15 TEMMUZ RESMİ TATİLİNDE ÇALIŞAN İŞÇİNİN ÜCRET VE HAKLARI
15 Temmuz’da Çalışan İşçinin Hakları Nelerdir?
15 Temmuz resmi tatilinde işçilerin ücret ve izin hakları, 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında açıkça düzenlenmiştir. Bu özel günde çalışan işçilere ilave ücret ödenmesi zorunluyken, çalışmayan işçilerin normal günlük ücretleri eksiksiz şekilde karşılanmalıdır. Tatil gününde çalışma, işçinin onayına bağlıdır; rıza göstermeyen işçi zorla çalıştırılamaz ve bu nedenle ücretinden herhangi bir kesinti yapılamaz. Ayrıca 15 Temmuz’un yıllık izne denk gelmesi durumunda bu gün, izin süresinden düşülemez. İşverenin bu kurallara uymaması durumunda işçinin, ücret alacağı, tazminat ve hatta işsizlik maaşı gibi hukuki hakları gündeme gelebilir.
Resmi tatil günlerinde işverenlerin en çok hata yaptığı konulardan biri, çalıştırdığı işçiye yalnızca tek bir günlük ödeme yapmaktır. Oysa yasa gereği bu günlerde çalışan işçiye çifte ödeme yapılması şarttır. Tatil gününde sadece bir saat bile çalışılsa, işçi o günün tamamına ilişkin brüt ücret hakkı kazanır. Geçmiş yıllarda ödenmeyen tatil ücretleri ise 5 yıl içinde talep edilebilir. Bu nedenle hem işçiler hem de işverenler, 15 Temmuz tatilinde işçinin hakları, resmi tatilde ücret ödemesi, tatil günü çalışma şartları gibi kritik konularda bilgi sahibi olmalı ve uygulamalarını yasal çerçevede yürütmelidir.
1. 15 Temmuz Resmi Tatil Günüdür
15 Temmuz, Türkiye’de resmi tatil olarak kabul edilen Demokrasi ve Millî Birlik Günü’dür. Bu tarih, resmi takvimde yer aldığı için çalışanlar açısından tatil günü sayılır ve işverenlerin bu güne özel çalışma düzeni planlaması gerekir.
Resmi tatil günlerinde çalışmayan işçiler herhangi bir hak kaybı yaşamaz. Bu gün için işverenin çalışanı işe çağırmaması durumunda, çalışan o günün ücretini tam olarak almaya devam eder. Yani 15 Temmuz’da işe gitmeyen işçinin maaşından kesinti yapılamaz.
Bu nedenle işverenlerin, 15 Temmuz günü için çalışma programı yaparken yasal düzenlemeleri göz önünde bulundurması gerekmektedir. İşçiler açısından ise bu gün, dinlenme ve haklarının farkında olma fırsatıdır.
2. Tatilde Çalışan İşçiye İlave Ücret Ödenir
Resmi tatil günlerinde çalıştırılan işçilere, çalıştıkları her bir gün için ayrıca bir günlük ücret ödenir. Yani o gün çalışması halinde, işçi toplamda iki günlük yevmiye hakkı kazanır.
Bu uygulama, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 47. maddesinde açıkça düzenlenmiştir. Tatilde çalışmak zorunda kalan işçilere, hem normal gündelik ücretleri hem de bununla eşdeğer ilave bir ücret verilir.
Örneğin brüt maaşı 2.000 TL olan bir işçi, 15 Temmuz’da çalıştığında 2.000 TL + 2.000 TL olmak üzere toplamda 4.000 TL ücret alma hakkına sahip olur. Bu ödeme işçinin hak ettiği fazla mesainin bir parçası sayılır.
3. Tatilde Çalışmayan İşçinin Ücreti Kesilemez
İşçi, resmi tatil gününde çalışmamışsa dahi o günün ücretini eksiksiz alır. Tatil sebebiyle işe gelmemek, ücret kesintisi nedeni olarak gösterilemez.
İş Kanunu’na göre resmi tatil günlerinde çalışmayan işçilere, çalışmadıkları halde o günün ücreti tam olarak ödenmelidir. Bu, işçinin dinlenme hakkının bir parçasıdır ve yasalarla güvence altına alınmıştır.
Bu nedenle işveren, 15 Temmuz gibi resmi tatillerde çalışmayan işçiye maaş kesintisi uygulayamaz. Aksi uygulamalar hukuka aykırı olup, işçi tarafından dava konusu yapılabilir.
4. Tatil, Yıllık İzinle Çakışırsa İzin Süresinden Düşülemez
Eğer resmi tatil günü işçinin yıllık iznine denk gelirse, bu gün yıllık izinden düşülemez. Yani 15 Temmuz gibi bir gün izne denk gelse bile, işçinin izin hakkı eksilmez.
Bu uygulama, yıllık izin hakkının korunmasına yöneliktir. Tatil günlerinin izne denk gelmesi halinde, işçinin o günleri yeniden kullanma hakkı doğar. Çünkü resmi tatil, çalışılmayan ancak ücretli geçen bir gündür.
Yıllık izin süresi net gün üzerinden hesaplanır ve resmi tatiller bu süreye dahil edilmez. Bu sayede işçi, hak ettiği tatili fiilen kullanabilir ve mağduriyet yaşamaz.
5. Ücret Yerine İzin Kullandırılamaz
İşverenler, resmi tatil günlerinde çalıştırdıkları işçiye izin vererek bu durumu telafi edemezler. Yani "tatilde çalıştırdım ama sonra izin verdim" demek yasal olarak geçerli değildir.
İşçinin tatil gününde çalışması halinde, ücret ödemesi zorunludur. Bunun yerine izin kullandırılması hem hukuka hem de işçinin emeğine aykırıdır. İlave ücret ödemesi yapılmadan bu tür uygulamalar geçerli sayılmaz.
İş Kanunu, çalışılan her bir resmi tatil günü için ayrı ayrı ücret ödenmesini zorunlu kılar. İzin yoluyla bu hakkın ortadan kaldırılması halinde işçi, dava açarak haklarını talep edebilir.
6. İşçi Onaylamazsa Tatilde Zorla Çalıştırılamaz
İşçinin açık rızası olmadan resmi tatil gününde çalıştırılması hukuka aykırıdır. Tatil gününde çalışmak, zorunlu mesai kapsamında sayılmaz ve işçinin onayına bağlıdır.
İşveren, 15 Temmuz gibi resmi tatil günlerinde işçiyi zorla çalıştıramaz. Yazılı ya da sözlü onay alınmadan yapılan her türlü çalışma, ileride hak talebinde bulunmak için delil teşkil eder.
Bu nedenle işverenin, çalışmayı teklif etmesi, işçinin ise bunu kabul etmesi gerekir. Onay alınmadığı halde yapılan çalışmalarda işçi, hem ek ücret hem de manevi tazminat talebinde bulunabilir.
7. Onay Vermeyen İşçinin Ücreti Kesilemez
İşçi tatilde çalışmayı reddederse bu nedenle maaşından herhangi bir kesinti yapılamaz. Onay vermeyen işçinin ücretinin kesilmesi, açık bir hak ihlalidir.
Bu durum işçinin dinlenme ve sosyal yaşam hakkının parçasıdır. Yasalar, resmi tatil günlerinde çalışmayı zorunlu kılmadığı gibi, çalışmayı reddeden işçiyi de koruma altına alır.
İşveren bu haklara aykırı davranırsa, işçi hem ücret alacakları hem de haklı fesih hakkı gibi taleplerle yargıya başvurabilir. Resmi tatillerde çalışmamak işten çıkarılma sebebi olamaz.
8. Tatilde 1 Saat Dahi Çalışılsa Ücret Ödenir
Resmi tatil gününde işçi yalnızca bir saat bile çalışsa, tam günlük ücret alma hakkına sahiptir. Bu kural, işçinin lehine düzenlenmiş ve yasalarla desteklenmiştir.
İşverenin, kısa süreli çalışma yaptırdığı günlerde "az çalıştı" gerekçesiyle ücret ödememesi hukuka aykırıdır. Resmi tatillerde yapılan her çalışma, tam gün üzerinden değerlendirilir.
Bu kural işçiyi koruyan ve kötüye kullanımı önleyen bir uygulamadır. Bu sayede işçiler tatil günlerinde az ya da çok çalışsalar dahi hak kaybı yaşamazlar.
9. Önceki Yıllara Ait Tatil Ücreti 5 Yıl İçinde Talep Edilebilir
İşçi, geçmiş yıllara ait ödenmeyen resmi tatil ücretlerini 5 yıl içinde talep edebilir. Bu süre zarfında yapılmayan ödemeler zaman aşımına uğramaz.
İş Kanunu’na göre işçilik alacakları 5 yıllık zamanaşımına tabidir. Bu nedenle geçmişteki tatil günlerinde yapılan ama ücretlendirilmeyen çalışmalar için yasal haklar saklıdır.
İşçi, bordro, tanık veya yazılı delillerle bu durumu ispatlayabilir ve işverenden alacağını mahkeme yoluyla talep edebilir. Zaman aşımı geçmeden hak aramak bu nedenle önemlidir.
10. Brüt Ücret Üzerinden Tatil Hesabı Nasıl Yapılır?
İşçinin brüt ücreti 2.000 TL ise, resmi tatil gününde çalışmayan işçiye bu ücret tam olarak ödenir. Tatilde çalışan işçiye ise 2.000 TL ilave ile toplamda 4.000 TL verilir.
Bu hesaplama, işçinin yasal haklarına dayanır ve eksiksiz şekilde yerine getirilmelidir. İşverenin bu ödemeleri aksatması, hukuki sorumluluk doğurur.
İşverenin brüt maaş üzerinden ödeme yapması gerektiğini bilmeyen çalışanlar, eksik ücret durumunda arabuluculuk ve iş mahkemesi yoluyla talepte bulunabilir.
11. Haksızlık Halinde Tazminat ve İşsizlik Maaşı Hakkı Doğar
Eğer işçi resmi tatilde çalışmaya zorlanır, ücreti ödenmez ya da bu nedenle işten çıkarılırsa, ihbar ve kıdem tazminatı hakkı doğar. Ayrıca işsizlik maaşı da alınabilir.
Bu tür hak ihlalleri işçinin yasal savunma yollarını kullanmasına neden olabilir. SGK kayıtları, yazılı talepler ve tanık beyanları bu süreçte delil olarak kullanılabilir.
İşverenin baskı, mobbing ya da ücret gaspı gibi uygulamaları, hem iş hukuku hem de ceza hukuku kapsamında değerlendirilebilir. Bu durumda işçi haklarını sonuna kadar arayabilir.
15 TEMMUZ RESMİ TATİLİNDE ÇALIŞAN İŞÇİLERİN ÜCRET VE HAKLARINA İLİŞKİN SIKÇA SORULAN SORULAR
1. 15 Temmuz'da çalışmak zorunlu mu?
Hayır, işçi 15 Temmuz gibi resmi tatil günlerinde çalışmaya zorlanamaz. İş Kanunu’na göre, resmi tatil günlerinde çalışmak ancak işçinin açık onayıyla mümkündür. İşverenin bu gün için çalışmayı dayatması halinde, işçi haklı nedenle işe devam etmeyebilir ve tazminat talep edebilir.
2. 15 Temmuz'da çalışan işçiye ne kadar ödeme yapılır?
15 Temmuz’da çalışan bir işçiye o gün için normal günlük ücreti dışında ilave bir günlük ücret daha ödenmelidir. Yani toplamda iki günlük ücret hak edilir. Örneğin günlük brüt ücreti 1.000 TL olan bir işçi, 15 Temmuz’da çalışırsa 2.000 TL almalıdır.
3. 15 Temmuz resmi tatilinde çalışmayan işçiye ücret ödenir mi?
Evet, 15 Temmuz’da çalışmayan işçiye de o günün ücreti tam olarak ödenir. Resmi tatil günleri, çalışılsın ya da çalışılmasın, ücretli tatil kapsamındadır. Bu nedenle maaş kesintisi yapılamaz.
4. 15 Temmuz’da tatil ile yıllık izin çakışırsa ne olur?
Eğer işçinin yıllık izni 15 Temmuz’a denk geliyorsa, bu gün yıllık izin süresinden düşülemez. Çünkü resmi tatiller yıllık izin hesabında dikkate alınmaz. İşçi, tatil gününü ayrıca kullanma hakkına sahiptir.
5. 15 Temmuz’da çalışmak istemeyen işçi işten çıkarılabilir mi?
Hayır, işçi tatilde çalışmayı reddettiği için işten çıkarılamaz. Bu tür bir çıkış haksız fesih sayılır ve işçiye ihbar, kıdem tazminatı ile iş güvencesi davası açma hakkı doğar.
6. Resmi tatilde 1 saat çalışmak tam gün sayılır mı?
Evet, resmi tatil gününde yalnızca 1 saat dahi çalışılsa, işçiye tam bir günlük ilave ücret ödenmelidir. Yasa bu konuda işçiyi koruyucu şekilde düzenlenmiştir ve süreye bakılmaksızın tam ücret hakkı doğar.
7. 15 Temmuz’da çalışmayı reddeden işçinin maaşı kesilir mi?
Kesilemez. İşçi, onay vermediği sürece tatilde çalışmak zorunda değildir. Bu nedenle çalışmayan işçiye o günün maaşı eksiksiz ödenmelidir. Kesinti yapılması, açık bir hak ihlalidir.
8. Tatil günü yerine izin kullandırılması yasal mı?
Hayır, resmi tatilde çalıştırılan işçiye izin kullandırılarak ödeme yapılmaması yasal değildir. Tatilde çalışmanın karşılığı yalnızca ücret olarak ödenebilir. İzin hakkı farklı bir düzenlemedir.
9. 15 Temmuz çalışması fazla mesai sayılır mı?
Evet, resmi tatil günlerinde yapılan çalışma, fazla mesai kapsamında değerlendirilir. Bu nedenle işçiye günlük ücretinin iki katı ödenir. Ücret bordrosuna da ayrıca yazılması gerekir.
10. 15 Temmuz’da çalışmak için işçinin onayı gerekir mi?
Evet, işçinin açık ve özgür iradesiyle onay vermesi gereklidir. Yazılı veya açık sözlü şekilde alınabilir. Zorla ya da baskı altında alınan onay geçerli sayılmaz.
11. Geçmiş yıllara ait 15 Temmuz ücretleri talep edilebilir mi?
Evet, işçi son 5 yıl içindeki 15 Temmuz gibi resmi tatil günlerinde yaptığı çalışmalara dair ücret alacaklarını talep edebilir. Bu süre içinde dava açılabilir veya arabuluculuk başvurusu yapılabilir.
12. İşveren, 15 Temmuz çalışmasını bordroda göstermeli mi?
Evet, resmi tatilde yapılan her çalışma bordroda ayrıca belirtilmelidir. Bu hem işçinin haklarını korur hem de işverenin hukuki sorumluluklarını yerine getirmesini sağlar.
13. 15 Temmuz'da çalışan taşeron işçi hak talep edebilir mi?
Evet, taşeron (alt işveren) işçileri de 15 Temmuz’da çalışmaları durumunda aynı şekilde çift yevmiye alma hakkına sahiptir. Haklarını doğrudan çalıştıkları firmadan talep edebilirler.
14. 15 Temmuz'da çalışan kamu işçileri ne kadar ücret alır?
Kamu işçileri için de 15 Temmuz resmi tatil olduğundan, bu günde çalışan işçilere bir günlük ek ücret ödenir. Toplu iş sözleşmelerine göre bu ücret oranı daha yüksek de olabilir.
15. 15 Temmuz'da çalışmak istiyorum ama işveren izin vermiyor, ne yapabilirim?
Tersine durumda, yani çalışmak isteyen işçiye görev verilmemesi halinde işverenin takdir yetkisi vardır. Ancak daha önceki tatil günlerinde çalışan işçiler arasında adil dağılım yapılmalıdır.
16. 15 Temmuz’da çalışmamam nedeniyle bana yıllık izinden düşüldü, bu doğru mu?
Hayır, 15 Temmuz gibi resmi tatil günleri yıllık izinden düşülemez. Böyle bir işlem yasa dışıdır ve işçi bu konuda işverene yazılı itirazda bulunabilir.
17. 15 Temmuz çalışması için yazılı onay şart mı?
Yasa açık onay aranır dese de yazılı onay, uyuşmazlık durumunda işçiyi koruyan en önemli delildir. Bu nedenle işverenin yazılı onay alması tavsiye edilir.
18. 15 Temmuz’da işveren çalışmayan işçiye izin günü yazabilir mi?
Bu da hukuka aykırıdır. İşveren, resmi tatil günlerinde çalışmayan işçiyi “izinli” gösteremez. O gün zaten işçinin ücretli tatil hakkı olduğu için ayrıca izin günü saymak hak kaybına neden olur.
19. 15 Temmuz’da yapılan iş kazası mesai sayılır mı?
Evet. Resmi tatilde yapılan çalışma sırasında gerçekleşen kazalar da iş kazası sayılır. SGK bildirimi yapılmalı, rapor alınmalı ve sorumlular hakkında işlem başlatılmalıdır.
20. 15 Temmuz günü vardiyalı çalışanlar için nasıl hesaplanır?
Vardiya sistemi olan işyerlerinde, 15 Temmuz günü çalışılan saatler dikkate alınarak ücret tam gün üzerinden hesaplanır. Gece vardiyası da bu kapsamda değerlendirilir.
21. İş sözleşmesinde 15 Temmuz için özel madde varsa ne olur?
Taraflar arasında özel düzenlemeler yapılsa bile, işçinin aleyhine olan hükümler geçersizdir. Yani “15 Temmuz’da çalışsa da ek ücret almaz” gibi maddeler hukuken yok hükmündedir.
22. 15 Temmuz günü nöbetçi olan işçi hak talep edebilir mi?
Evet. Nöbet sistemiyle çalışan işçiler de resmi tatil günlerinde fiilen çalıştıkları için ilave ücret alma hakkına sahiptirler. Bu durum sağlık sektörü gibi alanlarda sıkça görülür.
23. Tatilde çalıştırılıp ücret ödenmeyen işçi ne yapmalı?
Öncelikle işverenle yazılı olarak görüşülmeli, sonuç alınamazsa arabuluculuk başvurusu yapılmalı ve en son dava yoluna gidilmelidir. Delil olarak bordro, tanık, mesaj kayıtları kullanılabilir.
24. 15 Temmuz tatilinde çalıştırılan işçinin SGK bildirimi nasıl olur?
Bu gün için normal çalışılan sürelere göre SGK bildirimi yapılır. Ancak ek ücret bordroda yer almalıdır. Aksi halde işveren kayıt dışı ödeme yapmış sayılır.
25. 15 Temmuz'da çalışmak için yapılan görevlendirme geçerli midir?
Eğer işçi yazılı veya sözlü olarak onay vermişse, görevlendirme geçerlidir. Ancak onay alınmadan yapılan görevlendirme işçinin kabulüne bağlıdır, zorunluluk doğurmaz.
26. 15 Temmuz’da işyeri kapalıysa ama işçi çalıştıysa hak doğar mı?
Eğer işyeri kapalı olmasına rağmen işçiden farklı bir lokasyonda çalışma istenmiş ve bu gerçekleşmişse, yine de ücret hakkı doğar. Çalışmanın yeri değil, fiilen yapılmış olması önemlidir.
27. 15 Temmuz’da evden çalışan işçiye ücret ödenir mi?
Evet. Uzaktan veya evden yapılan işler de çalışılmış sayılır ve tam günlük ilave ücret ödenmelidir. Çalışma şekli hak kaybına neden olmaz.
28. 15 Temmuz günü için prim ya da sosyal hak doğar mı?
Evet. Ödenen ek ücretler sigorta primine esas kazanca dahil edilir. Bu nedenle emeklilik ve işsizlik maaşı gibi haklara olumlu katkı sağlar.
29. 15 Temmuz tatili ücretini işveren ödemezse cezası nedir?
İşçiye eksik ödeme yapan işveren, hem idari para cezası hem de mahkeme kararıyla faizli alacak ödemek zorunda kalabilir. İş müfettişleri bu durumu denetleme yetkisine sahiptir.
30. 15 Temmuz tatilinde çalıştırılan işçi ne kadar vergi öder?
İşçinin o gün için aldığı ilave ücret, gelir vergisine tabidir ve normal maaşla birlikte vergi matrahına eklenir. Ancak bu, işçiye ödenen net tutarı önemli ölçüde azaltmaz.
Sonuç: 15 Temmuz’da İşçinin Ücreti ve Yasal Hakları
15 Temmuz Demokrasi ve Millî Birlik Günü, Türkiye’de resmi tatil statüsünde olup işçiler açısından ücret, izin ve çalışma koşulları bakımından özel düzenlemelere tabidir. Bu günde çalışan işçiler, yasaya göre ilave bir günlük ücret alma hakkına sahiptir. Tatilde çalışmayan işçilerin ise normal günlük maaşı kesintisiz şekilde ödenmelidir. Ayrıca, işçinin rızası olmadan tatilde çalıştırılması hukuken mümkün değildir ve işverenin bu tür bir zorlaması, haklı fesih ve tazminat sebeplerinden biri sayılır.
İşverenler, 15 Temmuz gibi resmi tatillerde yaptırılan çalışmaları mutlaka bordroya yansıtmalı; işçiye eksiksiz ücret ödemesi yapmalıdır. İşçiler ise, geçmiş yıllara ait ödenmeyen tatil ücretlerini 5 yıl içinde yasal yollardan talep etme hakkına sahiptir. Resmi tatilde sadece 1 saat bile çalışılsa tam günlük ücret doğar. Tüm bu haklar, işçinin sosyal güvenliği, iş güvencesi ve adil ücretlendirme ilkesi açısından hayati önem taşır. Bu nedenle hem işçi hem işveren, 15 Temmuz'da çalışma ve ücret hesaplamalarında İş Kanunu hükümlerine uygun hareket etmelidir.
