EVLİLİK, ASKERLİK VE EMEKLİLİK NEDENİYLE FESİH SÜRECİ / KIDEM TAZMİNATI

Giriş

İşçi ve işveren arasındaki iş sözleşmeleri belirli şartlar altında feshedilebilir. İş Kanunu'na göre işçilerin belirli nedenlerle iş akdini sona erdirme hakları bulunmaktadır. Evlilik, askerlik ve emeklilik nedeniyle işten ayrılma süreci, işçilerin sıkça araştırdığı konular arasındadır. Bu süreçlerde kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, işsizlik maaşı gibi hakların nasıl alınacağı büyük önem taşımaktadır. Bu makalede evlilik, askerlik ve emeklilik sebebiyle iş sözleşmesinin feshi süreçleri detaylandırılarak işçilerin hakları ele alınacaktır.

---

Evlilik Nedeniyle Fesih Süreci

Evlilik nedeniyle fesih hakkı sadece kadın işçilere tanınmış bir haktır. 4857 sayılı İş Kanunu'na göre kadın işçi, evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içinde işverene yazılı bildirimde bulunarak iş sözleşmesini sona erdirebilir. Bu fesih hakkı, işçiye kıdem tazminatını alma hakkı tanırken, ihbar tazminatı hakkı sağlamaz. Kadın işçinin bu hakkını kullanabilmesi için resmi nikâhın gerçekleşmiş olması gerekmektedir.

Evlilik nedeniyle işten ayrılan kadın işçilerin en çok merak ettiği konulardan biri de işsizlik maaşıdır. Ancak, evlilik sebebiyle işten ayrılmak işsizlik maaşı almaya hak kazandırmaz. Çünkü işsizlik maaşı, işçinin kendi isteği ve kusuru dışında işsiz kalması durumunda verilmektedir. Ancak, fazla mesai, yıllık izin ücreti ve diğer işçilik alacakları kadın işçiye ödenmek zorundadır. İşten çıkış işlemlerinde SGK çıkış kodu olarak "Kadın işçinin evlenmesi nedeniyle fesih" seçeneği kullanılmalıdır.

Evlilik nedeniyle fesih sürecinde işveren, işçiye kıdem tazminatını 30 gün içinde ödemekle yükümlüdür. İşverenin ödeme yapmaması durumunda kadın işçi, iş mahkemesine başvurarak hakkını arayabilir. İş sözleşmesini fesheden kadın işçi, dilerse aynı işyerinde yeniden çalışmaya başlayabilir ancak bu durumda kıdem tazminatı hakkı doğmaz. Evlilik nedeniyle işten ayrılan kadın işçiler, bu süreci doğru şekilde yöneterek tüm haklarını almalıdır.

---

Askerlik Nedeniyle Fesih Süreci

Askerlik nedeniyle fesih hakkı, erkek işçilere tanınan bir haktır. 4857 sayılı İş Kanunu'na göre askerlik hizmetini yerine getirmek zorunda olan işçiler, iş sözleşmelerini feshedebilirler. İşçi, askerlik sevk belgesini işverene sunarak kıdem tazminatını talep edebilir. Ancak ihbar süresi beklenmeden iş sözleşmesi sona erdirilebileceği için ihbar tazminatı hakkı doğmaz.

Askerlik nedeniyle işten ayrılan işçilerin en çok araştırdığı konulardan biri işsizlik maaşıdır. Askerlik görevi nedeniyle işten ayrılan işçilere işsizlik maaşı ödenmez. Ancak askerlik hizmetini tamamladıktan sonra iş arayan işçiler, belirli şartları sağladıkları takdirde işsizlik maaşından faydalanabilirler. İşçinin, işsizlik maaşı alabilmesi için askerlik dönüşü 30 gün içinde İŞKUR'a başvurması ve son 3 yıl içinde en az 600 gün prim ödemesi gerekmektedir.

İşveren, askerlik nedeniyle işten ayrılan işçinin kıdem tazminatını eksiksiz şekilde ödemelidir. İşçi, fazla mesai, yıllık izin ve diğer hakları konusunda işverene yazılı talepte bulunabilir. Ödemelerin zamanında yapılmaması durumunda işçi, iş mahkemesine başvurarak hakkını arayabilir. Askerlik nedeniyle işten ayrılan işçiler, ilerleyen süreçte aynı işyerinde yeniden çalışabilirler ancak bu durumda önceki kıdem hakları sıfırlanır ve yeni bir çalışma dönemi başlar.

---

Emeklilik Nedeniyle Fesih Süreci

Emeklilik nedeniyle fesih süreci, işçilerin kıdem tazminatını alarak iş sözleşmesini sonlandırmasını sağlayan bir haktır. İşçi, yaşlılık aylığı bağlanmasını talep ettiği durumda veya sigorta prim gün sayısını tamamlayarak işten ayrılabilir.

Emeklilik nedeniyle işten ayrılan işçilerin kıdem tazminatı hakkı bulunurken, ihbar tazminatı hakkı yoktur. Çünkü ihbar tazminatı, işveren veya işçi tarafından iş akdinin süre verilerek sona erdirildiği durumlarda geçerlidir. Ancak işçi, işsizlik maaşı almak istiyorsa belirli şartları sağlamalıdır. İşçi, emekli olduktan sonra yeniden çalışmaya başlarsa, eski işyerinde kıdem tazminatı hakkı sıfırlanır ve yeniden hesaplanır.

Emeklilik nedeniyle işten ayrılan işçilerin dikkat etmesi gereken en önemli husus, SGK’dan emeklilik yazısı alarak işverene ibraz etmektir. İşveren, işçinin kıdem tazminatını 30 gün içinde ödemelidir. Emekli olduktan sonra yeniden çalışan işçiler için SGK destek primi ödenir. Bu nedenle emeklilik süreci, işçilerin haklarını eksiksiz alabilmesi açısından doğru şekilde yönetilmelidir.

Yaş dışında aşağıdaki şartları taşıyan sigortalılar;

08.09.1999 öncesi sigortalılar 15 yıl sigortalılık ve 3600 prim dolunca,

08.09.1999 – 30.04.2008 arası sigortalılar,  (25 yıl ve 4500 prim) ya da (7000 prim) dolunca,

30.04.2008-31.12.2008 arası sigortalılar 4600 prim dolunca,

2009 sigortalılar 4700 prim gün dolunca,

2010 sigortalılar 4800 prim gün dolunca,

2011 sigortalılar 4900 prim gün dolunca,

2012 sigortalılar 5000 prim gün dolunca,

2013 sigortalılar 5100 prim gün dolunca,

2014 sigortalılar 5200 prim gün dolunca,

2015 sigortalılar 5300 prim gün dolunca,

2016 sigortalılar 5400 prim gün dolunca,

Son 1 yıldır aynı işyerinde çalışması varsa, kıdem tazminatına esas yazıyı SGK'dan alabilir ve böylece kıdem tazminatına hak kazanır.

---

İşçilerin Hakları ve Kıdem Tazminatı Süreci

İşçiler, evlilik, askerlik ve emeklilik nedeniyle işten ayrıldıklarında kıdem tazminatı almaya hak kazanırlar. İş Kanunu’na göre kıdem tazminatı, işyerinde en az 1 yıl çalışmış olan işçilere ödenmektedir. Ancak işçilerin ihbar tazminatı ve işsizlik maaşı hakkı duruma göre değişiklik göstermektedir.

İşsizlik maaşı, işçinin kendi isteği dışında işsiz kalması halinde ödenmektedir. Evlilik nedeniyle işten ayrılan kadın işçiler ve askerlik nedeniyle işten ayrılan erkek işçiler işsizlik maaşı alamazken, emekli olup tekrar işten çıkarılan işçiler belirli şartları sağlarsa işsizlik maaşı alabilirler. İşçiler ayrıca fazla mesai, yıllık izin ücreti ve diğer işçilik alacaklarını işverenden talep edebilirler.

---

Sonuç

Evlilik, askerlik ve emeklilik nedeniyle iş sözleşmesinin feshi sürecinde işçilerin haklarını bilmesi büyük önem taşır. İşçilerin kıdem tazminatı alabilmesi için belirli şartları sağlaması gerekmektedir. Ayrıca işsizlik maaşı, ihbar tazminatı ve diğer işçilik hakları konusunda bilgi sahibi olmak işçilerin mağduriyet yaşamasını engeller. İşten ayrılma sürecinin yasal çerçevede doğru yönetilmesi, işçilerin tüm haklarını eksiksiz şekilde almasını sağlayacaktır.