RAPORLUYKEN GÖREV YERİNDEN AYRILMAK YA DA TATİLE GİTMEK YASAK MI? İL DIŞI YA DA YURT DIŞINA ÇIKAN İŞÇİ İŞTEN ÇIKARILABİLİR Mİ?

Giriş

İşçilerin sağlık sorunları nedeniyle istirahat raporu alması, çalışma yaşamının doğal bir parçasıdır. Ancak “raporlu işçi görev yerinden ayrılabilir mi, il dışı ya da yurt dışına çıkabilir mi” veya “raporlu işçi tatil yapabilir mi” soruları, hem işverenler hem de çalışanlar açısından merak konusu olmaktadır. Bu tür durumlar, iş hukukunda işçinin sadakat borcu, özen yükümlülüğü ve sosyal güvenlik mevzuatı kapsamında değerlendirilir. Türk Borçlar Kanunu'na göre işçi, raporlu veya izinli olduğu sürelerde dahi işverene karşı sadakat borcunu korumakla yükümlüdür. Dolayısıyla raporun içeriği, seyahatin amacı ve işçinin bu süredeki davranışları, olası hukuki sonuçların belirlenmesinde kritik rol oynar.

Yargıtay kararlarında da görüldüğü üzere, istirahat raporu bulunan işçinin tatil yapması veya seyahate çıkması doğrudan fesih nedeni sayılmamakla birlikte, bu durumun işverenle olan güven ilişkisini zedelemesi halinde iş sözleşmesi haklı nedenle feshedilebilir. Özellikle sosyal medyada tatil görüntüleri paylaşmak, istirahatin amacına aykırı bir davranış olarak değerlendirilebilmektedir. SGK mevzuatına göre ise raporlu işçinin görev yerinden ayrılması, il dışı ya da yurt dışına çıkışını açıkça yasaklayan bir hüküm bulunmamaktadır; ancak sağlık raporunda belirtilen tedavi kurallarına uyulmaması durumunda, ödenek kesintisi veya geri alma gibi yaptırımlarla karşılaşılabilir. Bu yazımızda, “raporlu işçinin görev yerinden ayrılması, il dışı yurt dışına çıkışı”, “istirahat raporunda seyahat yasağı” ve “tatil yapan işçinin feshi” gibi konulara yargı kararları ve mevzuat çerçevesinde detaylı biçimde değineceğiz.

Raporlu İşçinin Görev Yerinden Ayrılması Ya Da Yurt Dışına Çıkması ve Tatil Yapması Mümkün mü?

Raporlu işçinin görev yerinden ayrılması, il dışı ya da yurt dışına çıkışı veya tatil yapmasının mümkün olup olmadığı, iş hukuku ve sosyal güvenlik mevzuatı açısından dikkatle değerlendirilmesi gereken bir konudur. Türk Borçlar Kanunu’nun 396. maddesi uyarınca işçinin işverene karşı sadakat ve özen borcu, istirahat raporu aldığı dönemlerde de devam eder. İşçinin raporlu olduğu süreçte, "sürekli yatarak istirahat etmesi gerekir" veya "seyahat edemez" gibi kısıtlayıcı ifadeler bulunmuyorsa, yurt içi ya da yurt dışı seyahat gerçekleştirmesi kural olarak yasak değildir. Ancak burada esas olan, işçinin bu hakkını kötüye kullanmaması ve sadakat borcunu ihlal etmemesidir.

Yargıtay kararları da bu konuda belirleyici niteliktedir. Eğer işçi, istirahat raporunu sadece işten kaçınmak ya da tatile gitmek amacıyla almış ve bu dönemde sosyal medya gibi mecralarda tatil fotoğrafları paylaşmışsa, işverenin güvenini kötüye kullandığı kabul edilmekte ve bu durum haklı fesih nedeni sayılmaktadır. Nitekim Yargıtay, işçinin raporlu olduğu dönemde doğruluk ve bağlılık ilkelerine aykırı şekilde davrandığı somut biçimde ispatlanmışsa, iş akdinin feshedilmesini yerinde bulmaktadır. Öte yandan, bazı kararlarında da işçinin istirahat süresince evinde bulunmasının zorunlu olmadığı ve bu tür bir uygulamanın insan haklarına aykırı olacağı vurgulanmıştır. Bu bağlamda, seyahatin amacı ve kapsamı önem kazanmaktadır.

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) açısından ise, istirahat raporları ile ilgili düzenlemeler Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nde yer almaktadır. Yönetmelik, raporların kimler tarafından düzenleneceğini ve rapor süresince dikkat edilmesi gereken hususları belirlemiştir. SGK açısından raporlu işçinin görev yerinden ayrılması, il dışı ya da yurt dışına çıkışını engelleyen açık bir düzenleme bulunmamaktadır; ancak tedaviye yönelik tavsiyelere uymayan sigortalının ödemeleri kesilebilir veya geri alınabilir.

Sonuç olarak, işçinin raporlu olduğu dönemde görev yerinden ayrılması, il dışı ya da yurt dışına çıkması veya tatil yapması tamamen yasak olmasa da, bu durumun işverenle olan güven ilişkisini zedelememesi ve sadakat borcunu ihlal etmemesi gerekir. İşçinin amacı, davranışı ve istirahat raporunun içeriği birlikte değerlendirilmeli; aksi takdirde bu eylemler haklı fesih sebebi oluşturabilir.

Sıkça sorulan sorular ve yanıtları:

Raporlu işçi İl dışı ya da yurt dışına çıkabilir mi?
Evet, raporun içeriğinde “seyahat edemez” veya “sürekli yatak istirahati gerekir” gibi bir ifade yoksa ve sadakat borcuna aykırı bir durum oluşturulmuyorsa, raporlu işçinin görev yerinden ayrılması, il dışı ya da yurt dışına çıkışı çıkmasına engel bir düzenleme bulunmamaktadır.
Raporluyken tatil yapmak işten çıkarılma sebebi midir?
Evet, işçi rapor süresini kötüye kullanarak tatil yaparsa ve bu durum işverene karşı sadakat borcunun ihlali olarak değerlendirilirse, iş sözleşmesi haklı nedenle feshedilebilir.
İstirahat raporunda “seyahat edemez” ibaresi yoksa seyahat serbest mi?
Rapor bu tür kısıtlamalar içermiyorsa ve işçi tedavi sürecini aksatmadan hareket ediyorsa, seyahat etmek kural olarak serbesttir. Ancak davranışın iyi niyet ve sadakat borcu çerçevesinde değerlendirilmesi gerekir.
Sosyal medyada tatil fotoğrafı paylaşmak fesih nedeni olur mu?
Evet. Raporlu işçinin sosyal medya üzerinden tatil yaptığını göstermesi, istirahatin amacına aykırı davranış olarak kabul edilebilir ve bu durum işverenin güvenini zedeleyerek fesih sebebi olabilir.
SGK, raporlu işçinin yurt dışına çıktığını tespit ederse ne olur?
SGK doğrudan raporlu işçinin görev yerinden ayrılması, il dışı ya da yurt dışına çıkmasını yasaklamasa da, tedavi tavsiyelerine uyulmadığı takdirde ödenek kesilebilir, geri alınabilir veya cezai işlem uygulanabilir.
Raporlu işçinin başka bir ile gitmesi sadakat borcunu ihlal eder mi?
Hayır, eğer seyahat zorunlu veya makul bir gerekçeye dayanıyorsa ve tedavi süreci aksatılmıyorsa, bu durum tek başına sadakat borcunun ihlali sayılmaz.
İşveren, raporlu işçinin davranışlarını nasıl ispatlar?
Sosyal medya paylaşımları, tanık beyanları, yer bilgileri gibi delillerle işçinin rapor sürecinde sadakat borcuna aykırı davrandığı ispatlanabilir.
Sadakat borcunu ihlal eden işçi kıdem tazminatını kaybeder mi?
Evet. Eğer işçi, sadakat borcunu ağır şekilde ihlal etmişse ve iş akdi haklı nedenle feshedilmişse, kıdem ve ihbar tazminatı alamaz.
Rapor süresince evde bulunma zorunluluğu var mı?
Hayır. Yargıtay kararlarına göre işçinin istirahatini evde geçirme zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak istirahat amacına uygun davranışlar beklenir.
Yargıtay kararları raporlu işçinin tatili hakkında ne diyor?
Yargıtay, işçinin tatil yapma niyetini raporla gizlemeye çalışmasını sadakat borcuna aykırı bulmakta; ancak özel ve zorunlu nedenlerle yapılan seyahatleri haklı gerekçeler olarak değerlendirmektedir. Önemli olan işçinin rapor süresindeki gerçek amacı ve davranışlarının işverene olan bağlılığı zedeleyip zedelemediğidir.

Sonuç

Raporlu işçinin görev yerinden ayrılması, il dışı ya da yurt dışına çıkması veya tatil yapması, doğrudan yasaklanmış bir durum olmasa da iş hukukunun temel ilkeleri olan sadakat borcu ve dürüstlük kuralı çerçevesinde değerlendirilmelidir. İstirahat raporunda açıkça “seyahat edemez” ya da “sürekli yatak istirahati gerekir” gibi ifadeler bulunmuyorsa, işçinin seyahat etmesi veya bulunduğu yerden ayrılması kural olarak mümkündür. Ancak işçinin bu hakkı kötüye kullanması, sosyal medya gibi platformlarda tatil yaptığını açıkça paylaşması veya raporun amacı dışında davranması, işverene olan güveni sarsabilir ve haklı fesih sonucunu doğurabilir.

SGK mevzuatı açısından da raporlu işçinin görev yerinden ayrılması, il dışı ya da yurt dışına çıkışı çıkmasına dair doğrudan bir yasak bulunmamaktadır; ancak tedavi sürecine uyulmaması durumunda ödeneklerin kesilmesi veya geri alınması gibi yaptırımlar gündeme gelebilir. Bu nedenle “raporlu işçi tatile çıkabilir mi” veya “raporlu işçinin görev yerinden ayrılması, il dışı ya da yurt dışına çıkışı çıkması işten atılma sebebi mi” gibi soruların yanıtı, olayın niteliğine, raporun içeriğine ve işçinin bu süredeki davranışlarının iyi niyetli olup olmadığına göre değişkenlik gösterir. Hem işverenler hem de çalışanlar için bu konuda dikkatli olmak, hukuki risklerin önüne geçilmesini sağlar.