin hakkaniyetli şekilde korunmasını sağlar hem de olası hukuki uyuşmazlıkların önüne geçer. Bu yazımızda, boşanma durumunda kıdem tazminatı, emekli ikramiyesi ve benzeri ödemelerin mal rejimi içindeki yasal statüsünü detaylıca ele alacağız.
Boşanma Sürecinde Tazminat ve İkramiyelerin Mal Paylaşımındaki Yeri
Boşanma sonrası mal rejiminin tasfiyesi yapılırken, eşlerin çalışma hayatları boyunca elde ettikleri bazı gelir kalemleri Türk Medeni Kanunu’nun 219/2. maddesi uyarınca edinilmiş mal olarak değerlendirilir. Bu çerçevede; kıdem tazminatı, emekli ikramiyesi, işsizlik ödeneği, malullük aylığı, yaşlılık aylığı, OYAK benzeri yardım sandığı ödemeleri ve işten çıkarma sonucu alınan tazminatlar mal rejimi kapsamında eşler arasında paylaşılabilir. Ancak bu gelirlerin evlilik süresince kazanılmış olması şarttır. Aksi takdirde, yani evlilikten önce ya da boşanma sonrası elde edildiyse, kişisel mal sayılır ve tasfiyeye dahil edilmez.
Ödemelerin Zamanlaması Paylaşımı Etkiler
Tazminat veya ikramiye gibi gelirlerin hangi tarihte elde edildiği önemlidir. Evlilikten önce veya mal rejiminin sona ermesinden sonra yapılan ödemeler eşlerin kişisel malı sayılır. Buna karşılık, evlilik süresince kazanılmış haklar, edinilmiş mal olarak kabul edilir ve eşin katkısı aranmaksızın yarı yarıya paylaşılır. Yargıtay içtihatları da bu doğrultudadır: Mal rejimi sona ermeden önce kazanılmış ve hala mevcut olan tutarlar paylaşılabilir.
Emekli Ödemeleri ve Yargıtay Uygulaması
Yargıtay kararlarında, özellikle OYAK gibi sandıklardan alınan toplu paralar ve emekli ikramiyeleri üzerinde detaylı hesaplamalar yapılmaktadır. Örneğin, bir ödemede irat (düzenli gelir) usulüne göre işlem yapılacaksa, PMF (ortalama yaşam süresi) tablosu dikkate alınarak mal rejiminin sona erdiği tarihten sonraki ödemeler hesaplanır ve sadece bu kısmın kişisel mal olduğu kabul edilir. Geriye kalan miktar ise ortak edinilmiş mal sayılır. Bu durum, emekli maaş sistemleri için de geçerlidir.
Kıdem Tazminatında Paylaşım Ölçütü
Kıdem tazminatı, çalışmanın karşılığı olarak kazanılmış ve geçmiş hizmetlerin birikimiyle oluşmuş bir haktır. Eğer bu ödeme 1 Ocak 2002’den sonra, yani edinilmiş mallara katılma rejimi döneminde yapılmışsa, edinilmiş mal sayılır. Çalışma süresi hem mal ayrılığı hem de edinilmiş mallara katılma rejimini kapsıyorsa, kıdem tazminatı bu sürelere göre oransal olarak bölünerek kişisel ve ortak mal ayrımı yapılır.
Sosyal Güvenlik Kurumu ve Yardım Sandıklarının Ödemelerinde Mal Statüsü
Kanuna göre, sosyal güvenlik kurumları ve personel yardım sandıkları tarafından yapılan toplu ödemelerin, mal rejiminin sona erdiği sırada halen elde mevcut olması gerekir. Aksi takdirde, yani ödeme harcanmışsa ya da başka bir varlığa dönüştürülmemişse, tasfiyeye dahil edilmez. Ancak bu para ile alınan başka bir mal varsa, o mal paylaşım kapsamında değerlendirilir. Uzman bilirkişi incelemesiyle, ödemenin ne kadarlık kısmının kişisel ya da edinilmiş mal olduğu belirlenebilir.
Katılma Alacağı, Değer Artış Payı ve Bilirkişi Hesaplamaları
Tasfiyeye konu malın kime ait olduğunu iddia eden eş, bunu belgelemekle yükümlüdür. Aksi ispat edilmedikçe tüm mallar ortak kabul edilir. Ayrıca, kişisel maldan edinilmiş mala yapılan katkı varsa, bu katkının miktarı belirlenerek değer artış payı hesaplanır. Bu süreçte, malın alım tarihindeki ve tasfiye günündeki değeri dikkate alınarak katkı ve artık değer oranları belirlenir.
Uygulamada Karşılaşılan Durumlar ve Mahkeme Kararları
Yargıtay içtihatlarına göre, edinilmiş mal kapsamında sayılacak tutarın tespiti için kıdem tazminatının ne zaman ve hangi döneme ait olduğu, paranın nasıl kullanıldığı gibi unsurlar değerlendirilir. Eşlerden biri bu parayla şirket kurmuş veya ev satın almışsa, diğer eşin katkı payı ya da katılma alacağı gündeme gelir. Bu gibi durumlarda taraflar arasında yapılan tüm ödemeler, zamanlamaları ve kullanım şekilleri bilirkişi yardımıyla değerlendirilmektedir.
Sıkça Sorulan Sorular
1. Boşanma halinde kıdem tazminatı paylaşılır mı?
Evet, evlilik süresince kazanılan kıdem tazminatı edinilmiş mal sayılır ve mal rejimi kapsamında paylaşılır.
2. Emekli ikramiyesi boşanma sonrası mal paylaşımına dahil edilir mi?
Eğer emekli ikramiyesi evlilik içinde kazanıldıysa, edinilmiş mal olarak tasfiyeye dahil edilir.
3. OYAK ödemeleri boşanmada paylaşılır mı?
Evet, OYAK gibi sandıklardan yapılan ödemeler evlilik sürecinde kazanıldıysa ortak mal olarak değerlendirilir.
4. Emekli maaşı da eşle paylaşılır mı?
Hayır, düzenli emekli maaşı edinilmiş mal sayılmaz, kişisel gelirdir ve paylaşılmaz.
5. Boşanma sonrası alınan tazminatlar paylaşılır mı?
Mal rejimi sona erdikten sonra kazanılan tazminatlar kişisel maldır, paylaşılmaz.
6. Kıdem tazminatı evlilikten önce kazanılmışsa ne olur?
Evlilik öncesi kazanılan kıdem tazminatı kişisel maldır, mal paylaşımına dahil edilmez.
7. Boşanma sonrası emeklilik gerçekleşirse ikramiye paylaşılır mı?
Mal rejimi sona ermeden kazanılmışsa evet, ancak boşanma sonrasında kazanılmışsa paylaşılmaz.
8. Mal rejimi tasfiyesinde hangi tarihe bakılır?
Boşanma davasının açıldığı tarih, mal rejiminin sona erdiği tarih olarak kabul edilir.
9. Tazminat harcandıysa yine de paylaşılır mı?
Eğer tazminat mal rejimi sona erdiğinde mevcut değilse ve başka bir mala dönüşmediyse, tasfiyeye dahil edilmez.
10. İşsizlik maaşı boşanmada paylaşılır mı?
Hayır, işsizlik maaşı düzenli gelir sayılır ve kişisel mal niteliğindedir.
11. Kıdem tazminatıyla alınan mal nasıl değerlendirilir?
Bu mal edinilmiş sayılır ve eşlerin katkısına göre paylaşılır.
12. Sandık ödemeleri için özel hesaplama gerekir mi?
Evet, bazı durumlarda PMF tabloları üzerinden peşin sermaye değeri hesaplanır.
13. Emeklilik öncesi yapılan prim ödemeleri dikkate alınır mı?
Primler evlilik içinde ödendiyse dolaylı olarak edinilmiş mal kabul edilir.
14. Emekli sandığı ödemeleri boşanmada paylaşılır mı?
Evet, eğer ödeme evlilik sürecinde kazanılmış bir haksa tasfiyeye dahil edilir.
15. Dul aylığı da mal rejimine dahil mi?
Hayır, dul ve yetim aylıkları kişisel hak sayılır ve mal paylaşımına dahil edilmez.
16. Mal rejiminin türü paylaşımı etkiler mi?
Evet, edinilmiş mallara katılma rejiminde ortak mal kabul edilir; mal ayrılığı rejiminde edilmez.
17. Mal rejimi sözleşmesi varsa ne olur?
Sözleşmeyle farklı bir rejim seçilmişse, ona göre değerlendirme yapılır.
18. Eşin katkısı olmadan tazminat paylaşılır mı?
Evet, katkı aranmaksızın edinilmiş mal sayılır ve yarısı diğer eşe aittir.
19. Bilirkişi incelemesi gerekli midir?
Toplu ödeme veya karışık dönemler söz konusuysa, bilirkişi incelemesiyle net tespit yapılır.
20. Mahkeme hangi kıstaslara göre karar verir?
Yargıtay kararları, ödeme zamanı, kazanılma şekli ve malın halen mevcut olup olmadığı temel kıstaslardır.
Boşanmada Kıdem Tazminatı ve Emekli İkramiyesi Paylaşımı Hakkında Sonuç ve Değerlendirme
Boşanma halinde kıdem tazminatı, emekli ikramiyesi, OYAK ödemesi gibi gelirlerin mal rejimi tasfiyesindeki yeri, ödeme zamanına ve elde edilme şekline bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Evlilik süresince kazanılan bu tür toplu ödemeler, Türk Medeni Kanunu’nun ilgili maddeleri gereğince edinilmiş mal kabul edilerek eşler arasında paylaştırılabilir. Ancak, ödeme evlilikten önce veya mal rejiminin sona ermesinden sonra yapılmışsa, kişisel mal olarak değerlendirilir ve paylaşım dışı tutulur. Bu nedenle, kıdem tazminatı paylaşımı veya emekli ikramiyesi tasfiyesi yapılırken hukuki statünün doğru belirlenmesi büyük önem taşır.
Yargıtay kararları ve uygulamadaki bilirkişi incelemeleri ışığında, kıdem tazminatı, emekli maaşı ve sandık ödemelerinin tasfiyedeki etkisi detaylı olarak değerlendirilmelidir. Özellikle sosyal güvenlik ödemelerinin hangi döneme ait olduğu ve bu ödemelerin hangi malvarlıklarında kullanıldığı gibi unsurlar, eşler arasında hakkaniyete uygun bir paylaşım yapılmasını sağlar. Boşanma sürecinde yaşanabilecek hukuki hak kayıplarının önüne geçmek için, bu tür ödemelerin mal rejimi içindeki konumunu doğru analiz eden bir boşanma avukatı ile sürecin yönetilmesi en sağlıklı yaklaşım olacaktır.
