NAFAKA HESAPLAMA - NAFAKA ÇEŞİTLERİ - SÜRESİZ NAFAKA KALKAR MI?

Nafaka Türleri ve Nafaka Hesaplama (2025 Güncel)

Boşanma kararı, sadece duygusal bir ayrılık değil; aynı zamanda tarafların mali durumunu da derinden etkileyen hukuki bir süreçtir. Bu süreçte en çok merak edilen konuların başında ise "nafaka nedir", "kim ne kadar nafaka alabilir" "süresiz nafaka" "nafaka kalkacak mı" ve "nafaka türleri nelerdir" gibi sorular gelmektedir. Türk Medeni Kanunu’na göre nafaka; boşanma ya da ayrılık sürecinde eşlerden birinin ya da çocukların mağdur olmaması adına ödenen düzenli bir maddi destektir. Yoksulluk nafakası, iştirak nafakası, tedbir nafakası ve yardım nafakası olmak üzere dört ana başlıkta incelenen bu ödemeler, mahkemenin somut olayı değerlendirmesi sonucunda karara bağlanmaktadır.

Nafaka hesaplama süreci ise oldukça dikkat gerektiren, birçok değişkenin göz önünde bulundurulduğu hukuki bir değerlendirmedir. Mahkemeler, tarafların ekonomik durumu, müşterek çocukların ihtiyaçları ve sosyal yaşantı gibi unsurları dikkate alarak adil bir nafaka miktarına hükmeder. Özellikle süresiz nafaka uygulaması son yıllarda kamuoyunda tartışma konusu olmuş, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın açıklamalarıyla birlikte bu alanda yasal bir değişiklik beklentisi doğmuştur. Bu yazımızda, 2025 yılı itibariyle güncel uygulamaları da dikkate alarak, nafaka türleri ve hesaplama esasları hakkında kapsamlı bilgi sunacağız.

Nafaka Nedir?

Nafaka, boşanma süreci sırasında ya da boşanma tamamlandıktan sonra ekonomik açıdan zorluk yaşayacak tarafa, diğer eş tarafından belirli aralıklarla ödenen maddi destektir. Türk Medeni Kanunu çerçevesinde düzenlenen bu ödeme, hem bireyin mağduriyetini önlemeye hem de boşanma sonrası ekonomik dengeyi sağlamaya yöneliktir. Mahkeme kararıyla belirlenmesi yaygın olmakla birlikte, eşler arasında yapılacak anlaşmalarla da nafaka miktarı karara bağlanabilir.

Genellikle boşanma davası esnasında ya da karar sonrasında ilgili aile mahkemesine başvurularak nafaka talep edilir. Ancak bazı nafaka türlerinde, özellikle yoksulluk riski taşıyan hallerde, mahkeme talep olmaksızın da nafaka bağlanmasına karar verebilir. Nafaka, kişisel bir borç niteliği taşıdığından dolayı mirasçılara intikal etmez ve borçlu kişinin ölümüyle sona erer.

Türk Hukukunda Nafaka Türleri

Türk hukuk sisteminde dört temel nafaka türü bulunmaktadır: yoksulluk nafakası, iştirak nafakası, tedbir nafakası ve yardım nafakası. Her biri farklı durumlara göre değerlendirilir.

1. Yoksulluk Nafakası

Yoksulluk nafakası, boşanma neticesinde ekonomik sıkıntıya düşecek olan eşe, diğer eşin mali durumu oranında ödenir. Bu nafakanın amacı, boşanmanın ardından taraflardan birinin mağduriyet yaşamasını engellemek ve evlilik boyunca süren karşılıklı destek yükümlülüğünün sona ermemesini sağlamaktır. Nafaka talep eden eşin diğerinden daha kusurlu olmaması şartı aranır. Görülmektedir ki kanun nafaka alan tarafın kusursuz olma şartını aramamış, her iki taraf da kusurlu olabilir, ancak daha az kusurlu tarafa nafaka bağlanır.

Bu nafaka türü için başvurunun, boşanma davası sırasında ya da kararın kesinleşmesini takip eden 1 yıl içinde yapılması gerekir. Hakim re’sen yoksulluk nafakasına hükmedemez. Ayrıca nafaka talep edenin kadın ya da erkek olması önem arz etmez; önemli olan boşanmayla yoksulluğa düşecek olmasıdır.

2. İştirak Nafakası

İştirak nafakası, boşanma ya da ayrılık sonrası çocukların bakım ve eğitim giderlerine katkı sağlamak amacıyla, velayeti almayan ebeveyn tarafından ödenir. Çocuğun giderlerine katılma yükümlülüğü, sadece evlilik içi çocuklarla sınırlı değildir. Evlilik dışı çocuklar için de, baba ile soy bağı kurulmuşsa iştirak nafakası talep edilebilir.

İştirak nafakası için özel bir talep gerekmez; mahkeme re’sen bu nafakaya hükmeder. Bu nafaka, çocuk reşit olana kadar devam eder. Ancak çocuk üniversite gibi eğitimine devam ederse, nafaka eğitim süresi boyunca da devam eder.

3. Tedbir Nafakası

Tedbir nafakası, boşanma veya ayrılık davası süresince, eşlerden biri ve çocukların geçimini sağlamak amacıyla verilen geçici bir nafaka türüdür. Davanın açıldığı andan, kararın kesinleştiği tarihe kadar ödenir. Bu nafaka türünde tarafların kusur durumu dikkate alınmaz. Mahkeme, dava süresince mağduriyet oluşmaması adına taraflardan birine tedbir nafakası bağlayabilir.

4. Yardım Nafakası

Yardım nafakası, kişinin altsoyu, üstsoyu veya kardeşlerinden birinin desteği olmadan yoksulluğa düşecekse, bu yakın akrabalarından yardım almasını sağlar. Bu nafaka türü, yalnızca maddi gücü yetersiz olan bireylerin temel yaşam ihtiyaçlarını karşılamalarına yardımcı olmak amacıyla uygulanır. Nafaka yükümlüsünün ekonomik durumu bu noktada belirleyici rol oynar.

Nafaka Nasıl Hesaplanır? Nafaka Miktarı Ne Kadar Olur?

Nafaka miktarı her dava özelinde farklılık gösterebilir ve kanunen sabit bir oranla sınırlanmaz. Uygulamada mahkemeler, ortalama gelir seviyesindeki bir kişi için genellikle maaşın %25’i oranında nafakaya hükmetmektedir. Ancak bu oran esnek olup, nafaka yükümlüsünün gelir durumu, nafaka alacaklısının yoksulluk durumu ve tarafların sosyal hayat standartları gibi birçok faktör dikkate alınarak artırılabilir veya azaltılabilir.

Nafaka miktarının belirlenmesi mahkemeye bırakılmıştır ve her somut olayda farklı unsurlar dikkate alınır. Türk Medeni Kanunu ya da Yargıtay içtihatlarında nafaka miktarına dair belirli bir oran bulunmamaktadır. Ancak uygulamada genellikle nafaka yükümlüsünün maaşının %25’i oranında bir ödeme belirlenir.

Mahkeme, nafaka miktarını tayin ederken şunları göz önünde bulundurur:

Tarafların mali durumu
Müşterek çocukların sayısı ve ihtiyaçları
Eğitim giderleri
Ailenin yaşam standardı ve sosyal düzeyi
Nafaka alacaklısının çalışabilirliği

Nafaka yükümlüsünün sadece maaşı değil; taşınmazları, yatırım gelirleri, şirket hisseleri ve diğer maddi varlıkları da değerlendirilir. Bu nedenle asgari ücretle çalışan bir kişinin daha yüksek nafaka aldığı, yüksek gelirli birinin ise daha düşük nafaka ödediği durumlarla karşılaşmak mümkündür.

En Az Nafaka Miktarı Ne Kadardır?

Kanunlarda nafakanın alt sınırı belirtilmemiştir. Nafaka, tamamen somut olayın koşullarına göre belirlenir. Asgari ücretli bir kişinin tek çocuklu eşine 5000 - 6000 TL civarında nafaka ödemesine karar verildiği örnekler mevcuttur. Ancak bu miktar, nafaka yükümlüsünün ödeme gücü çok düşükse azalabilir, nafaka alacaklısının ihtiyacı fazlaysa artabilir. Yani, nafaka miktarı yalnızca maaşa göre değil, tarafların tüm ekonomik koşulları ışığında hesaplanır.

Boşanma Davasında Nafaka Nasıl Belirlenir?

Boşanma davalarında nafaka, genellikle kusuru daha az olan ve boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek tarafa ödenir. Türk Medeni Kanunu’nun 175. maddesi uyarınca, eşlerin gelir durumu, kusur oranları, çocukların ihtiyaçları ve sosyal yaşam seviyeleri gibi çok yönlü kriterler göz önüne alınır. Bu nedenle her boşanma davasında belirlenen nafaka miktarı farklı olabilir.

Maaşa Göre Nafaka Hesaplama Yöntemi

En yaygın nafaka belirleme yöntemlerinden biri maaşa göre hesaplamadır. Uygulamada genellikle nafaka yükümlüsünün maaşının %25’i oranında ödeme kararı verilir. Örneğin, 20.000 TL geliri olan bir kişi için mahkeme 5000 TL nafaka ödenmesine karar verebilir. Ancak bu oran tarafların sosyal ve ekonomik şartlarına göre artabilir veya düşebilir.

Maaşa Göre Nafaka Örnekleri

22.000 TL maaş alan bir kişi için nafaka genellikle 5000- 6000 TL, 30.0000 TL maaş alan biri için 7000-9000 TL, 48.000 TL maaş alan için ise 10.000-14.000 TL arası nafakaya hükmedilebilir. 60.000 TL maaşlı biri için 14.000-18.000 TL, 80.000 TL maaşlı biri için ise 18.000-22.000 TL arasında değişen nafaka miktarları görülmektedir. Tüm bu rakamlar, mahkemenin değerlendirmesine göre değişiklik gösterebilir.

Nafaka Hesaplama Çok Faktörlü Bir Süreçtir

Nafaka miktarını belirlemede sadece maaş değil; nafaka alacaklısının ihtiyaçları, nafaka yükümlüsünün giderleri, tarafların sosyal konumu, çocukların durumu ve malvarlıkları gibi birçok faktör dikkate alınır. Dolayısıyla nafaka hesaplaması kişiye özgü ve hassas bir değerlendirme süreci gerektirir. Bu nedenle, nafaka konusunda adil ve hukuka uygun sonuçlar elde etmek isteyen tarafların, süreci iyi bilmeleri ve mümkünse hukuki destek almaları büyük önem taşır.

Süresiz Nafaka Tartışması ve Güncel Gelişmeler (2025)

1988 yılına kadar Türk hukukunda nafaka 1 yıl süreyle bağlanırken, bu tarihten sonra süresiz nafaka uygulamasına geçilmiştir. Ancak süresiz nafaka kavramı, son yıllarda ciddi şekilde eleştirilmekte ve günümüzde yeniden tartışma konusu haline gelmiştir.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının geçen yıl yaptığı açıklamalarla birlikte, süresiz nafaka sisteminin yeniden düzenlenmesi yönünde çalışmaların başladığı duyurulmuştur. Bakanlık, süresiz nafakanın adil olmadığını ifade ederek, Adalet Bakanlığı ile birlikte konunun ele alındığını ve Adalet Akademisi'nde bu konuda eğitim verilmesinin planlandığını açıklamıştır.

Bu açıklamalar üzerine, süresiz nafakanın tamamen kaldırılacağı ya da belirli bir süreyle sınırlandırılacağı yönünde beklentiler oluşmuştur. Özellikle nafaka yükümlüsü olan tarafların uzun yıllar boyunca ödeme yapmak zorunda kalması kamuoyunda ciddi bir adaletsizlik algısı yaratmaktadır.

Nafakanın Sona Erdiği Haller

Türk Medeni Kanunu m.176/3 kapsamında nafakanın sona erdiği durumlar açıkça düzenlenmiştir. Bu haller şunlardır:

Nafaka alacaklısının yeniden evlenmesi
Taraflardan birinin ölmesi
Nafaka alacaklısının başkasıyla evli gibi birlikte yaşaması
Haysiyetsiz hayat sürmesi
Yoksulluğun ortadan kalkması

İlk iki durumda nafaka kendiliğinden sona ererken, diğer durumlar için mahkeme kararı gerekir. Yani süresiz nafaka terimi, aslında süresiz ödeme zorunluluğunu değil, mahkeme tarafından sona erdirilene kadar devam eden bir uygulamayı ifade eder. Ancak pratikte bu hassasiyet çoğu zaman göz ardı edilmekte ve nafaka yükümlülüğü gereksiz yere devam etmektedir.

Süresiz Nafaka Kalkacak mı?

2025 yılı itibariyle Aile Bakanlığı'nın ve Adalet Bakanlığı'nın ortak yürüttüğü çalışmalar, süresiz nafakanın kaldırılması ya da süreli hale getirilmesi yönündedir. Henüz resmi bir düzenleme yapılmamış olsa da, kamuoyunda büyük yankı uyandıran bu açıklamalar, mevzuat değişikliğine dair beklentiyi artırmıştır.

Nafaka Türleri ve Nafaka Hesaplama Konusunda Sıkça Sorulan Sorular (2025 Güncel)

1. Nafaka nedir ve kimler nafaka alabilir?

Nafaka, boşanma ya da ayrılık sonrasında ekonomik olarak yoksulluğa düşecek olan tarafa, diğer eş tarafından düzenli olarak ödenen maddi destektir. Bu ödeme mahkeme kararıyla ya da taraflar arasında yapılan anlaşmalarla belirlenebilir. Nafaka alabilecek kişiler boşanma nedeniyle ekonomik sıkıntıya düşen eş, müşterek çocuklar ve bazı durumlarda yakın akrabalardır.

2. Boşanma davası sırasında nafaka talep edilebilir mi?
Evet, boşanma davası açıldığında mahkemeden tedbir nafakası talep edilebilir. Bu geçici nafaka, dava süresince eşlerin ve varsa çocukların maddi mağduriyet yaşamaması amacıyla ödenir.

3. Nafaka türleri nelerdir?
Türk hukuk sisteminde dört tür nafaka vardır: yoksulluk nafakası, iştirak nafakası, tedbir nafakası ve yardım nafakası. Her biri farklı ihtiyaçlara yönelik olarak düzenlenmiş ve farklı hukuki şartlara bağlıdır.

4. Yoksulluk nafakası nedir?
Yoksulluk nafakası, boşanma sonrası mali durumu bozulan ve daha az kusurlu olan eşe ödenen bir tür nafakadır. Amaç, boşanma nedeniyle mağduriyetin önüne geçmektir.

5. İştirak nafakası nedir?
İştirak nafakası, velayeti almayan ebeveynin çocukların bakım ve eğitim giderlerine katılmasını sağlamak için ödediği bir nafaka türüdür. Çocuk reşit oluncaya kadar devam eder.

6. Tedbir nafakası nedir?
Boşanma veya ayrılık davası açıldığında, dava süresince taraflardan birinin mağdur olmaması için mahkeme tarafından geçici olarak hükmedilen nafakadır. Karar kesinleşince sona erer.

7. Yardım nafakası nedir?
Yardım nafakası, yoksulluğa düşecek bireyin altsoyu, üstsoyu ya da kardeşlerinden talep edebileceği nafakadır. Genellikle yaşlı veya bakıma muhtaç kişiler için geçerlidir.

8. Yoksulluk nafakası almak için hangi şartlar gerekir?
Boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek olmak, diğer eşe göre daha ağır kusurlu olmamak ve boşanma davası sırasında ya da bir yıl içinde başvurmak gereklidir.

9. Erkekler de nafaka alabilir mi?
Evet, yoksulluk nafakası cinsiyete bağlı değildir. Boşanma sonrasında yoksulluğa düşecek olan erkek de mahkemeye başvurarak nafaka talebinde bulunabilir.

10. Süresiz nafaka nedir?
Süresiz nafaka, belirli bir bitiş tarihi olmayan, yoksulluk hali devam ettiği sürece ödenen nafakadır. Hukuken sınırsız olmasa da pratikte yıllarca sürebilmektedir.

11. Süresiz nafaka kalkacak mı?
2024 yılında Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, süresiz nafakanın kaldırılmasına yönelik çalışmalar yürütüldüğünü belirtmiştir. Ancak henüz yasal bir değişiklik yapılmamıştır.

12. Nafaka ödemeleri nasıl sona erer?
Nafaka, alacaklının evlenmesi, ölüm, fiilen evli gibi yaşamak, haysiyetsiz yaşam sürmek veya yoksulluğun ortadan kalkması durumlarında sona erebilir.

13. Mahkeme nafaka miktarını neye göre belirler?
Mahkemeler, tarafların mali durumları, çocukların ihtiyaçları, sosyal yaşam standartları gibi birçok faktörü değerlendirerek nafaka miktarına karar verir.

14. Asgari ücretli bir kişi nafaka ödeyebilir mi?
Evet, nafaka ödemesi kişinin gelirine göre belirlenir. Asgari ücretli bireyler için genellikle daha düşük miktarda nafaka kararı verilir.

15. Nafaka miktarı nasıl hesaplanır?
Nafaka miktarı sabit bir orana göre hesaplanmaz. Mahkeme, maaş, mal varlığı, giderler gibi unsurları dikkate alarak adil bir miktar belirler.

16. Çocuk reşit olunca iştirak nafakası biter mi?
Evet, çocuk 18 yaşını doldurduğunda iştirak nafakası sona erer. Ancak çocuk üniversiteye devam ediyorsa nafaka süresi uzayabilir.

17. Çocuk üniversiteye giderse iştirak nafakası devam eder mi?
Evet, çocuk yükseköğrenimine devam ediyorsa, mahkeme kararıyla iştirak nafakası eğitim süresince devam ettirilebilir.

18. Evlilik dışı çocuk için nafaka alınabilir mi?
Evet, ancak öncelikle baba ile çocuk arasında soy bağı kurulmalıdır. Bu sağlandığında iştirak nafakası talep edilebilir.

19. Tedbir nafakası boşanma bitince sona erer mi?
Evet, tedbir nafakası, boşanma kararının kesinleşmesiyle sona erer. Mahkeme yeni bir nafaka türüne hükmedebilir.

20. Yoksulluk nafakası ne kadar süre ödenir?
Süresiz olarak hükmedilir, ancak alacaklının durumu değişirse veya mahkeme kararıyla sona erdirilebilir.

21. Nafaka davası ne kadar sürer?
Dosya yoğunluğuna ve delil durumuna bağlı olarak değişir. Genellikle birkaç ay ile bir yıl arasında sonuçlanır.

22. Nafaka ödememek suç mudur?
Evet, nafaka ödememek icra takibine ve tazyik hapsine neden olabilir. Mahkeme kararıyla 3 aya kadar hapis cezası verilebilir.

23. Nafaka ödenmezse ne olur?
Alacaklı taraf icra takibi başlatabilir. Borcun ödenmemesi halinde malvarlığına haciz uygulanabilir veya tazyik hapsi verilebilir.

24. Nafaka artırımı talep edilebilir mi?
Evet, ekonomik şartların değişmesi, enflasyon veya ihtiyaç artışı durumunda mahkemeye başvurarak nafaka artırımı talep edilebilir.

25. Nafaka düşürülmesi davası açılabilir mi?
Evet, nafaka yükümlüsünün gelirinin düşmesi veya nafaka alacaklısının gelirinin artması gibi nedenlerle nafaka düşürme davası açılabilir.

26. Yoksulluk nafakası alan kişi çalışırsa nafaka kesilir mi?
Alacaklı kişi çalışmaya başlarsa ve yoksulluk hali ortadan kalkarsa, karşı taraf mahkemeye başvurarak nafakanın kaldırılmasını isteyebilir.

27. Yoksulluk durumu nasıl ispatlanır?
Gelir belgesi, sosyal güvencesizlik, malvarlığı kayıtları, fatura ve gider belgeleriyle yoksulluk durumu ispatlanabilir.

28. Nafaka miktarı değiştirilebilir mi?
Evet, tarafların mali durumlarının değişmesi halinde mahkemeye başvurularak nafaka miktarının artırılması ya da azaltılması istenebilir.

29. Nafaka alan taraf yeniden evlenirse ne olur?
Nafaka alacaklısı yeniden evlenirse nafaka kendiliğinden sona erer. Mahkemeye başvurulmasına gerek yoktur.

30. Fiilen evli gibi yaşamak nafakayı etkiler mi?
Evet, nafaka alacaklısı evlenmeden biriyle evli gibi yaşamaya başlarsa, bu durum mahkeme kararıyla nafakanın sona erdirilmesine neden olabilir.

Sonuç ve Danışmanlık

Boşanma sonrası mali yükümlülüklerin en önemlilerinden biri olan nafaka, hem tarafların ekonomik dengelerini korumak hem de çocukların haklarını güvence altına almak açısından büyük önem taşır. Yoksulluk nafakası, iştirak nafakası, tedbir nafakası ve yardım nafakası gibi farklı türleri bulunan bu uygulama, mahkemelerin somut olay bazlı değerlendirmeleriyle şekillenir. Nafaka miktarı, nafaka hesaplama yöntemleri, nafaka süresi ve nafakanın sona erme şartları gibi birçok detay, her boşanma davasında ayrı değerlendirilir. Bu yönüyle nafaka konusu, hem hukuki hem de toplumsal yönleriyle dikkatle ele alınması gereken bir meseledir.

2025 itibarıyla süresiz nafaka konusu yeniden gündemde yer bulmuş ve adil uygulamalar açısından reform sinyalleri verilmiştir. Özellikle Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın açıklamaları, nafaka sisteminin yeniden yapılandırılabileceğine işaret etmektedir. Nafaka yükümlülüğünün sınırlarının belirlenmesi ve adil nafaka hesaplaması yapılabilmesi için hem tarafların ekonomik durumu hem de yaşam standartları titizlikle incelenmelidir. Boşanma sürecine hazırlanan veya mevcut nafaka kararlarını gözden geçirmek isteyen herkesin, güncel yasal gelişmeleri yakından takip etmesi, hak kaybı yaşamamak adına kritik önem taşımaktadır.

Nafaka uygulamaları, hem hukukî hem de toplumsal yönleriyle hassas bir konudur. Süresiz nafaka tartışmaları ve nafaka hesaplaması gibi konularda güncel bilgilere ulaşmak için sitemizi takipte kalabilirsiniz. Ayrıca, nafaka artırım davası, nafaka azaltma talepleri veya nafaka kaldırma davaları gibi konularda da profesyonel danışmanlık almak isterseniz bizimle iletişime geçebilirsiniz.