CHANGE (ÇENÇ) ARAÇ SUÇU VE CEZASI
Change Araç Suçu ve Cazası
Dolandırıcılık suçu, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 157. maddesinde açıkça düzenlenmiştir. Günümüzde internet üzerinden yapılan alışverişlerin ve online bankacılık işlemlerinin artmasıyla birlikte, dolandırıcılık vakaları da ciddi oranda yükselmiştir. Bu nedenle en çok sorulan sorular şunlardır: “Dolandırıcıya para gönderdim ne yapmalıyım?”, “Nitelikli dolandırıcılıkla suçlanıyorum, ne yapmalıyım?”, “Dolandırılan biri nasıl hak arar?” , “Change araç aldım ne yapmalıyım”, “Aldığım araç change çıktı, ne yapmalıyım?”. Bu yazıda tüm bu soruların yanıtlarını bulabilirsiniz.
Dolandırıcılık suçu ile change araç konusu doğrudan bağlantılıdır, çünkü change araç satışı, çoğu durumda hileli yöntemlerle alıcıyı yanıltmak ve haksız kazanç elde etmek amacıyla yapılır. Çalıntı bir aracın motor veya şasi numarasının değiştirilerek trafikte satışa sunulması, hem dolandırıcılık suçu hem de resmi belgede sahtecilik kapsamında değerlendirilebilir. Alıcı, aracın gerçek durumunu bilmeden satın alma işlemi yaptığı için hem maddi kayıp yaşar hem de hukuki süreçlerle karşı karşıya kalabilir. Bu nedenle change araç mağduriyetleri, dolandırıcılık suçunun somut bir örneğini oluşturur ve savcılığa suç duyurusu veya tazminat davası açılması gündeme gelir.
Trafik tescilinin İçişleri Bakanlığı sorumluluğunda olması, idarenin hizmet kusuru veya kusursuz sorumluluğu tartışmalarını doğurur; ayrıca satıcı, noter ve ekspertiz de somut olaya göre sorumluluk üstlenebilir. Uyuşmazlık Mahkemesi’nin son içtihadıyla change araç kaynaklı zararlarda idari yargı yolunun öne çıktığı ve tam yargı davalarının gündeme gelmesi gerektiği kabul görmektedir.
Mağduriyet ortaya çıkar çıkmaz savcılığa suç duyurusu, idareye karşı tam yargı davası ve satıcı/ilgili kişiler aleyhine tazminat davası gibi adımlar hızla atılmalıdır. Araca el koyma, alıcı hakkında soruşturma ve ciddi maddi kayıplar söz konusu olabileceğinden, sürecin ceza avukatı ve idare hukuku uzmanıyla yürütülmesi kritik önem taşır. Önleyici olarak, ikinci el araç alımında piyasa dışı fiyatlara temkinli yaklaşmak, ruhsat ile motor–şasi uyumunu doğrulamak, bağımsız ekspertiz ile parça ve numara bölgelerinde müdahale olup olmadığını teyit etmek gerekir. Bu çerçevede change araç davası, teknik tespitler ile hukuki stratejinin birlikte kurgulandığı çok katmanlı bir süreçtir.
Change Araç Nedir?
Change araç; çalıntı bir aracın motor veya şasi numarasının, trafikten men edilmiş, hurdaya ayrılmış ya da hasarlı bir araçla değiştirilerek satışa sunulmasıdır. Bu yöntemle araç, gerçek değerinden habersiz alıcılara satılır.
Sonradan yapılan kontrollerde change araç ortaya çıktığında mağduriyetler büyür:
-
Emniyet tarafından araca el konulabilir,
-
Alıcı hakkında soruşturma açılabilir,
-
Maddi kayıpların yanında hukuki sorunlar da doğar.
Change Araç Mağduriyeti Nedir?
Change araç (çanç araç) satın almak ya da bu durumun mağduru olmak, ikinci el araç alımlarında karşılaşılan en büyük risklerden biridir. Çoğu kişi farkında olmadan change araç alarak mağduriyet yaşar ve bu nedenle dava açmak zorunda kalır. Bu yazıda change araç nedir, change araç suçu ve cezası, dava kime açılır, süreç nasıl işler gibi önemli konulara değineceğiz.
İkinci El Araç Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Change araç mağduru olmamak için:
-
Piyasa değerinin çok altında satılan araçlara temkinli yaklaşın.
-
Motor ve şasi numarasının ruhsatla uyumlu olup olmadığını kontrol edin.
-
Aracı ekspertize götürdüğünüzde özellikle motor ve şasi bölgelerinde oynama olup olmadığını teyit ettirin.
Bu adımlar sizi ciddi mağduriyetlerden koruyacaktır.
Dolandırıcılık Suçunun Cezası
TCK 157. maddeye göre basit dolandırıcılık suçunun cezası 1 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 5.000 güne kadar adli para cezasıdır. Failin hileli davranışlarla mağduru kandırıp çıkar sağlaması bu suçun temel şartıdır.
Change Araç Suçu ve Cezası
Change araç satışı, somut olaya göre farklı suç tiplerine girebilir:
-
Dolandırıcılık suçu (TCK 157),
-
Nitelikli dolandırıcılık suçu (TCK 158),
-
Resmi belgede sahtecilik suçu.
Olası cezalar:
-
Basit dolandırıcılık: 1 yıldan 5 yıla kadar hapis + 5.000 güne kadar adli para cezası.
-
Nitelikli dolandırıcılık: 3 yıldan 10 yıla kadar hapis + 5.000 güne kadar adli para cezası.
-
Resmi belgede sahtecilik: 2 yıldan 5 yıla kadar hapis.
Eğer suç örgütlü şekilde işlenirse, cezalar artırılarak uygulanır.
Dolandırıcılık Suçunun Soruşturulması
Dolandırıcılık suçu şikâyete bağlı değildir. Savcılık, suç işlendiğini öğrendiği anda resen soruşturma başlatır. Mahkeme de re’sen kovuşturma yapar. Mağdur şikâyetinden vazgeçse bile dava düşmez.
-
Zamanaşımı: Basit dolandırıcılıkta zamanaşımı süresi 8 yıldır. Bu süre içinde savcılığa suç duyurusunda bulunulmalıdır.
-
Uzlaşma: Yalnızca TCK 157 kapsamındaki basit dolandırıcılık suçunda mümkündür. Nitelikli dolandırıcılıkta uzlaşma söz konusu değildir.
Change Araçta Sorumluluk Kimde?
Peki change araç mağduru olduğunuzda sorumluluk kimdedir?
-
Trafik tescili, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 5. maddesi uyarınca İçişleri Bakanlığı’nın yetkisi altındadır.
-
Change araçların tescilinde kamu kurumlarının ihmali varsa, idarenin hizmet kusuru veya kusursuz sorumluluğu gündeme gelebilir.
-
Ayrıca, satıcıya karşı tazminat davası, noter ve ekspertize karşı ise sorumlulukları kapsamında dava açılabilir.
Change Araç Davası Kime Açılır?
Change araç olduğu ortaya çıkan araç için mağdur:
-
Satıcıya tazminat davası açabilir.
-
İdareye karşı tam yargı davası açarak maddi ve manevi zararların giderilmesini talep edebilir.
-
Noter ve ekspertiz raporları nedeniyle sorumluluk varsa, bu kurumlara da dava yöneltilebilir.
Change Araç Mağdurları Ne Yapmalı?
Change araç mağduru olduğunuzu öğrendiğinizde:
-
Vakit kaybetmeden savcılığa suç duyurusunda bulunun.
-
İdareye karşı tam yargı davası açarak zararlarınızı talep edin.
-
Tazminat davası ile maddi ve manevi kayıplarınızı geri almak için süreci başlatın.
-
Mutlaka uzman bir avukattan hukuki destek alın.
Unutmayın, doğru adımları hızlı atmak mağduriyetinizi en aza indirir.
Dolandırıcılık Suçunda Yetkili Mahkeme
Hangi mahkemenin görevli olduğu, suçun türüne göre değişir:
-
TCK 157 (Basit Dolandırıcılık): Asliye Ceza Mahkemesi
-
TCK 158 (Nitelikli Dolandırıcılık): Ağır Ceza Mahkemesi
Yetkili mahkeme, suçun işlendiği yer mahkemesidir. Bu noktada, hile unsurunun ispatı davanın en kritik aşamasıdır ve profesyonel ceza avukatı desteği büyük önem taşır.
Change Araç Suçu ve Cazası Konusunda Sıkça Sorulan Sorular
1. Dolandırıcılık suçu nedir?
Dolandırıcılık suçu, hileli davranışlarla bir kişiyi aldatıp onun veya üçüncü bir kişinin zararına olarak failin ya da başka birinin çıkar sağlamasıdır. Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen bu suç, özellikle internet üzerinden yapılan işlemler, sahte belgeler veya aldatıcı vaatlerle sıkça karşımıza çıkar.
2. Change araç nedir?
Change araç, çalıntı bir aracın motor veya şasi numarasının hurdaya ayrılmış ya da trafikten men edilmiş araçlarla değiştirilerek satılmasıdır. Bu yöntemle alıcı, aracı yasal zannederek satın alır ancak aslında dolandırıcılık mağduru olur ve ciddi hukuki sorunlarla karşılaşır.
3. Dolandırıcılık suçunun cezası nedir?
Dolandırıcılık suçu, TCK 157 kapsamında 1 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 5.000 güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılır. Eğer suç nitelikli dolandırıcılık kapsamında işlenmişse ceza 3 yıldan 10 yıla kadar hapis ve 5.000 güne kadar adli para cezasına çıkar.
4. Change araç almak suç mudur?
Change araç alıcısı, genellikle durumdan habersiz olduğu için suçlu sayılmaz. Ancak aracı bilerek ve isteyerek satın alan kişi dolandırıcılık suçu kapsamında sorumlu tutulabilir. Mağdur olan alıcı ise dava açarak hakkını arayabilir.
5. Change araç mağduru ne yapmalı?
Change araç mağduru olduğunu öğrenen kişi, derhal savcılığa suç duyurusunda bulunmalı ve idareye karşı tam yargı davası açarak zararını tazmin etmeye çalışmalıdır. Ayrıca satıcıya karşı da tazminat davası açılabilir.
6. Dolandırıcılık suçu şikâyete bağlı mıdır?
Dolandırıcılık suçu şikâyete bağlı bir suç değildir. Savcılık, suç işlendiğini öğrendiği anda re’sen soruşturma başlatır. Mağdurun şikâyetinden vazgeçmesi davanın düşmesine yol açmaz.
7. Change araç davası hangi mahkemede görülür?
Change araç davaları, zararın niteliğine göre idare mahkemesi veya ceza mahkemelerinde görülebilir. Son içtihatlara göre idarenin sorumluluğu söz konusu olduğunda idari yargı, dolandırıcılık ve sahtecilik yönünden ise ceza mahkemeleri yetkilidir.
8. Dolandırıcılık suçu ile change araç arasında nasıl bir ilişki vardır?
Change araç satışı, dolandırıcılık suçunun en tipik örneklerinden biridir. Satıcı, aracın kimliğini değiştirerek alıcıyı yanıltır ve haksız kazanç elde eder. Bu nedenle change araç hem dolandırıcılık hem de resmi belgede sahtecilik kapsamında değerlendirilir.
9. Change araç satıcısına dava açılabilir mi?
Evet, change araç satıcısına tazminat davası açılabilir. Ayrıca ceza davasında dolandırıcılık suçundan yargılanır. Mağdur hem maddi hem de manevi zararlarının giderilmesini talep edebilir.
10. Dolandırıcılık suçu zamanaşımı süresi nedir?
Basit dolandırıcılık suçunda zamanaşımı süresi 8 yıldır. Yani mağdur, olayın öğrenilmesinden itibaren en geç 8 yıl içinde savcılığa suç duyurusunda bulunmalıdır. Nitelikli dolandırıcılıkta da benzer süreler uygulanır.
11. Change araç davasında noter sorumlu mudur?
Eğer noter, araç satışında gerekli incelemeleri yapmadan işlem gerçekleştirmişse change araç mağduriyetinde sorumluluğu doğabilir. Bu durumda mağdur, notere karşı da tazminat davası açabilir.
12. Dolandırıcılık suçu paraya çevrilebilir mi?
Kasten işlenen suçlarda 1 yıl veya daha az hapis cezası verilmişse bu ceza adli para cezasına çevrilebilir. Dolandırıcılık suçunda verilen hapis cezası 1 yılın altında kalırsa para cezasına dönüşmesi mümkündür.
13. Change araçta eksperin sorumluluğu var mıdır?
Evet, araç ekspertiz raporu veren kişi veya kurum da sorumlu tutulabilir. Eğer eksper aracın change olduğunu tespit etmeden rapor hazırlamışsa mağduriyet doğduğunda eksper aleyhine dava açılabilir.
14. Dolandırıcılık suçu HAGB kapsamına girer mi?
Eğer mahkeme, sanığa 2 yıl veya daha az hapis cezası verdiyse ve gerekli koşullar oluşmuşsa hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) uygulanabilir. Bu durumda sanık hakkında ceza kesinleşmez.
15. Change araç satın alan kişi aracını geri alabilir mi?
Change araç olduğu tespit edilen aracın genellikle emniyet tarafından trafikten men edilmesi söz konusudur. Bu nedenle aracın iadesi mümkün olmaz. Mağdur, zararını tazminat davası yoluyla talep edebilir.
16. Dolandırıcılık suçu ve nitelikli dolandırıcılık arasındaki fark nedir?
Dolandırıcılık suçu basit hilelerle işlenirken, nitelikli dolandırıcılık kamu kurumlarının araç olarak kullanılması, dini duyguların istismarı veya bilişim sistemlerinin kullanılması gibi daha ağır yöntemlerle işlenir. Change araç satışı çoğu zaman nitelikli dolandırıcılık kapsamına girer.
17. Change araç mağduru idareye karşı dava açabilir mi?
Evet, çünkü trafik tescili idarenin sorumluluğundadır. Mağdur, idareye karşı tam yargı davası açarak uğradığı zararın tazminini isteyebilir. Bu dava idare mahkemesinde görülür.
18. Dolandırıcılık suçu ile ilgili şikâyetten vazgeçmek davayı düşürür mü?
Hayır, dolandırıcılık suçu şikâyete bağlı olmadığından mağdurun şikâyetinden vazgeçmesi davayı düşürmez. Savcılık ve mahkeme re’sen süreci devam ettirir.
19. Change araç suçu hangi diğer suçları kapsayabilir?
Change araç satışı, sadece dolandırıcılık değil aynı zamanda resmi belgede sahtecilik suçunu da kapsayabilir. Çünkü aracın şasi ve motor numaralarının değiştirilmesi belgelerde sahtecilik anlamına gelir.
20. Change araç davasında avukat tutmak gerekli midir?
Change araç davası, ceza hukuku, idare hukuku ve tüketici hukukunu ilgilendiren çok yönlü bir davadır. Bu nedenle mağdurların haklarını koruyabilmeleri için mutlaka alanında uzman bir ceza avukatı ve idare avukatı ile süreci yürütmeleri tavsiye edilir.
Sonuç
Dolandırıcılık suçu ve change araç mağduriyeti, ikinci el araç piyasasında en çok karşılaşılan hukuki sorunlardan biridir. Hileli yöntemlerle motor ve şasi numarası değiştirilmiş araçların satışa sunulması, hem alıcı için büyük maddi kayıplara hem de resmi makamlar önünde soruşturma ve dava süreçlerine yol açar. Bu nedenle change araç satışı, çoğu zaman dolandırıcılık suçu, nitelikli dolandırıcılık ve resmi belgede sahtecilik kapsamında değerlendirilir. Mağduriyetin önüne geçebilmek için hem satıcıya karşı tazminat davası açılması hem de idareye karşı tam yargı davası yoluna gidilmesi mümkündür.
Dolandırıcılık ve nitelikli dolandırıcılık suçları, özellikle internetin yaygın kullanımıyla birlikte giderek artmaktadır. Bu tür durumlarla karşılaşıldığında profesyonel bir idare avukatı veya ceza avukatı ile süreci takip etmek, hak kaybını önlemenin en etkili yoludur.Özellikle change araç davaları, idare hukuku, ceza hukuku ve tüketici hukuku alanlarını kapsayan çok boyutlu süreçlerdir. Bu nedenle mağdurların hak kaybı yaşamamaları için uzman bir ceza avukatı veya idare avukatı ile süreci yürütmeleri büyük önem taşır. Aynı zamanda ikinci el araç alımlarında piyasa değerinin çok altında olan satışlara dikkat edilmeli, ruhsat ile motor–şasi numaraları titizlikle kontrol edilmeli ve bağımsız ekspertizden destek alınmalıdır. Bu şekilde hem dolandırıcılık suçunun mağduru olma ihtimali en aza indirilebilir hem de ortaya çıkan change araç sorunlarında hak arama yolları etkin şekilde kullanılabilir.
