İŞTEN ÇIKIŞ KODLARINA GÖRE KIDEM TAZMİNATI VE İŞSİZLİK MAAŞI HAKKI
Kıdem Tazminatı ve İşsizlik Maaşı Hangi Durumlarda Alınır? İşten Ayrılma Kodlarına Göre Haklarınız
İşten ayrılma süreci, çalışanlar için hem duygusal hem de finansal açıdan önemli sonuçlar doğurabilir. Bu noktada birçok işçinin en çok merak ettiği konuların başında, kıdem tazminatı ve işsizlik maaşı alıp alamayacağı gelir. Türk İş Hukuku çerçevesinde bu hakların doğması, işten ayrılma nedenine ve Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilen çıkış koduna göre değişmektedir. İstifa eden işçi, haklı fesih yapan çalışan, mobbing nedeniyle ayrılan kişi veya işveren tarafından çıkarılan işçi farklı koşullarda farklı haklara sahip olur.
Kıdem tazminatı almak isteyen işçinin, işyerinde en az 1 yıl çalışmış olması ve iş sözleşmesini haklı bir nedenle feshetmesi ya da işveren tarafından haksız yere çıkarılması gerekir. İşsizlik maaşı ise yalnızca belirli şartları sağlayan ve son 120 gün kesintisiz çalışmış işçilere verilir. Kod 3, Kod 25, Kod 14 gibi SGK çıkış kodları bu hakların doğup doğmadığını belirleyen en kritik unsurlardandır. Kodların anlamını ve hangi durumda hangi hakkın elde edilebileceğini bilmek, çalışanların yasal haklarını korumaları açısından büyük önem taşır.
Bu yazıda, askerlik ve evlilik nedeniyle işten ayrılmadan, sağlık sorunları ve işyerinin kapanmasına kadar çeşitli ayrılma senaryoları detaylı şekilde ele alınmıştır. Kod 4 ile çıkarılan işçi ile Kod 13 ile ayrılan kadın çalışanın tazminat hakları arasında büyük farklar bulunmaktadır. SGK çıkış kodlarının doğru belirlenmesi, kıdem tazminatı hakkı kazanımı ve işsizlik maaşı başvurusunun onaylanması açısından kritik rol oynar. Dolayısıyla işten ayrılmadan önce bu kodların anlamını bilmek ve doğru adımlar atmak, hem hukuki hak kayıplarını önler hem de maddi güvenliği sağlar.
1. İstifa (Kod 3)
İşçinin kendi isteğiyle işten ayrılması durumunda kural olarak kıdem tazminatı ve işsizlik maaşı hakkı doğmaz. Türk İş Hukuku’na göre, işçinin, belirli durumlarda kıdem tazminatı hakkı olur. Örneğin kıdem tazminatı alınabilmesi için işçinin haklı nedenle işten ayrılması veya işveren tarafından haklı bir neden olmadan işten çıkarılması gerekir. Sadece "istifa ettim" ya da "işten ayrılıyorum" diyerek işten ayrılmak, bu hakların kullanılmasını engeller.
İstifa eden işçi, İşsizlik Sigortası Fonu’ndan da maaş talep edemez. Çünkü işsizlik maaşı alabilmek için işten haklı bir neden olmadan çıkarılmak ya da haklı nedenle fesih şartı aranır. Bu bağlamda, işçinin SGK çıkış kodu “03” olarak bildirildiğinde bu destekten faydalanılamaz.
İşverenle anlaşarak işten ayrılmak veya istifaya zorlanmak durumlarında da resmi süreç ve belgeler doğru şekilde hazırlanmazsa, işçi kıdem tazminatı ve işsizlik maaşı alamaz. Bu nedenle, işten ayrılmadan önce mutlaka hukuki danışmanlık alınması önerilir.
2. Mobbing Nedeniyle İşten Ayrılma (Kod 25)
İş yerinde mobbing (psikolojik taciz) nedeniyle işten ayrılan bir çalışan, haklı nedenle fesih hakkını kullanmış olur ve kıdem tazminatı almaya hak kazanır. Bu süreçte mobbingin ispat edilebilmesi, tanık ifadeleri ve yazılı belgelerle desteklenmesi gerekir.
Kod 25 ile yapılan işten ayrılışlar, işçinin mağduriyet yaşadığını ve kendi rızası dışında ayrıldığını gösterir. Bu nedenle işsizlik maaşı başvurusu da kabul edilir. Ancak SGK çıkış kodunun doğru girilmesi ve gerekli evrakların eksiksiz tamamlanması şarttır.
İşçinin mobbing iddiası varsa ve bunu belgelendirebiliyorsa, iş hukuku kapsamında hem kıdem tazminatına hem de işsizlik maaşına başvurma hakkı doğar. Bu nedenle mobbinge maruz kalan işçilerin durumu resmi yollarla belgelendirmesi büyük önem taşır.
3. Haklı Nedenlerle İşten Ayrılma (Kod 25)
İşçinin sağlık, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan davranışlar, işverenin yükümlülüklerini yerine getirmemesi gibi haklı nedenlerle iş sözleşmesini feshetmesi durumunda kıdem tazminatı hakkı vardır. Bu tür fesihler, İş Kanunu’nun 24. maddesinde düzenlenmiştir.
Kod 25 ile yapılan haklı fesihlerde, işçi kendi isteğiyle ayrılıyor gibi görünse de bu fesih geçerli sayılır ve işveren kıdem tazminatı ödemekle yükümlüdür. Aynı zamanda işçi, işsizlik maaşı için de başvuru yapabilir.
Haklı nedenlerle fesihte dikkat edilmesi gereken en önemli unsur, fesih gerekçesinin somut delillerle ispat edilebilir olmasıdır. Örneğin maaş ödemesinin yapılmaması ya da iş güvenliğinin sağlanmaması gibi nedenlerle yapılan fesihlerde bu haklar doğar.
4. Erkek İşçi, Askerlik Nedeniyle İşten Ayrıldığında (Kod 12)
Erkek işçinin askerlik görevini yerine getirmek üzere işten ayrılması, haklı fesih nedenlerinden biridir. Bu durumda işçi, kıdem tazminatına hak kazanır. Ancak ayrılış tarihinden önce askerlik sevk belgesinin işverene sunulması gerekir.
Kod 12 ile yapılan işten çıkışlarda işsizlik maaşı da alınabilir. Askerlik nedeniyle işten ayrılan işçi askerlik görevi başlayana kadar ve askerlik dönüşü yeniden bir işte çalışmaya başlayana kadarki süreçte işsizlik maaşına başvurma hakkına sahiptir. Ancak bu başvuru, askerlik sonrasındaki yeni işten çıkışa bağlıdır.
İşverenin bu fesih şeklini “Kod 12” olarak SGK’ya bildirmesi çok önemlidir. Doğru kod ile yapılan çıkışlar sayesinde işçi hem kıdem tazminatını hem de askerlik sonrası işsizlik maaşı hakkını güvence altına alabilir.
5. Kadın İşçi, Evlilik Nedeniyle İşten Ayrıldığında (Kod 13)
Kadın işçi, evlendikten sonra bir yıl içinde işten ayrılırsa, kıdem tazminatını alabilir. Bu hak yalnızca kadın işçilere tanınmış olup, İş Kanunu’nun 14. maddesinde açıkça düzenlenmiştir. Ancak işten ayrılış sürecinde resmi evlilik cüzdanı işverene sunulmalıdır.
Kod 13 ile yapılan fesihte yalnızca kıdem tazminatı hakkı doğar, işsizlik maaşı alınamaz. Çünkü işsizlik maaşı, zorunlu nedenlerle işsiz kalanlara yönelik bir destektir; evlilik nedeniyle kendi isteğiyle ayrılan kişilere verilmez.
Evlilik gerekçesiyle yapılan fesihlerde dikkat edilmesi gereken en önemli husus, evlilik tarihinden itibaren bir yıl içinde bu hakkın kullanılmasıdır. Bu sürenin geçirilmesi durumunda kıdem tazminatı hakkı kaybedilebilir.
6. 08.09.1999 Öncesi 15 Yıl ve 3600 Günü Olan İşçi (Kod 14)
08.09.1999 tarihinden önce sigortalı çalışmaya başlayan ve en az 15 yıl sigortalılık süresi ile 3600 prim gününü dolduran işçiler, sosyal güvenlik kurumundan “kıdem tazminatı alabilir” yazısı alarak işten ayrıldıklarında kıdem tazminatı alabilirler.
Bu şartları sağlayan işçinin SGK çıkış kodu “14” olarak düzenlenir ve yalnızca kıdem tazminatı alma hakkı doğar. İşsizlik maaşı ise verilmez çünkü işçi kendi isteğiyle emekliliği beklemeden işten ayrılmış sayılır.
Bu hak, emeklilik şartlarını bekleyen ancak henüz yaşını doldurmamış işçiler için önemli bir avantajdır. Ancak SGK’dan yazı alınmadan yapılan fesihlerde kıdem tazminatı talebi geçersiz sayılabilir.
7. 2008 Mayıs Öncesi 25 Yıl / 4500 Gün yahut 7000 Prim Günü Olan İşçi (Kod 14)
Sosyal güvenlik sisteminde 2008 Mayıs öncesi sigortalı olanlar için belirlenen emeklilik koşullarından birine ulaşan işçiler, kıdem tazminatına hak kazanır. Bu kapsamda 25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 prim günü ya da tek başına 7000 prim günü yeterlidir.
Kod 14 ile yapılan çıkışlarda sadece kıdem tazminatı ödenir. İşsizlik maaşı alınamaz çünkü işçi kendi isteğiyle, emeklilik şartları dolayısıyla işten ayrılmaktadır. Bu durum da zorunlu işsizlik kapsamına girmez.
İşçinin mutlaka SGK’dan “kıdem tazminatı alabilir” yazısını temin etmesi ve işverene sunması gerekir. Yazısız fesihlerde işveren ödeme yapmak zorunda değildir. Bu belge, işçinin yasal hakkını garanti altına alır.
8. 2008 Mayıs İtibariyle 4600 - 5400 Prim Günü Olan İşçi (Kod 14)
2008 yılı sonrası sigortalı olan işçiler için prim ve yaş şartları farklıdır. 4600 ila 5400 prim günü arasında olan işçi, SGK’dan alacağı kıdem tazminatı yazısıyla işten ayrıldığında yalnızca kıdem tazminatı alabilir. (2008 Mayıs ayında sigorta girişi olan işçi 4600; 2009 yılında sigorta girişi olan bir işçi 4700; 2010 yılında sigorta girişi olan bir işçi 4800 .... şeklinde giderek her yıl 100'er prim günü artmaktadır)
Kod 14 ile bu şekilde işten ayrılan işçi, işsizlik maaşı alamaz. Çünkü bu bir emekliliğe hazırlık niteliğinde kendi isteğiyle çıkıştır. Zorunlu işsiz kalınmadığı için işsizlik maaşı desteğinden faydalanılamaz.
Bu gruba giren işçilerin dikkat etmesi gereken en önemli nokta, SGK’dan alınacak olan yazının güncel tarihli olmasıdır. Eski tarihli belgeler veya eksik prim hesaplamaları kıdem tazminatının ödenmemesine neden olabilir.
9. Başka Bir İşyerine Nakledilen İşçi (Kod 16)
İşçinin rızası olmadan başka bir işyerine nakledilmesi ve bu nakli kabul etmemesi durumunda iş sözleşmesini feshetmesi halinde, kıdem tazminatı alma hakkı doğabilir. Ancak bu durumda haklı fesih şartlarının oluştuğunun ispatı önemlidir.
Kod 16 ile yapılan çıkışlar genellikle işveren tarafından yapılan nakil tekliflerinin işçi tarafından kabul edilmemesi sonrası uygulanır. Fakat SGK nezdinde bu kod, kendi isteğiyle işten ayrılan gibi değerlendirildiği için kıdem tazminatı ve işsizlik maaşı hakkı doğmaz.
Eğer nakil edilen işyeri, işçinin sağlık durumuna ya da ailevi koşullarına aykırı bir lokasyondaysa ve bu durum belgelenebilirse, işçi yine de haklı fesih çerçevesinde kıdem tazminatı talebinde bulunabilir. Bu nedenle durumun hukuki yönü dikkatle değerlendirilmelidir.
10. İşyerinin Kapanması Nedeniyle İşten Ayrılan İşçi (Kod 17)
İşyerinin tamamen kapanması durumunda çalışanlar işverenin iradesi dışında işsiz kalmış olur. Bu nedenle hem kıdem tazminatı hem de işsizlik maaşı alma hakları doğar. Kod 17, bu tür zorunlu fesihlerin tanımlandığı SGK çıkış kodudur.
İşveren, kapanma kararını belgelerle SGK’ya bildirir ve işçilerin iş sözleşmeleri sona erdirilir. Bu tür fesihlerde ihbar süresi uygulanmadan doğrudan tazminat ve işsizlik maaşı süreçleri başlatılabilir.
İşyeri kapanışlarında işçilerin mağdur olmaması için kıdem tazminatının yasal sürede ödenmesi ve işsizlik maaşı başvurusunun İŞKUR’a zamanında yapılması büyük önem taşır. İşçi, 30 gün içinde başvuruda bulunarak işsizlik maaşı alabilir.
11. İşçi Sona Eren İşçi (Kod 18)
Belirli süreli iş sözleşmesi sona eren işçi için SGK çıkış kodu “18” olarak girilir. Bu durumda işçi, işveren tarafından sözleşmesi yenilenmeyerek işsiz bırakılmış olur. Bu nedenle işsizlik maaşı alma hakkı doğar.
Ancak kıdem tazminatı hakkı, belirli süreli sözleşmenin süresinin dolmuş olması nedeniyle işten ayrılmalarda genel olarak doğmaz. Yine de iş sözleşmesi arka arkaya birkaç defa yenilenmişse ve artık belirsiz süreli nitelik kazanmışsa, kıdem tazminatı hakkı doğabilir.
İşten bu şekilde ayrılan işçilerin kıdem tazminatı talebinde bulunabilmesi için sözleşmenin aralıksız devam ettiğini ve belirli süre sınırının aşılmış olduğunu ispatlamaları gerekir. Aksi durumda yalnızca işsizlik maaşı alınabilir.
12. Sağlık Nedeniyle İşten Ayrılan İşçi (Kod 24)
İşçinin sağlık durumu işin niteliğiyle bağdaşmıyorsa veya işyeri koşulları sağlığını olumsuz etkiliyorsa, işçi haklı nedenle fesih yapabilir. Bu durumda kıdem tazminatına hak kazanır. Kod 24, sağlık nedeniyle fesihlerin SGK’da tanımlandığı koddur.
Örneğin işyerinde kullanılan kimyasallar nedeniyle ciddi bir rahatsızlık geçiren ya da sürekli gece vardiyasında çalışmaktan kaynaklı psikolojik sorunlar yaşayan bir işçi, doktor raporuyla bunu belgeleyerek sözleşmesini feshedebilir.
İşçi bu tür bir sağlık gerekçesiyle ayrıldığında, hem kıdem tazminatına hem de işsizlik maaşına başvurma hakkına sahiptir. Ancak doktor raporlarının resmi ve geçerli kurumlar tarafından düzenlenmiş olması gerekir.
13. Haksız Yere İşten Çıkarılan İşçi (Kod 4)
İşverenin geçerli bir sebep göstermeden işçiyi işten çıkarması durumunda işçi hem kıdem tazminatı hem de işsizlik maaşı alma hakkına sahip olur. Kod 4, en yaygın kullanılan SGK çıkış kodlarından biridir ve işçinin işverence çıkarıldığını gösterir.
Kod 4 ile yapılan fesihlerde işveren, fesih bildiriminde mutlaka yazılı gerekçe sunmalıdır. Aksi halde fesih geçersiz sayılabilir ve işçi işe iade davası açma hakkına sahip olur. İşveren bu kodu kullanırken dikkatli davranmak zorundadır.
İşçinin bu durumda işsizlik maaşı alabilmesi için son 120 gün kesintisiz çalışmış olması ve son 3 yılda en az 600 gün prim ödemesi yapılmış olması gerekir. Bu şartlar sağlanıyorsa işsizlik maaşı süreci İŞKUR üzerinden başlatılabilir.
İşten Ayrılma Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
1. İstifa eden işçi kıdem tazminatı alabilir mi?
İstifa eden işçi, genel kural olarak kıdem tazminatına hak kazanamaz. Ancak işçi haklı nedenle fesih yapıyorsa —örneğin işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışları, sağlık sorunları veya zorlayıcı sebepler gibi durumlar— istifa etse dahi kıdem tazminatını alabilir.
2. İşsizlik maaşı almak için hangi SGK çıkış kodu gereklidir?
İşsizlik maaşı alabilmek için SGK çıkış kodunun işten çıkarılma veya haklı fesih nedenini yansıtması gerekir. Kod 4, Kod 17, Kod 18 ve Kod 25 gibi kodlar bu kapsamda kabul edilirken, Kod 3 gibi kendi isteğiyle çıkış kodları işsizlik maaşına engel olur.
3. Kod 25 ile işten ayrılan işçi hangi haklara sahiptir?
Kod 25, işçinin haklı nedenle iş akdini feshettiğini gösterir. Bu kodla ayrılan bir işçi hem kıdem tazminatına hem de işsizlik maaşına başvurma hakkına sahiptir. Ancak bu hakkı kullanabilmek için fesih gerekçesini ispatlayan belgeler sunulmalıdır.
4. Kod 3 ile ayrılan işçi hangi hakları kaybeder?
Kod 3, istifa anlamına gelir ve işçinin kendi isteğiyle işten ayrıldığını gösterir. Bu durumda işçi kıdem tazminatı ve işsizlik maaşı gibi haklarını kaybeder, yalnızca varsa kullanılmayan yıllık izin ücretlerini alabilir.
5. Mobbing nedeniyle işten ayrılan işçi hangi belgeleri sunmalıdır?
Mobbing iddiasıyla işten ayrılan işçi, olayları destekleyen yazılı belgeler, tanık ifadeleri, mesaj kayıtları ve psikolojik raporlar gibi deliller sunmalıdır. Bu belgelerle haklı fesih kanıtlandığında tazminat ve işsizlik maaşı hakları doğar.
6. Sağlık nedenleriyle işten ayrılmak tazminat hakkı doğurur mu?
Evet, işyerinin çalışma koşulları sağlığı olumsuz etkiliyorsa ya da mevcut sağlık durumu işin niteliğiyle bağdaşmıyorsa, işçi haklı nedenle fesih yapabilir ve kıdem tazminatına hak kazanır. Kod 24 bu tür fesihlerde kullanılır.
7. Evlilik nedeniyle işten ayrılan kadın işçi hangi haklara sahiptir?
Kadın işçi, evlilik tarihinden itibaren bir yıl içinde işten ayrılırsa, kıdem tazminatını alabilir. Bu hak sadece kadınlara tanınır ve işsizlik maaşı hakkı doğmaz. SGK çıkış kodu bu durumda 13 olmalıdır.
8. Askerlik nedeniyle işten ayrılan işçi ne yapmalıdır?
Erkek işçi, askerlik görevi için işten ayrıldığında kıdem tazminatına hak kazanır. Sevk belgesi ile işverene başvurmalı ve SGK çıkış kodu 12 olarak bildirilmelidir. İşsizlik maaşı hakkı ise askerlik sonrası yeni bir işten çıkışla kazanılır.
9. Kod 14 hangi çalışanları kapsar?
Kod 14, emeklilik yaşını bekleyen ancak prim ve hizmet süresini tamamlayan işçilerin işten ayrılmasını ifade eder. SGK’dan “kıdem tazminatı alabilir” yazısı alınması halinde kıdem tazminatı ödenir ancak işsizlik maaşı alınamaz.
10. SGK çıkış kodu yanlış girilirse ne olur?
Yanlış girilen çıkış kodu işçinin kıdem tazminatı ve işsizlik maaşı hakkını kaybetmesine neden olabilir. Bu durumda işçi, işverene başvurarak kodun düzeltilmesini talep etmeli; gerekirse SGK veya İŞKUR’a başvurarak hukuki süreç başlatmalıdır.
11. Kod 17 ne anlama gelir?
Kod 17, işyerinin kapanması nedeniyle işçinin iş akdinin sona erdiğini gösterir. Bu durumda işçi hem kıdem tazminatı hem de işsizlik maaşı alma hakkına sahiptir. Kapanma, işverenin iradesi dışında gerçekleşmiş olmalıdır.
12. Kod 18 ile işten ayrılan işçi hangi yardımları alabilir?
Kod 18, belirli süreli iş sözleşmesinin sona erdiğini gösterir. İşçi, sözleşmenin süresi dolduğu için işten ayrıldığından işsizlik maaşı alabilir ancak kıdem tazminatı için sözleşmenin sürekli hale gelmiş olması gerekir.
13. İşveren işten çıkardığında işçiye hangi hakları ödemek zorundadır?
İşveren, işçiyi geçerli bir neden olmadan çıkarırsa kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, varsa yıllık izin ücretleri ve diğer haklarını ödemek zorundadır. Ayrıca SGK çıkış kodunun doğru bildirilmesi zorunludur.
14. İşten çıkarılan işçi işe iade davası açabilir mi?
İş güvencesi kapsamında olan işçiler, haksız yere işten çıkarıldıklarını düşündüklerinde işe iade davası açabilirler. Bunun için 30 gün içinde arabulucuya başvurmak ve işyerinde en az 6 ay çalışmış olmak gerekir.
15. Kendi isteğiyle çıkan işçi hangi durumda işsizlik maaşı alabilir?
İşçi, haklı nedenle fesih yaparsa yani işverenin kanuna aykırı bir davranışı varsa, kendi isteğiyle çıkmasına rağmen işsizlik maaşı alabilir. Bu durum Kod 25 ile bildirilmelidir ve belgeyle ispatlanmalıdır.
16. Kod 16 ile ayrılmak hak kaybı doğurur mu?
Kod 16, işçinin başka bir işyerine nakledildiği ve bunu kabul etmediği anlamına gelir. Bu kodla çıkış yapan işçi, genel olarak kıdem tazminatı ve işsizlik maaşı alamaz. Ancak özel durumlar varsa dava açma hakkı bulunabilir.
17. Kod 12 ile ayrılan işçinin süreçte dikkat etmesi gerekenler nelerdir?
Kod 12, askerlik nedeniyle işten ayrılmayı ifade eder. İşçi kıdem tazminatını alabilir ancak işsizlik maaşı hakkı askerlik sonrası başlatılabilir. Mutlaka sevk belgesiyle başvuru yapılmalıdır.
18. 15 yıl 3600 gün şartı kıdem tazminatı için yeterli mi?
Evet, 08.09.1999 öncesi sigorta girişi olan işçiler için 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim günü kıdem tazminatı almak için yeterlidir. SGK’dan alınacak yazı ile Kod 14 kapsamında işten ayrılmak gerekir.
19. Kod 24 ile işten ayrılmak hangi belgeleri gerektirir?
Kod 24, sağlık nedenleriyle haklı feshi ifade eder. İşçi, sağlık raporları, işyeri ortamının sağlığa zarar verdiğini gösteren belgeler gibi delillerle fesih gerekçesini desteklemelidir.
20. Kod 4 ne zaman kullanılır?
Kod 4, işverenin işçiyi kendi kararıyla işten çıkardığını gösterir. Bu durumda işçi hem kıdem tazminatı hem işsizlik maaşı alabilir. İşten çıkarılma nedeninin yazılı olması gereklidir.
21. Kod 13 ile ayrılan kadın işçi işsizlik maaşı alabilir mi?
Hayır, Kod 13 evlilik nedeniyle işten ayrılan kadın işçiler için kullanılır ve bu durumda yalnızca kıdem tazminatı hakkı doğar. İşsizlik maaşı, kendi isteğiyle ayrılanlara verilmediği için bu kodla yapılan çıkışlarda işsizlik ödeneğine başvuru yapılamaz.
22. Kod 14 ile ayrılan işçi tekrar çalışabilir mi?
Kod 14 ile işten ayrılan bir işçi, emeklilik yaşını beklemek için işten çıkmış kabul edilir ancak bu durum yeniden çalışmasına engel değildir. Kıdem tazminatını aldıktan sonra farklı bir işyerinde çalışabilir ve yeni sigortalılığı başlatabilir.
23. Kıdem tazminatı almak için noter bildirimi şart mı?
Haklı nedenle fesihlerde noter bildirimi şart değildir ancak işverenle ileride yaşanabilecek hukuki ihtilafları önlemek adına noter kanalıyla veya yazılı şekilde yapılan fesih bildirimleri ispat açısından oldukça önemlidir.
24. İşten ayrılan işçi ne kadar sürede işsizlik maaşına başvurmalıdır?
İşten ayrılan işçi, SGK çıkışı yapıldıktan sonra en geç 30 gün içinde İŞKUR’a başvurarak işsizlik maaşı talebinde bulunmalıdır. Süresinde yapılmayan başvurular, ödenek süresinin azalmasına neden olur.
25. SGK çıkış kodu nasıl öğrenilir?
İşçi, SGK çıkış kodunu e-Devlet üzerinden “Hizmet Dökümü” kısmından görebilir. Ayrıca işverenin sunduğu çıkış bildirgesinde veya işten ayrılış bildirimi belgesinde de bu kod yer alır.
26. Kod 14 ile işten çıkan biri işsizlik maaşı alabilir mi?
Hayır, Kod 14 ile işten ayrılan bir kişi kendi isteğiyle ayrılmış sayıldığından işsizlik maaşı alamaz. Bu kod sadece kıdem tazminatına hak kazandırır; işsizlik ödeneği için uygun değildir.
27. Haklı fesih için avukata danışmak gerekli mi?
Avukata danışmak zorunlu değildir ancak işçinin haklı fesih sürecini doğru yürütmesi ve belgelerini eksiksiz sunması açısından hukuk desteği alması faydalıdır. Özellikle tazminat ve dava süreçlerinde avukatla ilerlemek avantaj sağlar.
28. Kod 25 ile ayrılan işçinin ispat yükümlülüğü var mı?
Evet, Kod 25 kapsamında haklı nedenle işten ayrılan işçi, gerekçesini belgelemekle yükümlüdür. Mobbing, ücret ödenmemesi, sağlık gerekçeleri gibi nedenlerin somut delillerle ispatlanması gerekir.
29. Kod 17 ile işten çıkarılan işçiye ihbar süresi uygulanır mı?
İşyeri kapanmaları genellikle zorlayıcı sebepler kapsamında değerlendirilir ve ihbar süresi uygulanmayabilir. Ancak normal şartlarda işverenin ihbar süresine uyması ve karşılığında ihbar tazminatı ödemesi gerekir.
30. Kod 3 ile çıkış yapıldıysa nasıl düzelttirilebilir?
İşçi, SGK çıkış kodunun hatalı olduğunu düşünüyorsa işverene başvurarak düzeltilmesini talep edebilir. İşveren kodu değiştirmezse, işçi İŞKUR’a ve SGK’ya yazılı başvuru yapabilir veya dava yoluna gidebilir.
SONUÇ: İŞTEN ÇIKIŞ KODLARINIZI DOĞRU BİLİN, HAK KAYBI YAŞAMAYIN
İşten ayrılma süreci yalnızca bir karar değil, aynı zamanda hakların ve yükümlülüklerin yasal bir zeminde değerlendirilmesi gereken kritik bir dönemdir. SGK çıkış kodları, bu süreçte kıdem tazminatı ve işsizlik maaşı gibi temel işçi haklarının belirlenmesinde doğrudan etkili olur. İstifa eden, haklı nedenle ayrılan, sağlık sorunları yaşayan ya da işveren tarafından çıkarılan her çalışan farklı bir hukuki statüde değerlendirilir. Bu nedenle her çalışanın, işten çıkış kodunun ne anlama geldiğini net olarak bilmesi gerekir.
Kod 25, kod 14, kod 4, kod 13 ve kod 12 gibi yaygın kullanılan çıkış kodları, çalışanların hangi durumda hangi haklara sahip olabileceğini ortaya koyar. Bu kodlara göre kimi zaman yalnızca kıdem tazminatı alınabilirken, kimi durumlarda hem kıdem tazminatı hem de işsizlik maaşı alınabilir. Ancak SGK sistemine hatalı kod girilmesi, hakların tamamen kaybedilmesine yol açabilir. Bu nedenle işten ayrılmadan önce işverenle yapılan görüşmelerin yazılı belgelerle desteklenmesi ve sürecin yasal çerçevede yürütülmesi büyük önem taşır.
Sonuç olarak, işten ayrılma nedeniniz ne olursa olsun, SGK çıkış kodunuzun doğruluğunu kontrol etmeli, işten ayrılma şeklinize uygun olarak kıdem tazminatı ve işsizlik maaşı hakkınızı araştırmalısınız. Her işçi, hak kaybı yaşamamak adına yasal haklarını bilmek ve gerektiğinde hukuki destek almakla yükümlüdür. Bilinçli adımlar atmak, hem maddi kayıpları önleyecek hem de iş yaşamınızda güvenli bir geçiş süreci sağlayacaktır.
