Görev Tanımına Aykırı İş Yapmak Ne Zaman Fesih Sebebi Olur?

Giriş

İş hayatında işçi ve işveren arasındaki ilişki, belirli kurallar ve sorumluluklar çerçevesinde yürütülmektedir. Bu kurallar, iş sözleşmesi, şirket iç yönetmelikleri ve çalışma hukukuna dair yasal düzenlemelerle belirlenir. İşçinin, kendisine verilen görev tanımına aykırı bir iş yapması veya işveren tarafından görev dışında işler yapmaya zorlanması, bazı durumlarda iş akdinin feshi için haklı bir sebep oluşturabilir.

İş hukuku, İş Kanunu ve ilgili mevzuatlar çerçevesinde işçi haklarını korumak adına çeşitli düzenlemeler yapmıştır. Ancak bazen işverenler, işçileri görev tanımı dışında çalıştırmak isteyebilirler. Bu durum, işçinin haklı olarak iş sözleşmesini feshetmesine ve kıdem tazminatı hakkı kazanmasına yol açabilir. Peki, görev tanımı dışında iş yaptırma ne zaman fesih sebebi olur?

Bu makalede, işçilerin görev tanımına aykırı işlere zorlanmaları halinde hangi koşullarda haklı nedenle işten ayrılabilecekleri ve tazminat haklarını alabilecekleri incelenecektir.

1. Görev Tanımı Nedir ve Sözleşmede Nasıl Belirlenir?

Görev tanımı, işçinin işyerindeki sorumluluklarının belirlenmesi ve işverenin yükümlülüklerini kapsayan hukuki bir terimdir. Genellikle iş sözleşmesi veya personel yönetmeliği gibi belgelerde yer alır. İşçi hakları ve işverenin yetkileri bu belgelerde net bir şekilde belirtilmelidir.

Her işçinin görev tanımı, iş sözleşmesi, yönetmelikler veya şirket prosedürleri ile belirlenir. İşveren, işçiyi anlaşma dışında bir iş yapmaya zorlayamaz.

Çalışma koşullarının değiştirilmesi, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 22. maddesine göre yazılı olarak bildirilmeli ve işçinin onayı alınmalıdır. Aksi takdirde, işçi, haklı nedenle işten ayrılma hakkına sahip olur.

Görev tanımının belirlenmesinde dikkat edilmesi gereken hususlar:

İş sözleşmesinde yazılı olarak belirtilmeli
İşverenin keyfi olarak değişiklik yapmaması
İşçinin kabul etmediği ek işleri yapmaya zorlanmaması
Mevzuata aykırı bir talepte bulunulmaması
İşçinin becerisine ve iş tanımına uygun iş verilmesi

Eğer işveren, işçinin görev tanımı dışında iş yapmasını istiyorsa, bu durum haksız uygulamalar kapsamına girebilir.

2. Görev Tanımına Aykırı İşlerde Çalıştırma ve Haklı Fesih

İşçinin çalışma koşulları, iş sözleşmesi ve çalışma yönetmeliği ile belirlenmiştir. İşverenin, işçiyi sözleşmede belirlenmemiş, mesleği ile ilgisi olmayan ve becerisi dışındaki işlere zorlama hakkı yoktur.

Bu durum, işçinin mesleki kariyerini olumsuz etkileyebilir ve psikolojik baskı yaratabilir. Meslek dışı görevlerde çalıştırılmak, iş motivasyonunu düşürebilir ve uzun vadede performans kaybına yol açabilir. Bu nedenle işverenin, işçinin temel görevlerine odaklanmasını sağlaması gerekmektedir.

Eğer işveren, işçiyi belirlenen görev tanımının dışına çıkan işlere zorluyorsa ve bu durum işçi için maddi veya manevi bir zarara neden oluyorsa, işçi haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebilir. Bu durumda işçi, İş Kanunu’nun 24. maddesi uyarınca kıdem tazminatına hak kazanabilir. Haklı fesih sebeplerini ortaya koyabilmek için işçinin bu durumu yazılı olarak işverene bildirmesi önerilir.

3. Meslek ve Becerilere Aykırı İşlerde Çalıştırma

İşverenin, işçiyi anlaşma dışında görevlendirmesi, mobbing, çalışma koşullarının tek taraflı değiştirilmesi gibi sebeplerle haklı fesih gerekçesi olabilir.

Yargıtay kararları, işçinin esas iş tanımının dışında uzun süreli ve zorlayıcı çalıştırılmasının haklı fesih sebebi olduğunu ortaya koymuştur. İşçi, bu durumda iş akdini feshederek kıdem tazminatı alabilir.

İşçinin uzmanlığı veya mesleğiyle ilgisi olmayan bir göreve zorlanması, iş sözleşmesine aykırı bir durumdur. Örneğin, bir muhasebecinin depo görevlisi olarak çalıştırılması veya bir teknisyenin temizlik görevlisi yapılması, işçinin yetkinliğine ve iş tanımına aykırıdır.

Bu tür bir uygulama, işçinin moralini bozabilir ve verimliliğini düşürebilir. Aynı zamanda, işverenin işçiye olan güvenini de zedeleyebilir. İş tanımı dışı işlerde çalıştırma, işçinin kariyer planlarına zarar verebilir.

Bu tür durumlarda, işçinin işini yaparken beceriksizlikle suçlanma veya mesleki prestij kaybı gibi zararlar görmesi muhtemeldir. Dolayısıyla, bu şekilde bir çalıştırma zorlaması halinde işçi, iş akdini feshederek kıdem tazminatı talep edebilir. İşçi, bu hakkını kullanmadan önce hukuki destek alarak sürecin doğru yönetilmesini sağlamalıdır.

4. İş Koşullarında Esaslı Değişiklikler

İşveren, işçinin rızası olmadan çalışma koşullarında esaslı bir değişiklik yapamaz. İşçinin görev tanımına aykırı bir iş verilmesi, çoğu zaman iş koşullarında esaslı bir değişiklik anlamına gelir. İş Kanunu’nun 22. maddesine göre, işçinin onayı olmadan iş koşulları değiştirilemez.

Eğer işveren, işçiyi zorla farklı bir göreve getirmek istiyorsa ve işçi buna rıza göstermiyorsa, bu durum haklı nedenle fesih sebebi olabilir.

İşverenin, işçiye sözleşmede belirtilmeyen görevleri zorla yaptırması, 4857 sayılı İş Kanunu'na aykırıdır ve tazminat ile idari yaptırımlara tabi olabilir. İşçi, haklı nedenlerle fesih yaparak kıdem tazminatı, işşizlik maaşı ve diğer tazminat haklarını talep edebilir.

5. İşçinin Onurunu ve Saygınığını Zedeleyen Görevler

İşverenin, işçiye aşağılayıcı, insan onurunu zedeleyen veya meslek etiğine aykırı işler yaptırması da fesih sebebi sayılabilir. Örneğin, bir sekreterin, özel hizmetlerde kullanılması veya işçiye psikolojik baskı ile mesleği dışında angarya işler yaptırılması, işçinin çalışma hakkını ihlal eder.

Bu gibi durumlar, İş Kanunu’nun 24. maddesi kapsamında haklı fesih nedenidir ve işçi, kıdem tazminatı talep edebilir.

6. İşverenin Keyfi ve Hukuka Aykırı Uygulamaları

İşçi, görev tanımına aykırı bir iş yapmaya zorlanıyorsa, öncelikle yazılı olarak durumu işverene bildirmelidir. Sorunun devam etmesi halinde, çalışma bakanlığına şikayet edebilir veya haklı fesih hakkını kullanarak tazminat talep edebilir. Ayrıca, iş mahkemelerine başvurarak hukuki yollarla hakkını arayabilir.

Bazı işverenler, çalışanların sözleşme koşullarını dikkate almadan keyfi olarak farklı görevlere atanmasını isteyebilir. Ancak işçinin hukuki hakları vardır ve bu tür keyfi uygulamalar karşısında işçi hakkını arayabilir.

Eğer işveren, işçiyi haksız yere işten çıkarırsa, işçi kıdem ve ihbar tazminatı talep edebilir.

Sonuç

İşçinin, görev tanımına aykırı ışlere zorlanması, belirli şartlar altında iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesine olanak tanır. Bu tür bir durumda işçi, kıdem tazminatı ve diğer yasal haklarını talep edebilir. İşçilerin haklarını bilmeleri ve yasal düzenlemeler çerçevesinde hareket etmeleri önemlidir.

İşverenin, işçiyi görev tanımı dışında bir işe zorlaması, haklı fesih sebebi olabilir. İşçi, bu durumda iş sözleşmesini feshederek kıdem tazminatı, fazla mesai alacakları ve diğer yasal haklarını talep edebilir. Eğer işveren, işçiyi zorla başka bir iş yapmaya itiyorsa, hukuki destek almak ve gerekirse iş mahkemesi yoluna gitmek, işçinin hakkını koruması için en doğru yoldur.