Giriş

İş hayatında işçilerin haklarını bilmesi, adil çalışma koşullarına sahip olması açısından büyük önem taşımaktadır. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 24. maddesi, işçilere belirli koşullar altında haklı nedenle fesih hakkı tanımaktadır. İşçi, sağlık sorunları, işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışları veya zorlayıcı sebepler gibi durumlarla karşılaştığında, iş sözleşmesini derhal feshedebilir. Bu süreçte işveren, feshe bağlı kıdem tazminatı ve diğer hakları ödemekle yükümlüdür. Ancak fesih hakkının belirli süreler içinde kullanılması gerekmektedir. İşçi, süreci doğru yönetmek ve hak kaybına uğramamak için iş hukukuna hakim olması veya profesyonel destek alması büyük önem taşır.

Haklı fesih hakkının kullanımı, işçi-işveren ilişkileri ve iş sözleşmesi türüne bağlı olmaksızın işçiye güçlü bir hukuki zemin sunar. Maaşın eksik ödenmesi, SGK primlerinin yatırılmaması, mobbing veya cinsel taciz gibi durumlar da işçiye fesih hakkı tanıyabilir. Öte yandan, iş akdini haklı nedenle fesheden işçi, kıdem tazminatına hak kazanırken ihbar tazminatı alamaz. İşsizlik maaşı konusunda ise İŞKUR’un işten çıkış kodu değerlendirmesi ve yasal süreçler belirleyici olabilir. İş hukuku kapsamında haklarını bilmek, işçilerin adil bir çalışma hayatı sürdürmesi ve mağduriyet yaşamaması açısından kritik bir rol oynar.

---

1.İşçinin Haklı Nedenle Fesih Hakkı

İş sözleşmesi, taraflardan birinin tek taraflı fesih beyanıyla sona erdirilebilir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesi, işçiye haklı nedenle derhal fesih hakkı tanımaktadır. Bu maddeye göre; sağlık nedenleri, işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışları ve zorlayıcı sebepler gibi durumlar söz konusu olduğunda, işçi iş sözleşmesini derhal feshedebilir. İşveren, işçinin haklı feshi sonrasında feshe bağlı hakları ödemekle yükümlüdür. Peki, işçinin haklı nedenle fesih hakkı tam olarak nedir ve hangi durumlarda uygulanabilir? İşte tüm ayrıntılar…

---

2.İşçinin Haklı Nedenle Fesih Hakkı Nedir?

İş Kanunu’nun 24. maddesi, işçiye iş sözleşmesini haklı nedenlerle feshetme hakkı vermektedir. Bu hak üç temel başlık altında incelenir:

• Sağlık nedenleri

• İşverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışları

• Zorlayıcı sebepler

İşçinin iş akdini feshedebilmesi için belirli süreli veya belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalışması fark etmez. Her iki durumda da işçi, haklı fesih gerekçelerinin bulunması halinde sözleşmesini derhal sonlandırabilir.

---

2.1. Sağlık Nedenleriyle Haklı Fesih Hakkı

Aşağıdaki hallerde işçi, iş sözleşmesini sağlık nedenleriyle derhal feshedebilir:

• İşin niteliğinden doğan sebeplerle, işçinin sağlığını veya yaşamını tehlikeye atması
• İşçinin, sürekli temas halinde olduğu işveren veya bir başka çalışanın bulaşıcı bir hastalığa yakalanması

Ancak, işçinin sağlık sorununun işin doğasından kaynaklanması gerekmektedir. Eğer sağlık sorunu işle bağlantılı değilse, işçi bu madde kapsamında fesih hakkını kullanamaz.

---

2.2. Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Aykırı Davranışlar

İşçi, aşağıdaki durumlarla karşılaştığında iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir:

• İşverenin, işçiyi yanıltarak gerçek dışı vaatlerde bulunması
• İşverenin, işçiye veya ailesine yönelik onur kırıcı sözler söylemesi ya da cinsel tacizde bulunması
• İşverenin, işçiye veya ailesine yönelik tehdit, şiddet ya da iftirada bulunması
• İşçinin, iş yerinde başka bir kişi tarafından cinsel tacize uğraması ve işverenin önlem almaması
• İşverenin, işçinin ücretini eksik ödemesi veya hiç ödememesi
• İşverenin, işçiye hak ettiği çalışma koşullarını sağlamaması

Bu durumlar sınırlı değildir ve benzer haller de haklı fesih sebebi olabilir. Örneğin;

• Maaşın eksik veya elden ödenmesi ve SGK primlerinin eksik yatırılması
• İşyerinde psikolojik baskı (mobbing)

Bu gibi durumlarda işçi, iş sözleşmesini feshederek kıdem tazminatına hak kazanabilir.

---

2.3. Zorlayıcı Sebepler Nedeniyle Fesih Hakkı

Eğer işyerinde, bir haftadan fazla süreyle çalışmayı engelleyen zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa, işçi iş akdini derhal feshedebilir.

---

3.Haklı Fesih Hakkının Kullanım Süresi

İşçi, yukarıdaki durumlardan biriyle karşılaşırsa, iş sözleşmesini bildirim süresine uymadan feshedebilir. Ancak fesih hakkının süresi İş Kanunu’nun 26. maddesi kapsamında belirlenmiştir.

Buna göre:

• İşçi, haklı nedenin öğrenildiği tarihten itibaren 6 iş günü içinde fesih hakkını kullanmalıdır.
• En geç fiilin gerçekleştiği tarihten itibaren 1 yıl içinde bu hakkın kullanılması gerekir.
• Eğer işveren, işçinin maddi çıkar sağlamasına neden olmuşsa, 1 yıllık süre şartı uygulanmaz.

Bu süreçlerin dışında işçi, haklı fesih hakkını kaybedebilir.

---

4.Haklı Fesih Sonrası İşçinin Hakları

İşçi, haklı nedenle fesih gerçekleştirdiğinde aşağıdaki haklara sahip olur:

• Kıdem Tazminatı: İşçi, şartları sağlıyorsa kıdem tazminatına hak kazanır.
• İhbar Tazminatı: İşçi, iş sözleşmesini kendisi feshettiği için ihbar tazminatına hak kazanamaz.
• İşsizlik Maaşı: İşçinin işten çıkış koduna bağlı olarak İŞKUR tarafından başvurusu reddedilebilir. Ancak yasal süreç başlatılır ve arabuluculuk/dava sonucu işçi lehine sonuçlanırsa, işsizlik maaşı alma hakkı doğabilir.

---

İşçinin Haklı Nedenle Fesih Hakkı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. İşçi hangi durumlarda haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebilir?

   • İşçi, sağlık nedenleri, işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışları veya zorlayıcı sebepler gibi durumlarla karşılaştığında iş sözleşmesini derhal feshedebilir.

2. İşçi, haklı nedenle işten ayrıldığında kıdem tazminatı alabilir mi?

   • Evet, şartları sağladığında işçi kıdem tazminatı almaya hak kazanır. Ancak, ihbar tazminatı hakkı bulunmaz.

3. İşçi haklı nedenle fesih yaparsa işsizlik maaşı alabilir mi?

   • İşçinin işsizlik maaşı alabilmesi için işten çıkış kodunun doğru bildirilmesi gerekmektedir. İşveren yanlış kod bildirirse, yasal süreçle işçi hakkını alabilir.

4. İşçinin ücreti eksik veya düzensiz ödenirse iş sözleşmesini feshedebilir mi?

   • Evet, maaşın eksik ödenmesi, zamanında yatırılmaması veya SGK primlerinin eksik yatırılması haklı fesih sebebidir.

5. İşçi mobbing nedeniyle iş sözleşmesini feshedebilir mi?

   • Evet, iş yerinde psikolojik baskı (mobbing) yaşayan işçi, haklı nedenle fesih hakkını kullanabilir ve tazminat talep edebilir.

6. İşçi haklı fesih yapmak için nasıl bir yol izlemelidir?

   • İşçi, fesih bildirimini yazılı olarak yapmalı, delil niteliğinde belgeler toplamalı ve gerekirse iş hukuku avukatına danışmalıdır.

7. Haklı fesih için belirli bir süre var mı?

   • Evet, işçi, haklı fesih sebebini öğrendikten sonra 6 iş günü içinde fesih hakkını kullanmalıdır. En geç 1 yıl içinde bu hak kullanılmazsa kaybedilir.

8. İşçinin ihbar süresi beklemesi gerekir mi?

   • Hayır, işçi haklı nedenle fesih yapıyorsa ihbar süresine uymak zorunda değildir. Derhal fesih hakkı bulunmaktadır.

9. İşveren haklı feshi kabul etmezse ne olur?

   • İşçi, yasal süreç başlatabilir, arabuluculuk aşamasına gidebilir veya dava açarak haklarını talep edebilir.

10. İşçinin haklı nedenle fesih sonrası tazminat davası açma süresi var mı?

• Evet, işçi, fesih sonrası 5 yıl içinde kıdem tazminatı ve diğer alacakları için dava açabilir.

---

Sonuç

İş hayatında karşılaşılan maaş ödememe, mobbing, ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışlar gibi durumlar, işçiye haklı nedenle fesih hakkı tanımaktadır. İş Kanunu’nun 24. maddesi kapsamında işçi, iş sözleşmesini derhal feshedebilir ve kıdem tazminatı alma hakkına sahip olabilir. Ancak, bu süreci doğru yönetebilmek için işçinin haklı fesih nedenlerini yazılı olarak bildirmesi, işsizlik maaşı sürecini takip etmesi ve iş hukukuna uygun şekilde hareket etmesi gerekir. İşverenin yanlış işten çıkış kodu bildirmesi gibi durumlarda, işçi yasal yollarla hakkını arayabilir.

İşçi hakları, adaletli ve güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak açısından büyük önem taşır. İşçilerin, hak kaybı yaşamamak adına haklarını bilmeleri ve gerektiğinde yasal destek almaları kritik bir rol oynar. İşsizlik maaşı, kıdem tazminatı ve diğer hakların korunabilmesi için sürecin dikkatli yönetilmesi gerekmektedir. Haklı nedenle fesih sonrası yaşanabilecek uyuşmazlıklar karşısında, işçilerin arabuluculuk veya dava yoluyla yasal haklarını talep etme imkânı bulunmaktadır. Çalışma hayatında işçinin haklarını bilmesi, işverenin de kanunlara uygun hareket etmesini sağlar ve adil bir iş ortamı oluşturur.

İşçinin, haklı nedenle fesih sürecinde haklarını güvence altına alması için yazılı fesih bildirimi yapması önerilir. Yazılı bildirim şart olmasa da, işçi açısından delil niteliği taşıyabilir. Eğer işçi, haklı fesih sonrasında mağduriyet yaşarsa, iş hukuku avukatına başvurarak yasal haklarını arayabilir.

Haklı nedenle iş akdi feshi sürecinde tüm yasal haklarınızı bilmek ve doğru adımları atmak, ileride doğabilecek olası kayıpların önüne geçecektir.