EVLİLİK NEDENİYLE İŞTEN AYRILAN KADIN İŞÇİNİN İŞSİZLİK MAAŞI - İHBAR VE KIDEM TAZMİNATI HAKKI
Evlilik Nedeniyle İşten Ayrılan Kadın İşçilerin Hakları Nelerdir?
Kadın işçilerin evlilik nedeniyle işten ayrılması, 1475 Sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesi kapsamında özel bir fesih hakkı olarak tanımlanmıştır. Resmi nikah tarihinden itibaren bir yıl içinde kullanılabilen bu hak, kadın çalışana kendi isteğiyle işten ayrılması halinde kıdem tazminatı alma imkânı tanımaktadır. Ancak bu süreçte dikkat edilmesi gereken yasal koşullar, süre sınırlamaları ve belge sunum şekilleri gibi detaylar bulunur. Kadın işçi, evlilik cüzdanını işverene ibraz ederek ve yazılı bir dilekçeyle başvurarak bu hakkını kullanabilir.
Evlilik nedeniyle işten ayrılan kadın işçi, işsizlik maaşı ve ihbar tazminatı gibi diğer işçilik haklarından yararlanamaz. Çünkü bu tür haklar, iş akdinin işveren tarafından feshedilmesi veya haklı nedenle sona erdirilmesi durumunda gündeme gelir. Ancak kıdem tazminatında durum farklıdır; kadın işçi kendi isteğiyle ayrılsa dahi yalnızca evlilik nedeniyle ayrıldığı için bu ödeme yapılmak zorundadır. Burada önemli olan bir diğer husus da SGK çıkış kodunun 13 olarak doğru şekilde bildirilmesidir.
Bu makalede, kadın işçilerin evlilik sonrası işten ayrılma sürecinde sahip oldukları yasal haklar, başvuru prosedürleri, gerekli belgeler ve dikkat edilmesi gereken ayrıntılar güncel mevzuat ışığında detaylı şekilde ele alınmıştır. Evlilik nedeniyle işten ayrılan kadın işçinin kıdem tazminatı, ihbar yükümlülüğü, işsizlik maaşı durumu ve işten ayrıldıktan sonra yeniden çalışma hakkı gibi konular, hem çalışanlar hem de işverenler açısından bilinmesi gereken temel noktaları içermektedir.
Kadın işçi evlilikten sonra kendi isteğiyle işten ayrılsa hatta boşandığı eşiyle yeniden evlenmesi durumunda dahi bu hak geçerlidir. Evlilik cüzdanının işverene ibraz edilmesi yeterlidir, noter onayı veya ekstra belge gerekmez. İşten ayrıldıktan sonra başka bir iş yerinde çalışmaya başlanması da bu hakkı ortadan kaldırmaz; kadın işçi yine de kıdem tazminatını almaya hak kazanır.
1. Evlilik Nedeniyle İşten Ayrılan Kadın İşçi İşsizlik Maaşı Alabilir mi?
Kadın işçinin evlilik sebebiyle işten ayrılması durumunda en çok merak edilen konulardan biri işsizlik maaşı alıp alamayacağıdır. 1475 Sayılı İş Kanunu'nun 14. maddesi kapsamında kadın işçinin evlilikten itibaren bir yıl içinde kendi isteğiyle işten ayrılması halinde kıdem tazminatına hak kazanması mümkündür. Ancak bu durum, işveren feshi olmadığı için işsizlik maaşı açısından farklı değerlendirilir.
İşsizlik maaşı alınabilmesi için iş akdinin işveren tarafından haksız feshedilmesi ya da geçerli bir sebeple işçinin haklı fesih yapması gerekir. Evlilik nedeniyle istifa ise yasal dayanağı olan bir haklı fesih olsa da işsizlik ödeneği açısından "kendi isteğiyle işten ayrılma" sayıldığından işsizlik maaşı bağlanmaz. Kadın işçi, SGK çıkış kodu “13” olarak bildirildiğinde bu maaşı alma hakkına sahip olamaz.
Dolayısıyla evlilik nedeniyle kendi talebiyle işten ayrılan kadın çalışanın işsizlik maaşı alması yasal olarak mümkün değildir. Bu konuda yanlış bilgilendirmeler mağduriyete yol açabileceği için işten ayrılmadan önce SGK ve İŞKUR nezdinde bilgi alınması faydalı olacaktır. Kadın işçi yalnızca kıdem tazminatına başvurabilir, işsizlik maaşı için herhangi bir başvuru yapması sonuçsuz kalacaktır.
2. Kıdem Tazminatı – Evlilik Nedeniyle İşten Ayrılan Kadın Hangi Şartlarda Alır?
Kadın işçiler, evlendikten sonra iş yerinden ayrıldıklarında kıdem tazminatı alma hakkına sahiptir. Bu hak, yalnızca kadın çalışanlara tanınmış olup, 1475 sayılı İş Kanunu’nun yürürlükte kalan 14. maddesinde açıkça belirtilmiştir. Kadının, resmi nikah tarihinden itibaren bir yıl içinde iş sözleşmesini evlilik gerekçesiyle feshetmesi yeterlidir.
Evlilik nedeniyle işten ayrılan kadın işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için iş yerinde en az bir yıl süreyle çalışmış olması gerekir. İşverene sunulacak dilekçeye evlilik cüzdanı eklendiğinde, işverenin bu talebi yerine getirmesi zorunludur. Kadın işçi isterse boşandığı eşiyle yeniden evlenmiş olsun, ister ikinci veya üçüncü kez evleniyor olsun; her resmi evlilik sonrası bu hakkını yeniden kullanabilir. Hatta boşandığı eşiyle yeniden evlenen kadın da bu haktan faydalanabilir. Yeter ki hakkını suistimal etmemiş olsun.
Bu nedenle kıdem tazminatı almak isteyen kadın çalışanların, evlilik tarihinden itibaren bir yıllık sürenin geçmemiş olmasına dikkat etmeleri gerekir. Ayrıca işverenin SGK’ya “İşten Çıkış Kodu 13” olarak bildirim yapması önemlidir. Bu kodun doğru girilmesi, ileride doğabilecek hak kayıplarının önüne geçilmesini sağlar.
3. İhbar Tazminatı – Kadın İşçi Evlilik Nedeniyle Ayrıldığında Öder mi, Alır mı?
Kadın işçinin evlilik nedeniyle işten ayrılması durumunda ihbar tazminatı konusu da kafa karıştırıcı olabilir. Öncelikle, ihbar tazminatı normal şartlarda iş sözleşmesinin önceden haber verilmeden feshedilmesi halinde devreye girer. Ancak evlilik nedeniyle istifa eden kadın işçi için bu kural geçerli değildir.
Evlilik gerekçesiyle işten ayrılan kadın işçi, işverene herhangi bir ihbar süresi tanımak zorunda değildir. Yani iş sözleşmesini dilediği anda, herhangi bir ön bildirim yapmadan sona erdirebilir. Aynı şekilde işverenin de bu durumda kadın işçiye ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü bulunmaz. Çünkü ortada işverenin gerçekleştirdiği bir fesih yoktur.
Bu bağlamda evlilik nedeniyle istifa eden kadın çalışan, ne ihbar süresi uygulamak zorundadır ne de ihbar tazminatı alabilir. İşveren de işçiden ihbar tazminatı talep edemez. Bu durum yalnızca kıdem tazminatı açısından hak doğurur; ihbar tazminatı ile ilgili herhangi bir yükümlülük ya da hak söz konusu değildir.
4. Kadın İşçinin Hakları – Evlilik Nedeniyle İşten Ayrıldığında Nelere Dikkat Etmeli?
Kadın işçi evlilik nedeniyle işten ayrılmayı düşünüyorsa, bazı yasal şartlara dikkat etmesi gerekmektedir. Öncelikle işçinin iş yerinde en az bir yıl çalışmış olması şartı aranmaktadır. Bunun dışında resmi nikah tarihinden itibaren en geç bir yıl içinde iş akdinin feshedilmesi gerekir. Süre geçerse kıdem tazminatı hakkı kaybedilir.
İşverene yazılı bir dilekçe ile başvurulmalı ve evlilik cüzdanı ibraz edilmelidir. Evlilik cüzdanının bir fotokopisi dilekçeye eklenmeli ve fesih bildirimi açık bir şekilde “evlilik nedeniyle işten ayrılma” şeklinde belirtilmelidir. SGK’ya yapılacak işten çıkış bildiriminde mutlaka “13” kodunun kullanılması gerekir.
Kadın işçi evlilik sonrası farklı bir iş yerinde çalışsa dahi, bu önceki iş yerinden hak kazandığı kıdem tazminatını alma hakkını ortadan kaldırmaz. Hatta boşandığı eşiyle yeniden evlenirse, bu evlilik de hak doğurur. Kadın işçinin bu hakkını doğru ve zamanında kullanması, mağduriyet yaşamaması adına büyük önem taşır.
Evlilik Nedeniyle İşten Ayrılan Kadın İşçilerin Hakları (Sıkça Sorulan Sorular, SSS)
1. Evlilik nedeniyle işten ayrılan kadın işçi kıdem tazminatı alabilir mi?
Evet, 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesine göre, kadın işçi evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içinde işten ayrılırsa kıdem tazminatına hak kazanır.
2. Erkek işçi evlilik nedeniyle işten ayrıldığında kıdem tazminatı alabilir mi?
Hayır, evlilik nedeniyle kıdem tazminatı alma hakkı sadece kadın işçilere tanınmıştır. Erkek işçiler bu gerekçeyle işten ayrıldıklarında tazminat alamazlar.
3. Kıdem tazminatı alabilmek için iş yerinde en az kaç yıl çalışmak gerekir?
Kadın işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için iş yerinde en az 1 yıl süreyle çalışmış olması gerekmektedir.
4. Evlilik nedeniyle işten ayrılmak için hangi belgeler gereklidir?
Resmi evlilik cüzdanı ve yazılı bir fesih dilekçesi yeterlidir. Noter onayı gerekmez, evlilik cüzdanının fotokopisi dilekçeye eklenmelidir.
5. Evlilik sonrası işten ayrılma süresi ne kadardır?
Kadın işçi, evlilik tarihinden itibaren en geç 1 yıl içinde bu hakkını kullanmalıdır. Süre geçerse kıdem tazminatı hakkı kaybedilir.
6. Kadın işçi evlilik nedeniyle istifa ettiğinde işsizlik maaşı alabilir mi?
Hayır, çünkü bu durumda iş akdi işveren tarafından haksız olarak değil, işçi tarafından kendi isteğiyle feshedilmiştir. Bu nedenle işsizlik ödeneği alınamaz.
7. Evlilik nedeniyle ayrılan kadın işçi ihbar süresi uygulamak zorunda mı?
Hayır, kadın işçi ihbar süresi vermek zorunda değildir. Dilediği tarihte işi bırakabilir, işverenin de ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü yoktur.
8. İşten çıkış kodu ne olmalıdır?
SGK sistemine işten çıkış kodu “13 – Kadının evlenmesi nedeniyle fesih” olarak bildirilmelidir. Bu kod kıdem tazminatı ödeneceğini gösterir.
9. Evlilik nedeniyle işten ayrılma dilekçesi nasıl yazılır?
Dilekçede evlilik tarihi, işten ayrılma sebebi ve kıdem tazminatı talebi açıkça belirtilmelidir. Kısa ve net ifadelerle hazırlanmalıdır.
10. Evlilik nedeniyle ayrıldıktan sonra başka bir işte çalışılabilir mi?
Evet, önceki iş yerinden kıdem tazminatı alındıktan sonra başka bir iş yerinde çalışmaya başlanabilir. Bu hakka engel değildir.
11. Aynı eşle ikinci kez evlenilirse kıdem tazminatı hakkı doğar mı?
Evet, hukuken yeni bir evlilik yapıldığı için kıdem tazminatı hakkı yeniden doğar. Önceki evlilikle ilgili olmaksızın değerlendirilir. Yeterki bu hakkını kötüye kullanmış olmasın.
12. Düğün tarihiyle resmi nikah tarihi aynı değilse hangisi esas alınır?
Resmi nikah tarihi esas alınır. Nikahtan itibaren bir yıl içinde fesih yapılmalıdır.
13. Nikah kıyıldıktan sonra 3 ay çalışan kadın kıdem tazminatı alabilir mi?
Eğer toplam kıdemi 1 yıl dolmuşsa alabilir. Sadece nikah sonrası çalışılan süre değil, toplam hizmet süresi dikkate alınır.
14. Kadın işçi evlenmeden önce istifa ederse kıdem tazminatı alabilir mi?
Hayır, kıdem tazminatı alınabilmesi için evlilik gerçekleştikten sonra fesih yapılmalıdır. Öncesinde istifa edilirse bu hak kaybedilir.
15. Sözleşmeli personel veya memur da bu haktan yararlanabilir mi?
Bu hak sadece 1475 sayılı İş Kanunu’na tabi işçiler için geçerlidir. Memur ve sözleşmeli personel için farklı yasal düzenlemeler vardır.
16. Kıdem tazminatı hesaplaması nasıl yapılır?
İş yerinde geçirilen her tam yıl için 30 günlük brüt ücret üzerinden hesaplanır. Artan süreler de orantılı şekilde eklenir.
17. İşveren tazminatı ödemezse ne yapılmalı?
Öncelikle arabulucuya başvurulmalı, sonuç alınamazsa iş mahkemesinde kıdem tazminatı davası açılabilir.
18. Evlilik nedeniyle ayrıldığını ispatlamak zorunlu mudur?
Evet, evlilik cüzdanı bu ispat için yeterlidir. İşverene ibraz edilerek yasal hak talep edilmelidir.
19. Tazminat ödemesi peşin mi yapılmalı, taksit olabilir mi?
Tazminat kural olarak peşin ödenmelidir. Tarafların anlaşması hâlinde taksitle de ödenebilir; ancak yazılı mutabakat önerilir.
20. Tazminat ödenmeden SGK çıkışı yapılırsa hak kaybı olur mu?
SGK çıkışı yapılmış olsa bile, ödeme yapılmadıysa işçi alacakları için başvuru yapabilir. Çıkış işlemi hak kaybına yol açmaz.
21. Kadın işçi evlilik sonrası doğum iznine ayrılırsa yine tazminat alabilir mi?
Evet, doğum izni kullanılması bu hakkı ortadan kaldırmaz. Ancak evlilik tarihinden itibaren 1 yıl geçmemiş olmalıdır.
22. Aynı işverene tekrar girilirse tazminat iade edilir mi?
Hayır, tazminat iadesi gibi bir zorunluluk yoktur. İşçi tekrar işe başlarsa bu yeni bir iş akdidir.
23. Evlilik nedeniyle işten ayrılmak için noter onayı gerekir mi?
Hayır, noter onaylı bir belgeye gerek yoktur. Evlilik cüzdanı ve yazılı dilekçe yeterlidir.
24. Kıdem tazminatı damga vergisine tabi midir?
Evet, sadece damga vergisi kesintisi yapılır. Gelir vergisi ya da SGK primi kesintisi uygulanmaz.
25. Evlenip boşanan kadın tekrar evlenirse yeniden kıdem tazminatı alabilir mi?
Evet, her resmi evlilik yeni bir hak doğurur. Aynı iş yerinde tekrar çalışıyorsa bu hakkını yeniden kullanabilir.
26. İşveren kadının evlilik nedeniyle çıkışını reddedebilir mi?
Hayır, işverenin bu hakkı yoktur. Kadın işçi yasal sürede başvurduysa, işverenin kabul etme yükümlülüğü vardır.
27. Kadın işçi düğünden önce nikah kıyarsa, nikahtan sonra işten ayrılabilir mi?
Evet, resmi nikah kıyıldığı tarihten itibaren 1 yıl içinde işten ayrılma hakkı doğar. Düğün tarihi dikkate alınmaz.
28. Tazminatın ödeneceği süre için bir yasal sınır var mı?
Yasa bu konuda kesin bir süre belirlemez. Ancak makul süre içinde ödeme yapılmazsa arabuluculuk veya dava yoluna başvurulabilir.
29. Evlilik nedeniyle işten ayrılma hakkı kaç kez kullanılabilir?
Her resmi evlilik için bu hak bir kez kullanılabilir. Aynı iş yerinde yeniden işe girilse bile yeni evlilik varsa hak yeniden doğar. Yeterki kötüye kullanılmamış olsun.
30. Kıdem tazminatı dışında başka haklar alınabilir mi?
Yasal olarak evlilik nedeniyle sadece kıdem tazminatı alınabilir. İhbar tazminatı veya işsizlik maaşı bu durumda mümkün değildir. Diğer işçilik alacakları da ayrıca istenebilir.
Sonuç: Evlilik Nedeniyle İşten Ayrılan Kadın İşçilerin Yasal Hakları Ve Kıdem Tazminatı Süreci
Evlilik nedeniyle işten ayrılmak isteyen kadın işçiler için Türk İş Hukuku, oldukça açık ve koruyucu bir düzenleme sunmaktadır. 1475 sayılı İş Kanunu’nun yürürlükteki 14. maddesi gereği, kadın işçi resmi nikah tarihinden itibaren bir yıl içinde işten ayrılması halinde kıdem tazminatına hak kazanır. Bu hak, yalnızca kadınlara tanınmış olup, evlilik cüzdanının işverene sunulması ve doğru şekilde hazırlanan bir istifa dilekçesi ile kullanılabilir.
Kadın işçi bu süreçte işverenin onayına ihtiyaç duymaksızın iş sözleşmesini feshedebilir ve herhangi bir ihbar süresi uygulamak zorunda değildir. Ancak bu fesih, işsizlik maaşı veya ihbar tazminatı hakkı doğurmaz. Hak edilen kıdem tazminatının ödenmemesi durumunda ise arabuluculuk başvurusu ve sonrasında dava yoluna gidilerek yasal haklar korunabilir. SGK çıkış kodunun “13” olarak bildirilmesi ise sürecin yasal çerçevede ilerlemesi adına büyük önem taşır.
Sonuç olarak, evlilik nedeniyle işten ayrılan kadın işçiler sadece kıdem tazminatına yönelik bir hakka sahiptir. Bu hakkın kaybedilmemesi için evlilikten sonra geçen sürenin bir yılı aşmaması, işverenle doğru bir şekilde yazılı iletişim kurulması ve belgelerin eksiksiz hazırlanması gerekmektedir. Kadın işçi hakları, özellikle bu özel durumlarda bilinçli kullanıldığında işçinin maddi kayıplar yaşamasının önüne geçer.
Evlilik Nedeniyle İşten Ayrılma Dilekçesi Örneği
TARİH: ../../20..
KONU: Evlilik Nedeniyle İş Sözleşmesinin Feshi ve Kıdem Tazminatı Talebi
... Şirketine
...../...../20.. tarihinden bu yana şirketinizde, ....... (görev/pozisyon) olarak çalışmaktayım. .......... tarihinde gerçekleştirdiğim evliliğe ilişkin belgeler ekte sunulmuştur. 1475 Sayılı İş Kanunu’nun yürürlükte olan 14. maddesi uyarınca, evlilik tarihinden itibaren bir yıl içinde bu hakkımı kullanarak iş akdimi kendi isteğimle sonlandırıyorum.
İşbu fesih bildirimi kapsamında, evlilik nedeniyle işten ayrılmam dolayısıyla hak etmiş olduğum kıdem tazminatımın ve varsa diğer tüm işçilik alacaklarımın tarafıma ödenmesini talep ederim.
Bilgilerinize arz ederim.
Saygılarımla,
Ad Soyad
İmza
