MAAŞIN BİR KISMININ ELDEN BİR KISMININ BANKADAN ÖDENMESİ

Çalışma hayatında işverenlerin en çok tartışılan uygulamalarından biri elden maaş ödeme konusudur. Kanuna göre beş ve daha fazla işçi çalıştıran işveren, maaşları banka üzerinden ödemek zorundadır. Ancak bazı işverenler çeşitli sebeplerle ücreti elden vermeyi tercih eder. Bu durumda elden alınan maaş ispatı işçi için kritik hale gelir. Çünkü fazla mesai ücreti elden ödenmesi veya maaşın bir kısmının bankadan, diğer kısmının elden verilmesi işçinin hak kaybına yol açabilir. Elden maaş ödeme konusundaki Yargıtay kararları ise bu konuda ispat yükünün işçide olduğunu net bir şekilde ortaya koymaktadır.

İşçinin, fazla mesai ve diğer ücretleri elden ödendiğinde, işçinin gerçekten tüm alacağını alıp almadığını kanıtlaması oldukça zorlaşır. Elden maaş ödeme ispatı için yazılı bir belgeye sahip olunması gerekir. Banka üzerinden yapılan ödemelerde ise işçi, mahkemede işverenin ödediği maaşı kolayca kanıtlayabilir.

İşverenin elden maaş ödemesi ve işçinin bunu belgeleyebilmesi halinde, işçi haklı nedenle istifa ederek kıdem tazminatına hak kazanabilir.Elden maaş ödenmesi halinde en büyük sorunlardan biri, sigorta primlerinin eksik yatırılmasıdır. Bu durum işçinin emeklilik maaşından kıdem tazminatına, yıllık izin ücretinden işsizlik ödeneğine kadar birçok hakkını olumsuz etkiler. İşçi, elden maaş ödeme ispatı için bordro, tanık beyanı, SGK kayıtları veya kredi başvuru belgelerini kullanabilir. İspat sağlandığında işçi, hem hizmet tespit davası açabilir hem de haklı nedenle istifa ederek kıdem tazminatını alabilir. Bu nedenle elden maaş ödeme ispatı konusu, hem işçi hem de işveren açısından büyük önem taşır.

---

1. Elden Alınan Maaş Nedir?

Kanuna göre işveren maaşları banka üzerinden ödemekle yükümlüdür. İşveren, kesintileri yaptıktan sonra ücretleri yatırmalıdır. Ancak uygulamada bazı işverenler maaşları elden verir. Elden maaş ödeme ispatı işçi için zordur. Yargıtay’ın 9. Hukuk Dairesi’nin 2015/27995 esas ve 2019/48 karar sayılı hükmü, bu zorluğu açıkça göstermektedir.

---

2. İşveren Hangi Durumlarda Elden Maaş Ödeme Yapamaz?

Beş veya daha fazla işçi çalıştıran işverenin elden maaş ödemesi yasaktır. Fazla mesai ücreti elden ödenmesi de buna dahildir. İşverenin elden ödeme yapabileceği tek istisna, işyerinin bulunduğu yerde banka olmaması ya da teknik sebeplerle bankaya ödeme imkânının bulunmamasıdır. Ancak bu hallerde dahi işverenin PTT üzerinden maaş ödemesi gerekir. Dolayısıyla beş ve üzeri işçi çalıştıran işveren için elden alınan maaş yasal kabul edilmez.

---

3. Elden Maaş İspatı İçin İşverenin Hazırlaması Gereken Belgeler

İşveren, işçinin ücretlerini bordroya yansıtmalı ve primleri gerçek tutar üzerinden yatırmalıdır. Ayrıca vergilerin tahakkukunu yapmalı ve ödemeleri kayıt altına almalıdır. Bu belgeler, işçi için elden maaş ödeme ispatı sürecinde önemli deliller oluşturur. Elden maaş ödeme Yargıtay kararı gereğince ispat yükü işçiye ait olsa da işverenin bu belgeleri düzenlemesi, işçinin elini güçlendirir.

---

4. Elden Ödeme Durumunda Sigorta Primlerinin Eksik Yatması

Maaşın elden ödenmesi halinde sigorta primleri genellikle eksik yatırılır. Bu da işçinin ileride emeklilik, kıdem tazminatı ve sosyal güvenlik haklarında kayıplara yol açar. Elden alınan maaş, işçinin gerçek gelirinin bir kısmını gizlediği için hem işçi hem de işveren açısından yasal sorunlar doğurur.

---

5. İşçinin Elden Maaş Alması Halinde Kaybedeceği Haklar

Elden maaş ödemesi, işçinin birçok hakkının azalmasına neden olur. Sigorta primleri düşük yatırıldığında işçi şu kayıpları yaşar:

• Emeklilik maaşı daha düşük olur.

• Kıdem ve ihbar tazminatı eksik hesaplanır.

• Yıllık izin ücreti düşer.

• İşsizlik ödeneği daha az ödenir.

• Kısa çalışma ödeneği azalır.

• Ölüm halinde mirasçılara geçen haklar azalır.

• Hastalık ya da iş kazası durumunda alınacak gelir düşük çıkar.

---

6. Elden Maaş Ödemesi Karşısında İşçinin Başvurabileceği Yollar

İşverenin 5 ve üzeri işçi çalıştırmasına rağmen elden maaş ödemesi yapması halinde işçi çeşitli yollara başvurabilir:

• Hizmet tespit davası açarak eksik primlerini ve haklarını talep edebilir.

• ALO 170 hattını arayarak Çalışma Bakanlığı’na şikâyette bulunabilir.

• Bakanlığa yazılı dilekçe vererek müfettişlerin inceleme yapmasını sağlayabilir. Bu raporlar daha sonra mahkemede delil olarak kullanılabilir.

---

7. Elden Maaş İspatı Halinde İşçinin Haklı Fesih Hakkı

İşverenin elden ödeme yaptığı ve işçinin bunu kanıtladığı durumlarda işçi haklı nedenle istifa hakkına sahiptir. Bu durumda işçi kıdem tazminatını talep edebilir.

---

8. Elden Maaş İspatı Nasıl Yapılır?

Elden alınan maaş ispatı çoğu zaman işçi için zordur. İşverenin ödeme belgelerini hazırlamaması bu süreci daha da güçleştirir. Elden maaş ödeme Yargıtay kararı, ispat yükünün işçide olduğunu belirtir. İşçi, bordro, SGK kayıtları ve diğer belgelerle bu ispatı yapabilir.

---

9. Elden Maaş İspatında Kullanılabilecek Deliller

İşçi, elden maaş aldığını kanıtlamak için farklı delillere başvurabilir:

• Tanık beyanları.

• Gerçek ücretini gösteren belgeler.

• Aynı işi yapan diğer çalışanların maaşlarıyla kıyas.

• Sendikadan alınan belgeler.

• Banka kredi başvurularında kullanılan gelir belgeleri.

• İşçinin yaptığı işin niteliği.

• Elden maaş ödeme Yargıtay kararı doğrultusunda delil sunumu.

---

Maaşın Bir Kısmının Elden Bir Kısmının Bankadan Ödenmesi Konusunda Sıkça Sorulan Sorular

1. Elden maaş ödemek yasal mı?

Beş ve daha fazla işçi çalıştıran işverenin elden maaş ödeme yapması yasal değildir. Bu durumda maaşlar mutlaka banka aracılığıyla ödenmelidir, aksi halde işveren cezai yaptırımla karşılaşır.

2. Elden maaş ödeme ispatı nasıl yapılır?

Elden maaş ödeme ispatı için işçi bordro, tanık beyanı, SGK belgeleri veya kredi başvurularında kullanılan gelir belgelerini mahkemeye sunabilir. İspat yükü Yargıtay kararına göre işçiye aittir.

3. Elden maaş almanın işçiye zararı nedir?

Elden maaş ödemesi işçinin sigorta primlerinin eksik yatırılmasına, kıdem tazminatı ve emeklilik maaşının düşmesine neden olur. Bu da uzun vadede ciddi hak kayıpları doğurur.

4. İşveren fazla mesai ücretini elden ödeyebilir mi?

Fazla mesai ücreti elden ödenmesi yasal değildir. Bu ödemeler de banka üzerinden yapılmalı, aksi halde işçi hak kaybına uğrayabilir ve dava açabilir.

5. Elden maaş ödenirse kıdem tazminatı alınabilir mi?

İşverenin elden maaş ödeme yaptığı ve işçinin bunu ispatladığı durumlarda işçi haklı nedenle istifa ederek kıdem tazminatını alabilir. Yargıtay kararları bu hakkı açıkça tanımaktadır.

6. Elden maaş ödeme yapan işveren ceza alır mı?

Beşten fazla işçi çalıştırıp maaşı elden veren işveren, Bakanlık tarafından idari para cezasına çarptırılır. Ayrıca işçi hak kayıpları nedeniyle dava açabilir.

7. Elden maaş ödeme Yargıtay kararı ne diyor?

Elden maaş ödeme Yargıtay kararı, ispat yükünü işçiye yüklemektedir. İşçi, aldığı gerçek maaşı ve ödemelerin şekline dair delilleri mahkemeye sunmak zorundadır.

8. Elden maaş ödenirse sigorta primleri nasıl etkilenir?

Elden ödemeler genellikle düşük prim yatırılmasına yol açar. Bu da işçinin emeklilik, işsizlik ödeneği, kıdem ve ihbar tazminatında kayıplar yaşamasına neden olur.

9. Elden maaş ödeme halinde işçi istifa edebilir mi?

Elden maaş ödeme ispatı yapılırsa işçi haklı nedenle istifa edebilir. Böylece kıdem tazminatına hak kazanır ve işvereni yasal olarak sorumlu tutabilir.

10. Elden maaş ödemesi için tanık yeterli olur mu?

Elden maaş ödeme ispatı tanıkla yapılabilir. Aynı işyerinde çalışan işçilerin beyanları mahkeme için önemli bir delil kabul edilir.

11. Elden maaş ödenmesi halinde hizmet tespit davası açılabilir mi?

Evet, işçi elden maaş ödemesi nedeniyle eksik prim yatırıldığını iddia ederek hizmet tespit davası açabilir. Mahkeme bu durumda belgeleri inceleyerek işçinin haklarını korur.

12. Elden maaş ödeyen işverenin riski nedir?

İşveren hem idari para cezası alabilir hem de mahkemede işçiye karşı kaybedebilir. Ayrıca SGK tarafından geriye dönük prim tahakkuku yapılabilir.

13. Elden maaş alan işçi yıllık izin ücreti kaybeder mi?

Elden maaş alan işçinin sigorta primleri düşük gösterildiği için yıllık izin ücreti de düşük hesaplanır. Bu da işçi açısından ciddi bir kayıp doğurur.

14. Elden maaş ödenmesi işçinin emeklilik maaşını etkiler mi?

Evet, çünkü yatırılan sigorta primi düşük olur. Bu da işçinin emeklilik maaşını düşürür ve yaşam boyu gelir kaybı yaratır.

15. Elden maaş ödeme halinde işsizlik maaşı nasıl etkilenir?

Eksik prim nedeniyle işsizlik maaşı daha düşük hesaplanır. İşçi bu nedenle yasal haklarından tam anlamıyla faydalanamaz.

16. Elden maaş ödemesi mirasçılara kalan hakları etkiler mi?

İşçinin ölümü halinde mirasçılara geçen gelir ve aylıklar, düşük prim sebebiyle azalır. Bu nedenle elden maaş ödemesi aile açısından da kayıplara yol açar.

17. Elden maaş ödemesi kısa çalışma ödeneğini nasıl etkiler?

Sigorta primleri düşük gösterildiğinde işçinin kısa çalışma ödeneği de düşük olur. Bu durum işçi için ekonomik kayıp oluşturur.

18. Elden maaş ödenirse işçi ALO 170’i arayabilir mi?

Evet, işçi elden maaş ödemesi yapıldığında ALO 170 hattını arayarak Çalışma Bakanlığı’na şikâyette bulunabilir. Bakanlık bu şikâyeti incelemek zorundadır.

19. Elden maaş ödemesi yazılı şikâyetle bildirilebilir mi?

İşçi, Bakanlığın en yakın müdürlüğüne yazılı başvuru yapabilir. Müfettişler inceleme yapar ve rapor düzenler, bu rapor mahkemede delil olur.

20. Elden maaş ispatında kredi belgeleri kullanılabilir mi?

Evet, banka kredi başvurularında işçinin gerçek maaşını gösteren belgeler yer alır. Bunlar elden maaş ödeme ispatı için kullanılabilir.

21. Elden maaş ödenmesi ihbar tazminatını etkiler mi?

Elden ödemeler nedeniyle düşük gösterilen maaş, ihbar tazminatının da eksik hesaplanmasına yol açar. İşçi bu kaybı dava açarak telafi edebilir.

22. Elden maaş ödenmesi halinde işçi sendikadan yardım alabilir mi?

Evet, işçi aynı pozisyondaki diğer işçilerin maaşlarını sendika aracılığıyla öğrenerek mahkemeye sunabilir. Bu da elden maaş ödeme ispatı için delil niteliğindedir.

23. Elden maaş ödemesi iş kazası tazminatını etkiler mi?

Sigorta primleri düşük yatırıldığında iş kazası sonrası alınacak tazminat da daha düşük olur. Bu nedenle elden ödeme işçi için ciddi risk taşır.

24. Elden maaş ödenmesi halinde işveren SGK’ya bildirilir mi?

Evet, işçi şikâyet ettiğinde SGK denetim yapar. Eksik yatırılan primler için işverene borç çıkarılır ve cezai işlem uygulanır.

25. Elden maaş ödemesi yapan işveren hakkında dava açılabilir mi?

İşçi hem hizmet tespit davası açabilir hem de haklı nedenle istifa ederek kıdem tazminatını talep edebilir. Mahkemede elden maaş ödeme ispatı yapılmalıdır.

26. Elden maaş ödemesi yapıldığında işçi bordro imzalarsa ne olur?

İşçi, gerçekte almadığı maaşı gösteren bordroyu imzalarsa ispat zorlaşır. Ancak tanık, belgeler ve diğer kanıtlarla gerçeği ortaya koyabilir.

27. Elden maaş ödemesi işçinin yıllık prim gününü etkiler mi?

Evet, primler düşük gösterildiği için işçinin toplam prim günü eksik hesaplanır. Bu da emeklilik süresini uzatır.

28. Elden maaş ödemesi yapılması halinde işçi haklı fesih yapabilir mi?

Elden maaş ödeme ispatı yapıldığında işçi haklı fesih hakkına sahiptir. Bu durumda kıdem tazminatı alabilir.

29. Elden maaş ödemesi işçinin hastalık ödeneğini etkiler mi?

Eksik yatırılan primler nedeniyle işçinin hastalık ödeneği daha düşük olur. Bu da elden maaş almanın olumsuz sonuçlarından biridir.

30. Elden maaş ödenmesi nasıl önlenir?

İşçi, banka üzerinden ödeme talep ederek yasal hakkını kullanmalıdır. Elden maaş ödeme yasa dışı olduğundan, işverenin banka yoluyla ödeme yapması zorunludur.

---

Sonuç: Elden Maaş Ödeme ve İspatın İşçi Haklarına Etkisi

Çalışma hayatında elden maaş ödeme uygulaması, işçi açısından ciddi hak kayıplarına yol açmaktadır. Beş ve daha fazla işçi çalıştıran işverenler maaşları yalnızca banka aracılığıyla ödemek zorundadır. Buna rağmen elden ödeme yapılması halinde, elden alınan maaş ispatı işçi için kritik hale gelir. Çünkü fazla mesai ücreti elden ödenmesi veya maaşın bir kısmının bankadan, bir kısmının elden verilmesi sigorta primlerinin düşük yatırılmasına, emeklilik maaşının azalmasına ve tazminat haklarının eksik hesaplanmasına neden olur. Elden maaş ödeme Yargıtay kararı ise ispat yükünün işçiye ait olduğunu açıkça ortaya koymaktadır.

İşçi, elden maaş aldığını kanıtlayabildiğinde hem hizmet tespit davası açabilir hem de haklı nedenle istifa ederek kıdem tazminatına hak kazanabilir. Bordrolar, SGK kayıtları, tanık beyanları ve kredi belgeleri bu süreçte önemli deliller olarak kullanılabilir. Sonuç olarak elden maaş ödeme ispatı, hem işverenin yasal sorumluluklarını hem de işçinin gelecekteki sosyal güvenlik haklarını doğrudan etkileyen bir konudur. Bu nedenle işçilerin bilinçli olması, işverenlerin de kanuni yükümlülüklerini yerine getirmesi büyük önem taşımaktadır.