BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ (BES) NEDİR? ŞARTLARI, DEVLET KATKISI VE İPTALİ
BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ NEDİR?
Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), çalışanların ve bireylerin emeklilik döneminde yalnızca SGK emekli maaşıyla yetinmeyip ikinci bir emeklilik geliri elde etmelerini amaçlayan, uzun vadeli bir tasarruf ve yatırım sistemidir. Devlet katkısı desteği, otomatik katılım uygulaması ve farklı fon seçenekleriyle BES; düzenli birikim yapılmasını teşvik ederken, bireylerin risk tercihlerine göre fon seçimi yapmasına da imkân tanır.
Katılımcıların sisteme yatırdığı her katkı payına %30 devlet katkısı eklenmesi, bireysel emekliliği diğer tasarruf araçlarından ayıran en önemli unsurlardan biridir. Sistem, hem isteğe bağlı katılım hem de otomatik katılım yoluyla geniş bir kitleye hitap ederken, 10 yıl ve 56 yaş şartı ile emeklilik hakkı kazandıran tamamlayıcı bir yapı sunar.
Bu sistem, 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu ile kurulmuş olup, sunduğu avantajların yanında erken çıkış kesintileri, stopaj uygulamaları ve giriş aidatı gibi bazı mali yükümlülükleri de beraberinde getirir. Bu nedenle bireysel emeklilik iptali, devlet katkısı kesintisi, BES’ten erken çıkış ve emeklilikte alınacak maaş gibi konuların iyi bilinmesi büyük önem taşır. Katılımcının sistemde kalma süresi, ödediği aylık katkı payı, seçtiği fonlar ve emeklilik tercihi; BES’ten alınacak toplam tutarı doğrudan etkiler.
Bu makalede, bireysel emeklilik başvurusu, hesaplama yöntemleri, avantajlar ve dezavantajlar, sıkça sorulan sorular ve erken çıkışta uygulanacak kesintiler bütüncül şekilde ele alınarak, bireysel emeklilik sistemine dair kapsamlı ve yol gösterici bir çerçeve sunulmaktadır.
OTOMATİK KATILIM SİSTEMİ VE DEVLET KATKISI
1 Ocak 2017 tarihinde yürürlüğe giren yasal düzenlemelerle birlikte, bireysel emeklilik sisteminde zorunlu otomatik katılım uygulaması başlatılmıştır. Bu düzenleme kapsamında belirli çalışan grupları, işverenleri aracılığıyla otomatik olarak BES’e dâhil edilir. Otomatik katılım sisteminde, çalışanın maaş bordrosunda yer alan brüt ücretinin %3’ü katkı payı olarak kesilerek bireysel emeklilik hesabına aktarılır.
Bu katkı payına ek olarak, yatırılan tutarın %30’u oranında devlet katkısı sağlanır. Ayrıca, otomatik katılım yoluyla sisteme giren kişi, sözleşmeden iki ay içinde bireysel emeklilik iptali hakkını kullanmazsa, bir defaya mahsus olmak üzere ek bir katkıdan yararlanır. Bu uygulama, bireylerin BES’te kalmasını teşvik eden önemli bir avantajdır.
KİMLER OTOMATİK KATILIMA DAHİL EDİLİR?
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamında çalışan ve 45 yaşını doldurmamış olan kişiler, işveren tarafından belirlenen bireysel emeklilik sözleşmelerine otomatik olarak dâhil edilir. Bu kapsamdaki çalışanlar için BES, isteğe bağlı değil, otomatik katılım esasına dayalıdır.
Buna karşılık, 45 yaşını doldurmuş olan çalışanlar ise bireysel emeklilik sistemine ancak kendi istekleriyle katılım sağlayabilir. Bu kişiler açısından sistem tamamen gönüllülük esasına dayanır ve katkı payı tutarları bireyin tercihine göre belirlenir.
BİREYSEL EMEKLİLİKTE DEVLET KATKISI NASIL UYGULANIR?
Bireysel emeklilik sistemine katılan kişiler, katkı payı ödemeye devam ettikleri ve bireysel emeklilik iptali yapmadıkları sürece devlet katkısından yararlanmaya devam eder. Devlet tarafından sağlanan bu katkı, katılımcının BES hesabına yatırdığı katkı payı tutarının %30’u oranında hesaplanarak bireysel emeklilik hesabına eklenmektedir.
BES kapsamında, sistemde en az 10 yıl kalınması ve 56 yaşın doldurulması şartlarının birlikte gerçekleşmesi halinde, katılımcı emekli olarak sistemden ayrıldığında devlet katkısı hesabında biriken tutarın tamamına hak kazanır. Bu yönüyle devlet katkısı, bireysel emeklilik birikimini artıran en önemli unsurlardan biri olarak öne çıkmaktadır.
2026 BES KESİNTİSİ NE KADAR?
2026 yılı asgari ücret zammının 28 bin 75 TL, brüt asgari ücretin 33 bin 30 TL olarak açıklanmasıyla birlikte, çalışanların maaşlarından otomatik olarak kesilen Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) katkı payları da güncellendi. İkinci bir emeklilik geliri sağlamayı amaçlayan ve %30 devlet katkısı avantajı sunan BES kapsamında, daha önce aylık 780 TL olan kesinti tutarı yeni yılda 990,60 TL’ye yükseldi. Bu artışla birlikte milyonlarca çalışan, otomatik katılım BES sistemi üzerinden daha yüksek tutarda tasarruf yapmaya başlarken, “2026 BES kesintisi ne kadar oldu?” sorusu da en çok araştırılan konular arasında yer aldı.
DEVLET KATKISI NASIL VE NEREDEN KONTROL EDİLİR?
Bireysel emeklilik hesabına yatırılan devlet katkıları, BES kapsamında açılan devlet katkısı alt hesabı üzerinden detaylı şekilde görüntülenebilir. Bunun yanı sıra, e-Devlet sistemi üzerinden sunulan “Bireysel
Emeklilik ve Otomatik Katılım Sistemlerinde Devlet Katkısı Sorgulama” hizmeti aracılığıyla da devlet katkısı tutarlarının kontrol edilmesi mümkündür. Bu sayede katılımcılar, bireysel emeklilik birikimlerini ve devlet katkılarını şeffaf biçimde takip edebilir.
DEVLET KATKISINDAN KİMLER YARARLANABİLİR?
Bireysel emeklilik hesabına katkı payı yatıran Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları, devlet katkısından yararlanma hakkına sahiptir. Ayrıca, Türk vatandaşlığından çıkma izni alarak ayrılan kişiler, bu kişilerin altsoyları ya da bu kişiler adına katkı payı yatırılması halinde de devlet katkısı ödenmektedir. Bu kapsamda BES, yalnızca aktif çalışanlara değil, farklı statüdeki katılımcılara da devlet destekli bir tasarruf imkânı sunmaktadır.
BİREYSEL EMEKLİLİKTEN KİMLER FAYDALANABİLİR?
Bireysel Emeklilik Sistemi, kamu sosyal güvenlik kurumlarından alınan emeklilik maaşını tamamlamak amacıyla oluşturulmuş bir ikinci emeklilik geliri sistemidir. Her ne kadar bazı çalışan grupları açısından zorunlu otomatik katılım esasına dayansa da, belirli kişiler için bireysel emekliliğe katılım isteğe bağlı olarak düzenlenmiştir.
Bu kapsamda, 4/A ve 4/C statüsünde çalışan ve 45 yaşını doldurmamış olan kişiler, işverenleri tarafından belirlenen bireysel emeklilik sözleşmelerine otomatik olarak dahil edilir. Buna karşılık, 45 yaşını doldurmuş olan çalışanlar, otomatik katılım sistemi dışında kalan bireysel emeklilik planlarına kendi tercihlerine bağlı olarak katılım sağlayabilir.
Tüm bu düzenlemeler dikkate alındığında, bireysel emeklilik sistemi geniş bir kitleye hitap etmekte olup, BES’ten yararlanmak herkes için mümkündür. Devlet katkısı uygulamasından ise Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları, Mavi Kart sahipleri ve katkı payını kendi adına yatıran, işvereni bulunmayan katılımcılar faydalanabilmektedir.
BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNE BAŞVURU SÜRECİ NASIL İŞLER?
Bireysel Emeklilik Sistemi’ne katılım için öncelikle bir emeklilik sözleşmesinin imzalanması gerekmektedir. Bu kapsamda, işveren ile emeklilik şirketi arasında, bir istihdam ilişkisine dayalı olarak işveren grup emeklilik sözleşmesi düzenlenebilir. İşveren grup emeklilik sözleşmesi, katılımcı adına katkı payının işveren tarafından ödendiği ve çalışanın bireysel emeklilik sistemine bu yolla dâhil edildiği bir sözleşme türüdür.
EMEKLİLİK SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI VE İÇERİĞİ
Bireysel emeklilik sözleşmesinin tarafları, katılımcı ile emeklilik şirketidir. Bu sözleşmede; katılımcının bireysel emeklilik sistemine giriş ve sistemden çıkış koşulları, katkı paylarının ödenme şekli, ödeme dönemleri ve süreleri, kesilecek masraf payları, birikimlerin hangi fonlara yönlendirileceği, katılımcıya veya lehtara yapılacak ödemelerin şartları ile tarafların karşılıklı hak ve yükümlülükleri ayrıntılı şekilde düzenlenir.
Emeklilik sözleşmesi imzalanmadan önce, emeklilik şirketi katılımcının mali durumu ve risk profili doğrultusunda bir değerlendirme yaparak teklifte bulunur. Bu aşamada, emeklilik şirketinin katılımcıyı sözleşmenin içeriği, işleyişi ve sonuçları hakkında genel ve açık bir şekilde bilgilendirmesi büyük önem taşır.
BİREYSEL EMEKLİLİK HESAP NUMARASI NASIL ALINIR?
Hazine Müsteşarlığı tarafından belirlenen esaslar doğrultusunda, ilk emeklilik sözleşmesini düzenleyen emeklilik şirketi tarafından katılımcıya bir numara verilir. Bu numara sayesinde katılımcı, bireysel emeklilik sistemi kapsamında kendisine ait bireysel emeklilik hesap numarasına sahip olur ve tüm işlemler bu numara üzerinden yürütülür.
SÖZLEŞMENİN KURULMASI VE YÜRÜRLÜĞE GİRMESİ
Emeklilik sözleşmesi teklif formunun doldurulup imzalanmasının ardından, katılımcı veya katılımcı adına katkı payının ya da giriş aidatının bir kısmının veya tamamının ödenmesi gerekir. Bu aşamadan sonra, emeklilik şirketi teklifi en geç on iş günü içinde yazılı olarak reddetmezse, emeklilik sözleşmesi kurulmuş sayılır ve bireysel emeklilik sistemine katılım fiilen tamamlanır.
Sözleşmenin kurulmasından sonra, emeklilik şirketi katkı payının kendi hesaplarına geçtiği tarihi izleyen en geç on beş gün içinde, imzalanmış emeklilik sözleşmesi metnini katılımcıya vermekle yükümlüdür. Emeklilik sözleşmesi, katkı payının emeklilik şirketi hesaplarına ilk geçtiği tarih itibarıyla yürürlüğe girer.
OTOMATİK KATILIM YOLUYLA BİREYSEL EMEKLİLİK BAŞVURUSU
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamında çalışan ve 45 yaşını doldurmamış olan kişiler, bireysel emeklilik sistemine otomatik katılım kapsamında dâhil edilmek zorundadır. Bu çalışanlar BES’e, doğrudan kendileri başvurmaksızın, işverenleri aracılığıyla katılırlar.
20 Ocak 2022 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan değişiklik ile 4632 sayılı Kanun’un Ek 2. maddesine yapılan ekleme sonucunda, 45 yaşını doldurmuş olan kişiler için de otomatik katılım sistemine kendi istekleri doğrultusunda katılma imkânı getirilmiştir. Böylece bireysel emeklilik başvurusu, hem zorunlu otomatik katılım hem de isteğe bağlı katılım seçenekleriyle daha geniş bir kapsama ulaşmıştır.
BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNDE BİRİKİM VE MAAŞ HESAPLAMASI NASIL YAPILIR?
Bireysel Emeklilik Sistemi’ne otomatik katılım yoluyla ya da kendi isteğiyle dâhil olan katılımcılar, sistem içerisinde yer alan farklı emeklilik fonları arasından tercih yaparak birikimlerini yönlendirebilir. Katılımcılar, risk algılarına ve beklentilerine uygun fonları seçerek bireysel emeklilik birikimlerini değerlendirme imkânına sahiptir.
BES kapsamında, katılımcılar tarafından ödenen katkı paylarının %30’u oranında devlet katkısı, bireysel emeklilik hesabına eklenmektedir. Bireysel emeklilik sisteminde en az 10 yıl boyunca katkı payı ödenmesi ve 56 yaşın doldurulması halinde katılımcılar emeklilik hakkı kazanır. Bu şartların gerçekleşmesiyle birlikte sistemde biriken tutar, hem katılımcının kendi birikimi hem de devlet katkısı dikkate alınarak emeklilik geliri hesaplamasında esas alınır.
On yıl sonunda oluşan toplam birikim, katılımcının ödediği katkı payları, seçilen fonların getirileri ve devlet katkısı tutarına göre belirlenmektedir. Emeklilik döneminde alınacak aylık emeklilik maaşı, kişinin sisteme yatırdığı aylık katkı tutarına, sistemde kaldığı süreye ve fon getirilerine bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Bu nedenle bireysel emeklilik sistemi hesaplaması yapılarak, katılımcının toplam birikimi ve muhtemel emeklilik maaşı önceden öngörülebilir.
BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNDEN ÇIKIŞ VE İPTAL SÜRECİ
Bireysel emeklilik sistemine dâhil olduktan sonra, katılımcının emeklilik şirketi ile iletişime geçerek BES sözleşmesini istediği zaman iptal etmesi mümkündür. Emeklilik şirketlerinin belirlediği iptal prosedürlerine göre, bireysel emeklilik iptali için müşteri hizmetleriyle görüşme, kısa mesaj gönderme ya da yazılı başvuru gibi farklı yöntemler uygulanabilmektedir.
BES’in iptal edilmesi halinde, sistemde biriken tutarın geri alınabilmesi için belirli kesintiler yapılır. Bu kesintilerin oranları, katılımcının bireysel emeklilik sisteminde kalma süresine göre değişmektedir. Sözleşmenin başlamasından itibaren ilk 60 gün içinde sistemden ayrılması halinde, herhangi bir kesinti uygulanmamaktadır. BES iptalinde; stopaj kesintisi, giriş aidatı kesintisi ve devlet katkısı kesintisi gibi kalemler söz konusu olabilmektedir.
CAYMA HAKKI VE KESİNTİSİZ İPTAL HAKKI
Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Yönetmelik’in 7. maddesi uyarınca, bireysel emeklilik iptali talebinde bulunan katılımcı, BES’e ilişkin belgelerin imzalanmasını veya onaylanmasını takiben iki ay içinde cayma hakkına sahiptir. Cayma bildiriminin emeklilik şirketine ulaşmasını izleyen en geç on iş günü içinde, katılımcı tarafından ödenen tutarlar iade edilir. Ayrıca, katılımcının bireysel emeklilik hesabında bulunan birikim de bildirimin şirkete ulaşmasından itibaren on iş günü içinde ödeyene geri ödenir. Bu süreçte, fon toplam gider kesintisi hariç olmak üzere yapılan tüm kesintiler de aynı süre içerisinde iade edilir.
Cayma hakkı süresi içerisinde bireysel emeklilik iptali yapan katılımcılar, hiçbir ücret ödemeden sistemden çıkma hakkına sahiptir. Bu iki aylık süre içinde iptal gerçekleştirilmesi halinde, katılımcı yatırdığı parayı kesintisiz olarak geri alabilir. Cayma hakkının kullanılabilmesi için emeklilik şirketine usulüne uygun şekilde başvuru yapılması gerekir.
ERKEN ÇIKIŞTA DEVLET KATKISI DURUMU
Bireysel emeklilik sisteminden ilk 3 yıl içinde çıkılması halinde, katılımcının devlet katkısından yararlanması mümkün değildir. Bu nedenle BES’te kalma süresi, hem devlet katkısına hak kazanılması hem de bireysel emeklilik birikiminin artması açısından büyük önem taşımaktadır.
BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNDEN ERKEN AYRILMA VE DEVLET KATKISI HAKKI
Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES) en az 3 yıl sistemde kalınması, devlet katkısından yararlanabilmenin temel şartıdır. Bu nedenle bireysel emeklilik sisteminden 3 yıl dolmadan çıkılması halinde, katılımcı devlet katkısından hiçbir şekilde faydalanamaz. Üç yılın tamamlanmasından sonra ise sistemden çıkış süresine göre kademeli olarak devlet katkısı hakkı doğmaktadır.
Bu kapsamda;
- ➔ 3 ile 6 yıl arasında BES’te kalan katılımcılar, biriken devlet katkısının %15’ine,
- ➔ 6 ile 10 yıl arasında sistemde kalanlar, devlet katkısının %30’una,
- ➔ 10 yılı doldurmuş ancak emekliliğe hak kazanmadan sistemden ayrılanlar, devlet katkısının %60’ına hak kazanır.
Buna karşılık, emeklilik, ölüm ya da maluliyet hallerinde bireysel emeklilik sisteminden ayrılma söz konusuysa, devlet katkısının tamamı katılımcıya veya hak sahiplerine ödenmektedir.
BES’TEN ÇIKIŞTA STOPAJ KESİNTİSİ NASIL UYGULANIR?
Bireysel emeklilik iptali halinde uygulanan kesintilerden biri de stopaj kesintisidir. Stopaj, katılımcının yatırdığı ana paradan değil, elde edilen getiri üzerinden uygulanmaktadır.
Bu çerçevede;
- ➔ Bireysel emeklilik sisteminde 10 yılını doldurmadan çıkış yapan katılımcılardan, getiriler üzerinden %15 oranında stopaj kesintisi,
- ➔ Sistemde 10 yılını doldurmuş ancak emekliliğe hak kazanmamış olan katılımcılardan ise getiriler üzerinden %10 oranında stopaj kesintisi yapılmaktadır.
GİRİŞ AİDATI KESİNTİSİ VE SINIRLARI
Giriş aidatı, bireysel emeklilik sistemine ilk giriş tarihinde geçerli olan brüt asgari ücret esas alınarak hesaplanan bir bedeldir. Bu aidatın bir kısmı peşin, bir kısmı ise ertelenmiş şekilde tahsil edilebilmektedir. Sisteme girişte alınan %10’luk peşin kısım ile ertelenmiş aidat toplamı, BES’ten çıkış süresine göre belirli sınırları aşamaz.
Buna göre;
- ➔ Bireysel emeklilik iptali 3 yıldan önce yapılırsa, toplam giriş aidatı brüt asgari ücretin %75’ini,
- ➔ 3 ile 6 yıl arasında çıkış yapılması halinde %50’sini,
- ➔ 6 ile 10 yıl arasında çıkışlarda ise %25’ini geçemez.
Buna karşılık, bireysel emeklilik sisteminde 10 yılını doldurmuş olan katılımcılardan, giriş aidatı kesintisi hiçbir şekilde alınmaz.
DEVLET KATKISI KESİNTİ ORANLARI NASIL BELİRLENİR?
BES’ten erken çıkışlarda uygulanan en önemli kesintilerden biri de devlet katkısı kesintisidir. Bu kesinti oranları, sistemde kalınan süreye göre değişiklik göstermektedir.
Bu doğrultuda;
- ➔ İlk 3 yıl içinde BES’ten ayrılan katılımcıların devlet katkısının tamamı kesilir,
- ➔ 3 ile 6 yıl arasında çıkış yapılması halinde, devlet katkısı tutarının %85’i kesilir,
- ➔ 6 ile 10 yıl arasında sistemden ayrılanlar için devlet katkısı kesinti oranı %65 olarak uygulanır,
- ➔ 10 yılını doldurmuş ancak emeklilik hakkını kazanmadan sistemden çıkan katılımcılar ise devlet katkısının %60’ını alabilir.
ÖRNEK HESAPLAMA
| Örnek Hesaplama 1 | Örnek Hesaplama 2 | Örnek Hesaplama 3 | Örnek Hesaplama 4 | |
| Aylık Katkı Payı | 500 TL | 1.000 TL | 2.000 TL | 26.005,50 TL |
| Yıllık Toplam Katkı Payı | 6.000 TL | 12.000 TL | 24.000 TL | 312.066,00 TL |
| Aylık Devlet Katkısı | 150 TL | 300 TL | 600 TL | 7.801,65 TL |
| Yıllık Toplam Devlet Katkısı* | 1.800 TL | 3.600 TL | 7.200 TL | 93.619,80 TL |
| Yıllık Toplam Birikim | 7.800 TL | 15.600 TL | 31.200 TL | 405.685,80 TL |
BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNİN SAĞLADIĞI AVANTAJLAR
Bireysel emeklilik sistemi, katılımcıların düzenli olarak belirli bir tutarda yatırım yapmasını sağlayarak, uzun vadede tasarruf alışkanlığı kazandırır ve emeklilik dönemine yönelik ikincil bir gelir oluşturulmasına imkân tanır. Bu yönüyle BES, emeklilikte gelir kaybını azaltmayı hedefleyen önemli bir finansal araçtır.
Otomatik katılım kapsamında bireysel emeklilik sistemine dâhil olan katılımcılar için devlet katkı payı %30 oranında uygulanmaktadır. İsteğe bağlı katılımlarda ise, sistemde kalınan süreye bağlı olarak devlet katkısından kademeli biçimde yararlanılmaktadır. Buna göre; 3–6 yıl arasında biriken devlet katkısının %15’i, 6–10 yıl arasında biriken devlet katkısının %30’u, 10 yıldan sonra emeklilik hakkı kazanılmadan sistemden çıkılması halinde devlet katkısının %60’ı katılımcıya ödenmektedir. Emeklilik, ölüm veya maluliyet durumlarında ise devlet katkısının tamamı hak sahibine verilmektedir.
Otomatik katılım sisteminde yer alan katılımcılar, başlangıç aşamasında faizli ya da faizsiz fonlar arasından tercih yapabilmekte, ilerleyen dönemlerde ise daha riskli fonlara yönelme imkânına sahip olmaktadır. Ayrıca otomatik katılım sisteminde kesinti oranının %0,85 gibi düşük bir seviyede tutulması, katılımcılar açısından önemli bir avantaj sağlamaktadır.
BES kapsamında, katılımcılar fonlarını veya emeklilik şirketlerini diledikleri zaman değiştirebilmekte, böylece yatırım stratejilerini güncelleme imkânına sahip olmaktadır. Bunun yanı sıra, bireysel emeklilik sistemi iptale açık bir sistemdir. Katılımcının sözleşmeden ilk iki ay içinde cayması halinde herhangi bir kesinti uygulanmadan sistemden çıkabilmesi de BES’in önemli avantajları arasında yer almaktadır.
BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNİN DEZAVANTAJLI YÖNLERİ
Bireysel emeklilik sisteminin en önemli dezavantajlarından biri, on yıl dolmadan sistemden çıkılması halinde devlet katkısı açısından yüksek oranlarda kesinti yapılmasıdır. Bu durum, kısa vadeli düşünen katılımcılar için BES’i ekonomik açıdan dezavantajlı hale getirebilmektedir.
Ayrıca emeklilik şirketleri tarafından, sözleşme kapsamında çeşitli kesintiler uygulanabilmektedir. Bu kesintiler, katılımcının toplam birikimini doğrudan etkileyen unsurlar arasında yer almaktadır. Bunun yanında, sisteme girişte ve çıkışta giriş aidatı ve çıkış bedeli tahsil edilebildiğinden, bireysel emeklilik sistemi iptali istendiğinde katılımcının zarar etme ihtimali de bulunmaktadır.
KONU HAKKINDA SIKÇA SORULAN SORULAR
1.Bireysel emeklilik sistemi nasıl işler?
Bireysel Emeklilik Sistemi’nde katılımcının sisteme yatırdığı her katkı payı için, yatırılan tutarın %30’u oranında devlet katkısı eklenerek birikim oluşturulur. Bu yapı sayesinde katılımcının bireysel emeklilik hesabındaki toplam tutar, kendi ödemeleri ve devlet katkısı birlikte değerlendirilerek artış gösterir.
2.Bireysel emeklilik sisteminden nasıl emekli olunur?
BES’ten emekli olabilmek için katılımcının en az 10 yıl sistemde kalması ve 56 yaşını doldurması gerekmektedir. Bu şartların sağlanmasının ardından katılımcı, biriken tutarını tek seferde toplu ödeme şeklinde alabileceği gibi, aylık gelir şeklinde de talep edebilir. Bu aşamada katılımcının, kendisi için en avantajlı ödeme yöntemini dikkatle değerlendirmesi önemlidir.
3.BES’te emeklilik şartları nelerdir?
Bireysel emeklilik sisteminde emekliliğe hak kazanmak için 10 yıl sistemde kalma ve 56 yaş şartı birlikte aranmaktadır. Bu şartlar sağlandıktan sonra da katkı payı ödemeye devam edilmesi, emeklilik döneminde elde edilecek gelirin artmasına katkı sağlayabilir.
4.BES’te 10 yıl sonra ne kadar para alınır?
BES’te yalnızca 10 yıl sürenin tamamlanması halinde, yaş şartı sağlanmamış olsa dahi devlet katkısının %60’ına hak kazanılır. Hem 10 yılın doldurulması hem de 56 yaş şartının sağlanması halinde ise devlet katkısının %100’ü alınır. Alınacak toplam tutar; katılımcının ödediği katkı payı, tercih edilen fonlar ve fon getirilerine göre değişkenlik gösterir.
5.2024 yılında BES’e en az kaç TL ile girilir?
Bireysel emeklilik sisteminde aylık ödenen tutar katkı payı olarak adlandırılır. BES’e girişte giriş aidatı, yönetim gider kesintisi ve fon toplam gider kesintisi gibi kalemler söz konusu olabilir.
6.Bireysel emeklilik sisteminin temel amacı nedir?
BES’in temel mantığı, katılımcıların isteğe bağlı ya da otomatik katılım yoluyla bireysel emeklilik fonlarına yatırım yaparak, emeklilik dönemlerinde ikinci bir emeklilik geliri elde etmelerini sağlamaktır.
7.BES’te ömür boyu maaş alınabilir mi?
Yıllık Gelir Sigortası Yönetmeliği kapsamında, katılımcıların talep etmesi halinde BES birikimleri üzerinden ömür boyu maaş alınabilmesi mümkündür.
8.BES’ten kaç yıl sonra çıkılabilir?
Bireysel emeklilik sistemi, katılımcının dilediği zaman iptal edebileceği bir sistemdir. Ancak çıkış zamanı, uygulanacak kesintiler açısından büyük önem taşır. Sözleşmenin başlamasından itibaren ilk 60 gün içinde çıkılması halinde kesinti yapılmaz. Devlet katkısından yararlanabilmek için en az 3 yıl sistemde kalınması gerekir. 10 yıl ve 56 yaş şartları sağlandığında ise emekliliğe hak kazanılır.
9.BES maaştan ne kadar kesinti yapıyor?
Otomatik katılım kapsamında BES’e dâhil olan çalışanların maaşından, kazancın %3’ü oranında kesinti yapılarak emeklilik şirketine aktarılır.
10.BES'te 1 ay ödeme yapılmazsa ne olur?
Vadesinde ödenmeyen katkı payının ödeme tarihini izleyen üç ay boyunca hesaba ödeme yapılmaması halinde, katılımcının ara verdiği kabul edilir ve bu durumda ara verme kesintisi uygulanır.
11.BES’te emeklilik yaşı kaçtır?
Bireysel emeklilik sisteminde emeklilik yaşı 56 olarak belirlenmiştir. Bununla birlikte, stopaj vergilerinin ödenmesi yoluyla 56 yaşından önce emekli olunması mümkündür. Ancak bu durumda bazı haklardan yararlanılamayabilir.
12.BES’ten ayrılınca ne kadar para alınır?
BES’ten ayrılma zamanı, devlet katkısının ne kadarının alınacağı açısından belirleyicidir. Bunun yanında yatırılan katkı tutarı, fon tercihleri ve fon getirileri de alınacak tutarı doğrudan etkiler.
13.E-devlet üzerinden BES nasıl iptal edilir?
E-Devlet üzerinden bireysel emeklilik sözleşmeleri sorgulanabilir, ancak BES iptali yapılamaz. BES iptali için emeklilik şirketine SMS gönderilmesi, müşteri hizmetlerinin aranması veya yüz yüze başvuru yapılması gerekmektedir.
14.BES iptalinden sonra para ne zaman yatırılır?
BES ayrılma talep formu imzalanarak emeklilik şirketine iletildikten sonra, bireysel emeklilik hesabında biriken tutar en geç 20 iş günü içinde katılımcının hesabına yatırılır.
15.BES iptalinde ne kadar kesinti yapılır?
BES sözleşmesinin ilk 2 ay içinde iptal edilmesi halinde herhangi bir kesinti yapılmaz.
Stopaj kesintisi açısından;
- 10 yılını doldurmadan iptal eden katılımcılardan getiriler üzerinden %15,
- 10 yılını doldurmuş ancak emeklilik hakkı kazanmamış olanlardan %10 stopaj kesintisi yapılır.
Giriş aidatı kesintisi bakımından;
- 3 yıldan önce iptalde brüt asgari ücretin %75’i,
- 3–6 yıl arasında iptalde %50’si,
- 6–10 yıl arasında iptalde %25’i aşamaz.
- 10 yılını dolduran katılımcılardan giriş aidatı kesintisi alınmaz.
Devlet katkısı kesintisi ise;
- İlk 3 yılda çıkışta tamamı,
- 3–6 yıl arasında çıkışta %85’i,
- 6–10 yıl arasında çıkışta %65’i,
- 10 yılını doldurup emeklilik hakkı kazanmadan çıkışta %60’ı oranında uygulanır.
SONUÇ
Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), emeklilik döneminde gelir kaybını azaltmayı hedefleyen, devlet destekli ve uzun vadeli bir tamamlayıcı emeklilik sistemi olarak öne çıkmaktadır. Devlet katkısı, otomatik katılım, farklı emeklilik fonları ve esnek ödeme seçenekleri sayesinde BES, bireylerin tasarruf alışkanlığı kazanmasına ve emeklilikte düzenli bir ek gelir elde etmesine imkân tanır. Ancak sistemden sağlanacak faydanın düzeyi; BES’te kalma süresi, aylık katkı payı, fon tercihi, erken çıkış ve emeklilik zamanı gibi unsurlara doğrudan bağlıdır. Bu nedenle bireysel emeklilik başvurusu yapılmadan önce, emeklilik şartları, devlet katkısı oranları ve iptal halinde uygulanacak kesintilerin bilinmesi, doğru bir finansal planlama açısından büyük önem taşır.
BES’in avantajları kadar erken çıkış kesintileri, stopaj uygulamaları ve giriş aidatı gibi mali yükümlülükleri de göz önünde bulundurulmalıdır. 10 yıl ve 56 yaş şartı sağlanmadan yapılan bireysel emeklilik iptali, devlet katkısının önemli bir kısmının kaybedilmesine yol açabileceğinden, sistemden çıkış kararının bilinçli şekilde verilmesi gerekir. Buna karşılık, uzun vadeli birikim hedefi olan ve emeklilik dönemini güvence altına almak isteyen bireyler için bireysel emeklilik sistemi, hem mali hem de hukuki açıdan planlı bir emeklilik stratejisi sunar. Tüm bu yönleriyle BES, doğru süre ve doğru tercihlerle yönetildiğinde, emeklilikte finansal güvenliği artıran güçlü bir tasarruf aracı olarak değerlendirilmelidir.
