İNFAZIN ERTELENMESİ TALEBİ: CEZA ERTELEME - HAPİS CEZASININ ERTELENMESİ ŞARTLARI
İnfazın Ertelenmesi Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Kesinleşmiş hapis cezası bulunan hükümlüler için, bazı istisnai durumlarda cezaevine giriş süresinin ileri bir tarihe ertelenmesi mümkündür. Bu sürece infazın ertelenmesi adı verilir ve hükümlünün akıl hastalığı, gebelik, ağır hastalık, engellilik ya da ciddi ailevi sorumluluklar gibi durumları kapsar. Cezaevine teslimin geciktirilmesini sağlayan bu infaz hukuku kurumu, cezanın affedildiği anlamına gelmez; yalnızca belirli koşullarda geçici bir zaman kazandırır. Özellikle kişisel nedenlerle infaz erteleme, hükümlünün sosyal ve ekonomik hayatını düzenlemesi açısından önemli bir hak olarak öne çıkar.
İnfazın ertelenmesi süreci, Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un ilgili hükümleri kapsamında yürütülür ve genellikle infaz savcılığı tarafından değerlendirilir. Kasten işlenen suçlar için 3 yıl, taksirle işlenen suçlar içinse 5 yıla kadar olan hapis cezalarında bu hak kullanılabilir. Ancak örgüt suçu, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar ya da mükerrirlik durumunda bu uygulamadan faydalanmak mümkün değildir. İnfaz erteleme başvurusu, hükümlü hakkında yakalama kararı çıkarılmadan (hükmün infazına başlanmadan) önce yapılmalı ve gerekçeler resmi belgelerle desteklenmelidir. Bu sayede, hem hükümlünün temel hakları korunur hem de ceza adalet sistemi içinde esneklik sağlanmış olur.
1.İnfazın Ertelenmesi Nedir?
İnfazın ertelenmesi, kesinleşmiş hapis cezası bulunan bir kişinin belirli nedenlere dayanarak cezaevine giriş tarihinin geçici olarak ötelenmesidir. Bu erteleme, cezanın affedildiği veya farklı bir yöntemle infaz edileceği anlamına gelmez; yalnızca cezaevine teslim süresi ileri bir tarihe alınır.
2.İnfaz Erteleme Başvuru Süreci
İnfazın ertelenmesi talebinde bulunmak isteyen hükümlü, başvurusunu ya kararı veren mahkemeye ya da cezaların toplanması (içtima) işlemini yapan infaz hâkimliğinin bulunduğu yargı çevresindeki Cumhuriyet Başsavcılığına yapmalıdır. Ayrıca, kendisine tebliğ edilen çağrı kâğıdında belirtilen savcılığın İlamat ve İnfaz Bürosu da başvuru yeri olarak kullanılabilir. Başvurunun doğru mercie yapılması, infaz erteleme sürecinin sağlıklı şekilde ilerleyebilmesi açısından büyük önem taşır.
3.Zorunlu Hallerde Erteleme
Bazı istisnai durumlarda, infaz savcılığı doğrudan erteleme kararı verebilir. Akıl hastalığı, gebelik, doğum ya da ağır bir hastalık gibi koşullar söz konusuysa cezanın niteliğine veya süresine bakılmaksızın infaz ertelenebilir. Bu uygulama, hükümlünün yaşam hakkını ve sağlık durumunu korumayı amaçlar.
4.Hastalık Nedeniyle Erteleme
Ciddi sağlık sorunları bulunan bir hükümlünün cezası, yaşamı tehlikeye girecekse ertelenebilir. Bu durumda, Adli Tıp Kurumu veya Sağlık Bakanlığı tarafından onaylanmış bir tam teşekküllü hastane raporu gerekir. İyileşme süresince hükümlü, sağlık kurumunda gözetim altında kalır.
Akıl hastalığı Nedeniyle İnfazın Ertelenmesi; akıl hastalığı hem kişinin cezai sorumluluğunu hem de cezanın infaz sürecini doğrudan etkileyen önemli bir hukuki durumdur. Akıl hastalığına yakalanan bir hükümlü hakkında, cezanın infazı geçici olarak durdurulur ve kişi iyileşinceye kadar bir sağlık kuruluşunda tedavi ve gözetim altında tutulur. Bu süreçte hastanede geçirilen zaman, cezaevi süresinden sayılır (5275 sayılı Ceza İnfaz Kanunu m.16/1). Ancak, yalnızca psikolojik rahatsızlıklar akıl hastalığı sayılmadığı için bu tür durumlar infazın ertelenmesini talep etme hakkı doğurmaz. Akıl hastalığına dayalı infazın ertelenmesi, cezanın süresine bakılmaksızın her türlü mahkûmiyet kararı için gündeme getirilebilir.
Diğer Hastalıklar Nedeniyle İnfazın Ertelenmesi; akıl hastalığı dışında kalan diğer ciddi sağlık sorunları da, infazın ertelenmesi için geçerli bir sebep olabilir. Eğer hükümlünün mevcut hastalığı, yaşamı açısından açık ve kesin bir tehlike oluşturuyorsa, cezanın infazı geçici olarak durdurulur ve kişi iyileşinceye kadar infaz ertelenir (5275 sayılı Ceza İnfaz Kanunu m.16/2). Ancak, hastalık hayati risk taşımıyor olsa bile, hasta hükümlüler cezalarını resmi sağlık kurumlarının mahkumlara ayrılan özel birimlerinde çekmeye devam ederler. Hapis cezasının infazı, hükümlünün sağlığı açısından ciddi bir tehlike oluşturuyorsa, bu durum cezanın süresine bakılmaksızın infazın ertelenmesi talebine gerekçe yapılabilir.
Ağır Hastalık ve Engellilik Nedeniyle İnfazın Ertelenmesi; hükümlünün yaşamı doğrudan tehlike altında olmasa da, cezaevi koşullarında kendi başına yaşamını sürdüremeyecek düzeyde ağır bir hastalığı veya engelliliği bulunması halinde infazın ertelenmesi mümkündür. Eğer hükümlü, sağlık durumu nedeniyle ceza infaz kurumunda temel ihtiyaçlarını karşılayamıyor ve aynı zamanda toplum güvenliği açısından ciddi bir risk oluşturmuyorsa, cezasının infazı iyileşinceye kadar geri bırakılabilir (5275 sayılı Ceza İnfaz Kanunu m.16/6). Bu tür durumlarda, infazın ertelenmesi için hükümlünün aldığı cezanın süresi önemli değildir; ceza miktarına bakılmaksızın her türlü mahkumiyet için erteleme talebinde bulunulabilir.
Gebelik ve Doğum Nedeniyle İnfazın Ertelenmesi; hamile olan veya doğum yaptıktan itibaren altı ay geçmemiş kadın hükümlüler için hapis cezasının infazı, insan onuru ve anne-bebek sağlığı gözetilerek geri bırakılır. Ancak çocuk doğduktan sonra ölmüş ya da annesinden alınarak başka birine verilmişse, doğumdan iki ay sonra infaz süreci başlatılır (5275 sayılı Ceza İnfaz Kanunu m.16/4). Öte yandan, cezaevine girdikten sonra hamile kalan, koşullu salıverilmesine altı yıldan fazla süre bulunan ya da davranışları tehlikeli sayılan kadınlar, bu düzenlemeden istisna tutulur. Bu kişiler, infaz erteleme süresini cezaevinde kendilerine tahsis edilen uygun bölümlerde geçirir. Gebelik ve doğum nedeniyle infazın ertelenmesi, ceza süresine bakılmaksızın her türlü hapis cezası için talep edilebilir.
Çocuğunun Hastalığı Nedeniyle İnfazın Ertelenmesi; toplam hapis cezası 10 yıl veya daha az olan hükümlüler için, 18 yaşından küçük bir çocuğun ağır hastalığı veya engellilik nedeniyle bakıma muhtaç olması halinde infazın ertelenmesi mümkündür. Bu durumun yanı sıra, hükümlünün toplum güvenliği açısından ciddi bir tehdit oluşturmaması şartı da aranır. Böyle bir durumda infaza başlanmış olsa dahi, Cumhuriyet savcılığı kararıyla infaz ertelenebilir. Bu erteleme her defasında 6 ayı aşmayacak şekilde uygulanır ve toplamda dört kez uzatılabilir. Bu sayede hükümlü, çocuğunun bakımını üstlenerek geçici süreyle cezaevine girmekten muaf tutulur.
5.Kişisel Nedenlerle İnfaz Erteleme
Kişisel sebeplere dayanan infaz erteleme taleplerinde, hükümlünün yaşam koşulları dikkate alınır. Örneğin, ekonomik sıkıntılar, aile bireylerinin bakımı veya eğitimle ilgili zorunluluklar gibi nedenlerle başvuru yapılabilir. Bu talep, kasten işlenen suçlarda en fazla 3 yıl, taksirli suçlarda ise 5 yıl ya da daha az süreli hapis cezaları için geçerlidir. Makul herhangi bir gerekçe olduktan sonra kişisel gerekçelerle infaz ertelenebilir. Dolayısıyla bu konuda bir sınırlandırma bulunmamaktadır. Örneğin çocuğunun üniversiteye başlaması hükümlü açısından bir gerekçe olabilir.
6.Çağrı Kağıdı ve Teslim Olmama
Hükümlüye çağrı kağıdı tebliğ edildikten sonra belirlenen süre içinde teslim olmaması halinde infazın ertelenmesi mümkün değildir. Bu durumda, hakkında yakalama kararı çıkarsa (yani hükmün infazına başlanırsa) artık infaz erteleme başvurusu yapılamaz.
7.İnfaza Ara Verme Hakkı
Cezaevine girmiş bir hükümlü de bazı şartlar altında infazına ara verilmesini talep edebilir. Örneğin; üniversite öğreniminin tamamlanması, birinci derece yakınların ölümü, aile işlerinin sürdürülememesi veya hükümlünün kronik tedavi gerektiren hastalığı gibi durumlarda bir yıla kadar iki defa infaza ara verilebilir.
8.Kısıtlamalar ve İstisnalar
İnfazın ertelenmesi her durumda mümkün değildir. Örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar ve mükerrirlere özgü infaz rejimi uygulananlar bu haktan faydalanamaz. Ayrıca, disiplin hapsi ve tazyik hapsi kararları da ertelenemez.
9.Erteleme Süresi ve Sonuçları
Kişisel nedenlerle infazın ertelenmesi her defasında en fazla bir yıl olmak üzere yalnızca iki defa talep edilebilir. Bu sürede kasten yeni bir suç işlenmesi ya da yükümlülüklere aykırı davranılması halinde erteleme kararı iptal edilir ve infaz süreci başlatılır.
10.Teminat ve İadesi
İnfaz savcılığı, erteleme talebini kabul etmeden önce teminat isteyebilir. Bu genellikle 5.000 -15.000 TL 'dir. Hükümlü süresi dolduğunda teslim olursa, yatırdığı teminat kendisine iade edilir.
11.Ceza Erteleme ile Farkı
Ceza ertelemesi, mahkeme tarafından hüküm kurulurken verilen bir karardır ve sanığın cezasını dışarıda geçirmesini sağlar. Oysa infazın ertelenmesi, ceza kesinleştikten sonra infazın belirli bir süre ertelenmesidir. Bu yönüyle ikisi farklı hukuki kurumlardır.
12.Yargıtay Kararları
Yargıtay uygulamaları, infazın ertelenmesi konusunda önemli içtihatlar sunmaktadır. Örneğin, kişisel sebeple infaz erteleme talebi reddedildiğinde bu karara karşı yargı yolu açık değildir. Ancak, sağlık durumları gibi hayati konularda infazın ertelenmesine ilişkin başvurular detaylıca değerlendirilmektedir. Özellikle gebelik, doğum, çocuk hastalığı veya akıl hastalığı gibi durumlar için verilen kararlar uygulamada yol gösterici niteliktedir.
13.İnfazın Ertelenmesi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
1. İnfazın ertelenmesi nedir?
İnfazın ertelenmesi, hükümlünün bazı yasal nedenlerle cezaevine girişinin belirli bir süre ertelenmesini sağlayan infaz hukuku kurumudur. Bu erteleme, cezanın tamamen ortadan kalktığı anlamına gelmez, yalnızca infaz süresinin ileri bir tarihe ötelenmesini ifade eder.
2. İnfazın ertelenmesi kimler için geçerlidir?
İnfazın ertelenmesi, cezası kesinleşmiş olan ancak henüz cezaevine girmemiş hükümlüler için uygulanabilir. Ayrıca, belirli sağlık, hamilelik, doğum veya ciddi sosyal nedenleri bulunan kişiler bu haktan faydalanabilir.
3. Hangi hallerde infaz ertelenebilir?
Akıl hastalığı, ağır sağlık sorunları, gebelik, doğum, çocuğun hastalığı, kişisel ve ekonomik zorluklar gibi durumlar infazın ertelenmesi için geçerli sebepler arasında yer alır. Bu durumlar belgelerle ispat edilmelidir.
4. Kasten işlenen suçlarda infaz ertelenir mi?
Kasten işlenen suçlar için infazın ertelenmesi, cezanın 3 yıl veya daha az olması durumunda mümkündür. Ancak bazı suç türlerinde bu hak kısıtlanmıştır, örneğin cinsel suçlar veya örgüt suçları.
5. Taksirle işlenen suçlarda infaz ertelenmesi mümkün mü?
Evet, taksirle işlenen suçlarda infazın ertelenmesi hakkı, ceza süresinin 5 yılı geçmemesi şartıyla mümkündür. Taksirle adam öldürme veya yaralama suçları bu kapsamda değerlendirilir.
6. İnfaz ertelemesi için başvuru nereye yapılır?
Hükümlü, infaz erteleme başvurusunu genellikle hükmü veren mahkemeye ya da çağrı kâğıdında belirtilen infaz savcılığına yapmalıdır. Başvuru yapılmadan infaz süreci başlamamalıdır.
7. İnfaz savcılığı neye göre karar verir?
İnfaz savcılığı, başvuru sahibinin sunduğu belgeleri, gerekçeyi ve hukuki şartları değerlendirerek karar verir. Sağlık raporları, ailevi durumlar veya sosyal koşullar dikkate alınır.
8. İnfaz ertelenmesi için sağlık raporu şart mı?
Eğer sağlık nedeniyle infaz erteleme talep ediliyorsa, tam teşekküllü bir hastaneden alınmış resmi sağlık raporu ibraz edilmelidir. Bu rapor Adli Tıp Kurumu onayına da sunulabilir.
9. Adli Tıp Kurumu raporu gerekli mi?
Sağlık sebebiyle infaz erteleme isteniyorsa Adli Tıp Kurumu'nun ya da onun onayladığı bir sağlık kurulunun raporu gereklidir. Bu belge, infaz savcılığına sunularak işlem başlatılır.
10. Hamilelik durumunda infaz ertelenebilir mi?
Evet, hamile olan kadınların cezalarının infazı doğuma kadar ve doğumdan sonra belirli bir süre için ertelenir. Bu hak, anne ve çocuğun sağlığını korumaya yönelik düzenlenmiştir.
11. Doğum sonrası infaz ne zaman başlar?
Doğumdan itibaren altı ay geçtikten sonra infaz süreci başlatılır. Ancak çocuğun durumu veya annenin sağlık hali göz önünde bulundurularak bu süre mahkemece değiştirilebilir.
12. Çocuğun hastalığı nedeniyle infaz ertelenir mi?
Evet, hükümlünün 18 yaşından küçük, ağır hasta veya engelli bir çocuğu varsa ve çocuk bakıma muhtaçsa infaz ertelenebilir. Bu durumda sosyal hizmet raporları da etkili olur.
13. İnfaz ertelemesi kaç defa alınabilir?
Kişisel nedenlerle infaz ertelemesi en fazla iki kez talep edilebilir. Her seferinde en fazla bir yıl olmak üzere toplamda iki yıl erteleme mümkündür.
14. İnfaz ertelenmesi süresi ne kadardır?
Her infaz erteleme talebi için en fazla bir yıllık süre verilir. Toplamda ise kişisel nedenlerle iki yıla kadar infaz ertelenmesi mümkündür.
15. Yeni suç işlenirse infaz ertelemesi iptal olur mu?
Evet, erteleme süresi içerisinde kasten yeni bir suç işlenirse veya kamu davası açılırsa infaz erteleme kararı iptal edilerek hükümlü cezaevine gönderilir.
16. İnfaz ertelemesi kararına itiraz edilebilir mi?
İnfaz savcılığı tarafından verilen infaz erteleme kararına karşı yasal itiraz yolu bulunmamaktadır. Bu kararlar kesin olup, yalnızca olağanüstü hukuk yolları denenebilir.
17. İnfaza ara verme ile infazın ertelenmesi aynı mı?
Hayır, infaza ara verme cezaevinde bulunan hükümlü için geçerlidir, infaz ertelemesi ise cezaevine henüz girmemiş kişiler için uygulanır. İki düzenleme farklıdır.
18. İnfaz ertelemesinde teminat nedir?
Teminat, infaz erteleme talebinin kabulü için hükümlüden alınan maddi güvencedir. Bu genellikle para olarak yatırılır ve infazdan sonra iade edilir.
19. Teminat miktarı neye göre belirlenir?
Teminat miktarı infaz savcılığı tarafından hükümlünün ekonomik durumu dikkate alınarak belirlenir. Uygulamada bu miktar genellikle 5.000 -15.000 aralığındadır.
20. Teminat iade edilir mi?
Evet, infaz süresi dolduktan sonra hükümlü teslim olduğunda yatırdığı teminat tutarı vergi dairesi aracılığıyla kendisine iade edilir.
21. İnfaz ertelenmesi hangi suçlarda mümkün değildir?
Cinsel suçlar, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar ve mükerrir suçlar infaz ertelemesine konu edilemez. Bu suçlarda yasa infazın mutlaka yapılmasını öngörür.
22. Mükerrir olanlar infaz ertelenmesinden faydalanabilir mi?
Hayır, mükerrir hükümlüler yani tekrar suç işleyen kişiler için infaz erteleme hakkı tanınmaz. Bu kişiler hakkında farklı infaz rejimi uygulanır.
23. İnfaz ertelenmesi affa girer mi?
Hayır, infazın ertelenmesi bir af değildir. Cezanın sadece uygulanma zamanını ileriye alır, cezanın ortadan kalkması ya da hafifletilmesi söz konusu değildir.
24. İnfaz ertelenmesi denetimli serbestlikle aynı mı?
Hayır, infazın ertelenmesi hükümlünün cezaevine girmesinin ertelenmesidir. Denetimli serbestlik ise cezaevine girdikten sonra kalan sürenin dışarda geçirilmesidir.
25. Birden fazla ceza varsa infaz ertelenebilir mi?
Eğer birden fazla kesinleşmiş ceza varsa, bu cezalar toplanarak değerlendirilir. Toplam ceza süresi sınırı aşarsa infaz ertelenmesi mümkün olmaz.
26. İçtima halinde infaz erteleme nasıl değerlendirilir?
İçtima, yani cezaların toplanması halinde toplam süre dikkate alınır. Örneğin toplam 3 yılı geçen cezalar için erteleme talep edilemez.
27. Cezanın bir kısmı infaz edildiyse yine de erteleme alınabilir mi?
Hayır, infaz süreci başladıktan sonra infazın ertelenmesi mümkün değildir. Ancak zorunlu hallerde infaza ara verilmesi talep edilebilir.
28. Erteleme süresinde adres bildirimi zorunlu mudur?
Evet, infaz ertelemesi süresince hükümlünün adres bildiriminde bulunması ve yükümlülükleri yerine getirmesi gerekir. Aksi takdirde karar iptal edilebilir.
29. Yurt dışına çıkış yasağı uygulanır mı?
İnfaz ertelemesi sürecinde savcılık, hükümlü hakkında yurt dışına çıkış yasağı koyabilir. Bu tedbir, hükümlünün teslimini garanti altına almak için alınır.
30. İnfaz ertelenmesi sırasında yükümlülükler nelerdir?
Erteleme süresinde hükümlü, belirlenen adreste ikamet etmek, düzenli olarak kolluk kuvvetlerine başvurmak ve güvence yatırmak gibi yükümlülüklere uymak zorundadır.
Sonuç: İnfazın Ertelenmesi
İnfazın ertelenmesi, cezası kesinleşmiş ancak cezaevine henüz teslim olmamış hükümlülere tanınan önemli bir yasal haktır. Bu kurum sayesinde, sağlık sorunları, hamilelik, ağır hastalık, engellilik, çocuğun bakıma muhtaç olması veya kişisel nedenler gibi durumlar gerekçe gösterilerek hapis cezasının infazı belirli bir süre ertelenebilir. Özellikle infaz savcılığı tarafından yürütülen bu süreçte, her başvuru detaylıca değerlendirilir ve gerekçelerin belgelerle desteklenmesi gerekir. Akıl hastalığı gibi bazı özel durumlarda ise cezanın süresine bakılmaksızın infazın ertelenmesi mümkündür.
Ceza hukuku açısından değerlendirildiğinde, infazın ertelenmesi hem hükümlünün temel haklarını koruma amacı taşır hem de toplumsal dengeyi gözetir. Kasten işlenen suçlarda 3 yıl, taksirle işlenenlerde 5 yıl ve altı hapis cezaları için kişisel nedenlerle infaz ertelemesi talep edilebilirken, örgüt suçu veya cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar gibi istisnai durumlarda bu hak geçerli değildir. Ayrıca, erteleme süresince yükümlülüklere uyulmaması, yeni bir suç işlenmesi veya yükümlü davranışlarının denetimli serbestlik koşullarına aykırılık teşkil etmesi durumunda, infazın ertelenmesi kararı iptal edilerek ceza infazına başlanır. Tüm bu yönleriyle, infazın ertelenmesi uygulaması ceza adaletinin önemli ve dinamik bir aracıdır.
