SGK PRİMLERİNİN EKSİK YATMASI DURUMUNDA İŞÇİNİN TÜM HAKLARI
SGK PRİMLERİNİN EKSİK YATMASI DURUMUNDA İŞÇİNİN TÜM HAKLARI
Türkiye’de çalışma hayatında yaşanan en yaygın sorunlardan biri olan SGK primlerinin eksik yatırılması ya da hiç yatırılmaması, işçinin emeklilik maaşından kıdem tazminatına kadar birçok hakkını doğrudan etkileyen kritik bir konudur. İşverenin gerçek ücret yerine asgari ücret üzerinden bildirim yapması, “sigorta primi eksik yatması”, “hizmet tespiti davası”, “işçi hakları” ve “haklı fesih” gibi süreçlerin gündeme gelmesine yol açar. Bu nedenle çalışanlar, eksik prim nedeniyle ortaya çıkacak emeklilik kayıplarını, düşük kıdem tazminatını veya ileride yaşanabilecek uyuşmazlık risklerini önlemek için yasal başvuru yollarını bilmek zorundadır. İş Kanunu, Sosyal Güvenlik Mevzuatı ve Yargıtay kararları, bu konuda işçiye güçlü koruma sağlar ve işverenin SGK bildirimlerini doğru yapmasını zorunlu kılar.
Eksik prim tespit edildiğinde işçi; ALO 170 şikayeti, iş mahkemesinde hizmet tespit davası, arabuluculuk süreci, SGK denetimi, kıdem tazminatı talebi ve haklı nedenle fesih gibi önemli hukuki mekanizmaları devreye sokabilir. Bu süreçlerin her biri, işçinin kaybettiği hizmet günlerinin tamamlanmasını, eksik yatırılan primlerin gecikme zammıyla işverenden tahsil edilmesini ve sosyal güvenlik haklarının korunmasını sağlar. Çalışanların bu yasal hakları doğru kullanabilmesi için prim eksikliği sorununu erken fark etmesi, delilleri kaybetmemesi ve gerektiğinde uzman bir iş hukuku avukatından destek alması büyük önem taşır. Bu giriş bölümünün ardından, SGK primlerinin eksik yatırılmasıyla ilgili tüm haklar, dava süreçleri ve başvuru yolları başlıklar halinde detaylı şekilde açıklanmaktadır.
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) primleri, kanunen tamamen işverenin sorumluluğu altındadır ve çalışan kendi isteğiyle bile bu primlerden vazgeçemez. İş sözleşmesi hangi türde olursa olsun işveren, işçiyi sigortalı göstermek ve gerçek ücretini esas alarak sigorta bildirimlerini yapmak zorundadır. Gerçek maaşı yerine asgari ücret üzerinden prim yatırılması, emeklilik maaşından kıdem tazminatına kadar birçok alanda ciddi hak kayıplarına neden olur.
İşverenin SGK primi eksik yatırması; düşük emekli maaşı, eksik kıdem tazminatı ve ileride çıkabilecek uyuşmazlıklarda işçi aleyhine sonuçlar doğurur. Bu nedenle SGK primlerinin doğru bildirilmesi hem “işçi hakları” hem de “çalışma hayatı” bakımından kritik öneme sahiptir. Prim uyuşmazlıklarında İş Mahkemeleri görevli olurken, bazı durumlarda zorunlu arabuluculuk da devreye girer. Yetkili mahkeme, taraflardan birinin yerleşim yerindeki İş Mahkemesidir. Zamanaşımı süreleri ise uyuşmazlığın türüne göre değişiklik gösterir.
SİGORTA PRİMLERİ EKSİK YATTIĞINDA İŞÇİNİN ATACAĞI ADIMLAR
SGK primleri eksik yatırıldığında, işçi uzun vadede düşük emekli maaşı ve gerçek ücretine göre hesaplanmayan kıdem tazminatı gibi ciddi kayıplarla karşılaşır. Bu nedenle işçi, eksik prim yatırıldığını fark ettiği anda hakkını aramalıdır. İşverenin düşük prim yatırdığı tespit edilirse idari para cezası uygulanır ve işçi hizmet tespit davası açabilir. Sürecin sağlıklı yürütülmesi için iş hukuku konusunda uzman bir avukattan destek almak önemlidir.
SGK PRİMİ EKSİK YATAN İŞÇİNİN YARARLANABİLECEĞİ HAKLAR
SGK primi eksik yatırılan çalışan, kanunen birçok hakkı kullanabilir. Öncelikle işçi, iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir ve kıdem tazminatı talep edebilir. Bunun yanında eksik kalan tüm işçilik alacaklarını isteme hakkı vardır. İşçi, hizmet tespit davası açarak primlerinin doğru şekilde tamamlanmasını sağlayabilir. Dava sonucunda SGK, işverene idari para cezası verir ve eksik primler gecikme zammıyla birlikte tahsil edilir. Bu durum işçi açısından kalıcı hak kayıplarının önüne geçer.
PRİM EKSİKLİĞİNDE İŞ SÖZLEŞMESİNİN HAKLI NEDENLE FESHİ
İşçi ile işveren arasındaki sözleşme, taraflara karşılıklı hak ve yükümlülük getirir. Kanun, işçinin sağlığını, ücretini ve sosyal güvenliğini koruma amacıyla bu yükümlülükleri güvence altına almıştır. İş sözleşmesinin haklı nedenle feshedilebileceği durumlar İş Kanunu’nun 24. maddesinde düzenlenmiştir.
Sağlık sebepleri, ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık ile zorlayıcı sebepler haklı fesih nedenleri arasında yer alır. İşverenin işçinin gerçek maaşını düşük göstermesi ve SGK primlerini eksik yatırması, “ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık” olarak değerlendirilir ve işçiye derhal fesih hakkı verir.
İşçi, haklı neden öğrendikten sonra 6 gün içinde fesih hakkını kullanmalıdır; aksi hâlde hak düşer. Ancak her durumda 1 yıl içinde sözleşme sonlandırılabilir. Haklı nedenle fesihte ihbar süresi uygulanmaz ve işçi ihbar tazminatı ödemez. Prim eksikliği haklı sebep sayıldığı için işçi hem sözleşmeyi derhal feshedebilir hem de kıdem tazminatına hak kazanır.
SGK PRİMİ EKSİK YATAN İŞÇİNİN BAŞVURMASI GEREKEN YERLER
İşçi, primlerinin eksik yatırıldığını öğrendiği anda ALO 170 hattına şikayette bulunabilir. Yapılan bildirim sonrası Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı müfettişleri işvereni denetler. Eksik prim tespit edilirse işveren farkı faiziyle ödemek zorundadır ve ayrıca idari para cezası uygulanır.
İşçi isterse doğrudan hizmet tespit davası da açabilir. Bu davada işveren ile SGK birlikte taraf olur. İşçi haklılığını kanıtlarsa SGK eksik primleri işverenden tahsil eder ve hizmet süresini doğru şekilde kaydeder.
HİZMET TESPİT DAVASININ AMACI VE ÖNEMİ
Hizmet tespit davası, sigortalı olarak çalışmasına rağmen eksik gün veya eksik prim bildirilen işçilerin gerçek çalışma süresinin tespit edilmesi amacıyla açılır. İşe giriş bildirgesindeki hatalı kayıtların düzeltilmesi, sigortasız çalışılan dönemlerin tespiti veya başkası üzerinden yapılan yanlış bildirimlerin düzeltilmesi için de bu dava açılabilir.
Davanın açılabilmesi için işçi ile işveren arasında gerçek bir hizmet sözleşmesinin bulunması gerekir. Dava, işçi tarafından açılır; işçi vefat etmişse mirasçıları da süresi dolmamışsa davayı açabilir. Davalı işveren olurken, SGK ise davada “ihbar olunan” taraf olarak yer alır.
HİZMET TESPİT DAVASI VE İLK SİGORTA GİRİŞİNİN TESPİTİ DAVASI FARKI
Hizmet tespit davası, işçinin çalışmasına rağmen eksik bildirilen primlerinin mahkeme kararıyla düzeltilmesini amaçlar. İşçi, 5 yıl içinde bu davayı açmalıdır. Bu süreçte; tanık beyanları, banka kayıtları, iş sözleşmesi ve bordrolar delil olarak sunulabilir. İşveren bu davayı kaybederse eksik primleri faiziyle ödemekle yükümlü olur ve idari para cezasına çarptırılır.
İlk sigorta girişinin tespiti davası; işçinin, gerçekte bir işverene bağlı olarak çalışmaya başladığı tarih ile SGK sisteminde kayıtlı olan sigorta giriş tarihi arasında fark olması durumunda, gerçek başlangıç tarihinin tespit edilmesi amacıyla açılır.
Hizmet tespit davası ile ilk sigorta girişinin tespiti davası benzer görünse de konuları ve zaman bakımından uygulama farkı vardır. Hizmet tespit davası için 5 yıl kesin ve bağlayıcı süredir. İlk sigorta giriş tespiti için süre daha esnek değerlendirilmekle birlikte, ispat zorluğu nedeniyle zamanında açılması hayati önemdedir.
HİZMET TESPİT DAVASINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
Hizmet tespit davaları İş Mahkemelerinde görülür. Bulunmayan yerlerde Asliye Hukuk Mahkemesi iş mahkemesi sıfatıyla görev yapar. Yetkili mahkeme, işçinin ikametgahı veya işyerinin bulunduğu yer mahkemesidir. SGK’ya karşı dava açılacaksa Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerinin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.
Bu davalarda zamanaşımı süresi 5 yıldır. Ancak açılabilmesi için şu şartlar sağlanmalıdır:
- ➔ İşçi fiilen çalışmış olmalıdır,
- ➔ Taraflar arasında hizmet sözleşmesi bulunmalıdır,
- ➔ SGK’nın daha önce bu dönemle ilgili bir tespiti olmamalıdır,
- ➔ Deliller sonradan oluşturulmuş olmamalıdır,
- ➔ Tanık beyanları delil olarak kullanılabilir,
- ➔ Arabuluculuk şartı geçerlidir.
HİZMET TESPİT DAVASINA İLİŞKİN YARGITAY UYGULAMASI
Yargıtay 7. Hukuk Dairesi 25.02.2016 tarihli kararında, hizmet tespit davalarının işçi alacaklarına doğrudan etki ettiği için “bekletici mesele” yapılması gerektiğini vurgulamaktadır. Mahkemeler, işçi ile işveren arasındaki ilişkinin doğru belirlenebilmesi için devam eden hizmet tespit davasının sonucunu beklemek zorundadır. Bu yaklaşım, gerçek çalışma süresinin tespiti ve işçilik alacaklarının doğru hesaplanması açısından büyük önem taşır.
KONU HAKKINDA SIKÇA SORULAN SORULAR
1. SGK primlerimin eksik yatırıldığını nasıl anlayabilirim?
E-Devlet üzerinden SGK Tescil ve Hizmet Dökümü bölümünü kontrol ederek yatırılan prim günlerini, kazanç tutarını ve bildirilen maaşı görebilirsiniz; gerçek maaşınız asgari ücret görünüyorsa sigorta primi eksik yatırılmış demektir. Eksiklik fark edildiğinde işçi hakları kapsamında ALO 170’e şikayet veya hizmet tespit davası gibi başvurular yapılabilir.
2. İşverenin SGK primimi eksik yatırması suç mudur?
İşverenin gerçek ücreti düşük göstererek sigorta primi eksik yatırması hem idari para cezası hem de gecikme zammı gerektiren hukuka aykırı bir durumdur. Bu davranış ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık oluşturduğu için işçiye haklı nedenle fesih hakkı verir.
3. SGK primlerinin eksik yatırılması kıdem tazminatımı nasıl etkiler?
Kıdem tazminatı hesaplaması, işçinin gerçek ücreti üzerinden yapılması gereken bir işlemdir; ancak işveren düşük bildirim yapmışsa kıdem tazminatı da düşük hesaplanır. Hizmet tespit davası ve prim düzeltmesi sayesinde işçi eksik hesaplanan tüm haklarını gerçek ücret üzerinden alabilir.
4. Eksik prim yatırıldığı için iş sözleşmemi haklı nedenle feshedebilir miyim?
Evet, SGK primlerinin eksik yatırılması İş Kanunu’nun 24. maddesinde düzenlenen ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık kapsamındadır; işçi bu nedenle iş akdini derhal feshederek kıdem tazminatını talep edebilir.
5. ALO 170’e şikayet ettiğimde süreç nasıl işler?
ALO 170’e yapılan başvuru sonrası Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı müfettişleri işyerini denetler, eksik prim tespit edilirse işverene ceza uygulanır ve fark primler faiziyle birlikte tahsil edilir. Bu süreçte işçinin kimliği gizli tutulur.
6. Hizmet tespit davası nedir ve neden açılır?
İşçinin SGK primlerinin eksik veya hiç yatırılmadığı durumlarda, gerçek çalışma süresinin tespiti için İş Mahkemesinde açılan davadır. Davada işveren ve SGK birlikte taraf olur. Hizmet tespit davası, sigortasız çalışılan dönemlerin veya eksik prim bildirilmiş sürelerin SGK kayıtlarına eklenmesi için açılır; bu dava iş mahkemesi tarafından görülür ve işçinin çalışma süresi ile kazancının doğru olarak tespit edilmesini sağlar.
7. Hizmet tespit davası açmak için arabuluculuk zorunlu mudur?
Evet, hizmet tespit davalarında da arabuluculuk şartı uygulanır; ancak uyuşmazlık çözülmezse işçi dava açma hakkına sahip olur. Arabuluculuk sürecinin sonuç belgesi dava dilekçesine eklenmelidir.
8. SGK primlerim eksik yatmışsa geriye dönük düzeltme yapılabilir mi?
Evet, hizmet tespit davası kazanıldığında SGK kayıtları geriye dönük olarak düzeltilir ve eksik primlerin tamamı işverenden gecikme zammıyla alınır. Bu işlem işçinin emeklilik maaşı ve hizmet süresi açısından büyük önem taşır.
9. Eksik prim yatırılması emeklilik maaşımı düşürür mü?
Evet, düşük prim bildirimi ileride bağlanacak emekli maaşını önemli ölçüde düşürür; çünkü emeklilik hesaplaması prime esas kazanç üzerinden yapılır. Bu nedenle eksik primler mutlaka düzelttirilmelidir.
10. Sigorta primlerinin eksik yatırılması ihbar tazminatı hakkı doğurur mu?
Prim eksikliği, haklı nedenle fesih sebebi olduğu için işçi ihbar süresi beklemeden sözleşmeyi sona erdirebilir; bu durumda işveren ihbar tazminatı talep edemez ve işçi de ihbar tazminatı almak yerine doğrudan kıdem tazminatına hak kazanır.
11. İşveren prim yatırmazsa doğrudan SGK’ya başvurabilir miyim?
Evet, SGK’ya dilekçe vererek inceleme talep edebilirsiniz; müfettişlerin yapacağı denetim sonucunda eksik primler tespit edilirse işveren cezalandırılır ve fark ödemeleri yapılır. Ayrıca hizmet tespit davası açma hakkınız da saklıdır.
12. Eksik prim yatırılması durumunda işveren hapse girebilir mi?
Genellikle idari para cezası uygulanır; ancak sahte sigortalılık, çalıştırmadığı işçiyi bildirme veya kayıt dışı işçi çalıştırma gibi ağır durumlarda cezai sorumluluk doğabilir. Bu tür durumlar Türk Ceza Kanunu kapsamında değerlendirilebilir.
13. Eksik prim yatırıldığını ispatlamak zor mudur?
Hayır; maaş bordroları, banka kayıtları, WhatsApp yazışmaları, işyeri kamera kayıtları, tanık beyanları ve çalışma süresini gösteren deliller mahkemede geçerlidir. Yazılı belge kadar tanıklar da hizmet tespit davasında önemli delildir.
14. Hizmet tespit davası ne kadar sürer?
Davanın süresi mahkemelerin yoğunluğuna göre değişmekle birlikte ortalama 6 ay ile 18 ay arasında sonuçlanır. Ancak Yargıtay aşaması da olabileceği için süreç uzayabilir; buna rağmen işçi lehine sonuçlandığında tüm haklar geriye dönük olarak düzeltilir.
15. İşveren, dava açtığım için beni işten çıkarabilir mi?
İşverenin bu nedenle işçiyi işten çıkarması kanunen yasaktır ve kötü niyet tazminatı dahil olmak üzere ağır sonuçlar doğurabilir. Kötü niyetli fesih, işçi lehine ek tazminat hakkı sağlar.
16. Eksik SGK primi yatırılan işçi işsizlik maaşı alabilir mi?
Prim eksikliği, işsizlik maaşı için gereken şartların sağlanmasını zorlaştırabilir; çünkü işsizlik sigortası primi de doğru bildirilmek zorundadır. Ancak prim düzeltmesi yapıldığında şartlar sağlanmışsa işçi işsizlik ödeneği alabilir.
17. Primlerim eksik yatırılmışsa geriye dönük kıdem tazminatı farkı alabilir miyim?
Evet, işçinin gerçek ücreti üzerinden prim yatırılmadığı tespit edilirse kıdem tazminatı farkını talep edebilir. Dava açarak veya arabuluculuk süreciyle işçinin gerçek maaşına göre hesaplanan tüm farklar alınabilir.
18. Eksik prim nedeniyle işten çıkarılırsam haklarım neler olur?
İşveren prim eksikliğini gündeme getirerek işçiyi çıkaramaz; böyle bir fesih haksız fesih sayılır ve işçi kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve diğer tüm işçilik alacaklarını talep etme hakkına sahiptir. Ayrıca işe iade davası da açılabilir.
19. SGK primlerinin düşük yatırılması tazminat davası açma hakkı doğurur mu?
Eksik prim yatırılması nedeniyle işçinin maddi kaybı varsa tazminat davası açılabilir; özellikle emeklilik maaşının düşmesi veya işçilik alacaklarının eksik hesaplanması durumunda işveren kusurlu sayılır. Mahkeme hesaplama yaparak işçiye fark alacaklarını ödetir.
20. Eksik prim yatırılması durumunda avukat tutmak gerekli midir?
Zorunlu olmamakla birlikte hizmet tespit davası, delil toplama, SGK süreçleri ve haklı fesih gibi teknik konular uzmanlık gerektirdiğinden iş hukuku avukatıyla ilerlemek işçinin lehine olur. Avukat desteği hem sürecin hızlanmasını sağlar hem de hak kaybı riskini azaltır.
21. SGK primi eksik yatırılan işçi ne yapmalıdır?
İşçi, işverenin gerçek ücret üzerinden prim yatırmaması halinde şikayette bulunabilir, hizmet tespit davası açabilir veya iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir.
22. Eksik prim ödenmesi iş sözleşmesinin haklı nedenle feshi için yeterli midir?
Evet. İşverenin hatalı veya eksik prim bildiriminde bulunması, işçiye derhal fesih hakkı verir.
MİMOZA HUKUK BÜROSU OLARAK HUKUKİ HİZMETLERİMİZ
Mimoza Hukuk Bürosu olarak, SGK primlerinin eksik yatırılması, hizmet tespit davaları, işçilik alacakları, kıdem ve ihbar tazminatı, haklı nedenle fesih, iş kazası ve mobbing gibi iş hukuku uyuşmazlıklarında müvekkillerimize kapsamlı ve profesyonel hukuki destek sunmaktayız. İşverenin sigorta primlerini eksik bildirmesi, işçinin hem emeklilik hakkını hem de sosyal güvenlik geleceğini doğrudan etkilediği için bu süreçlerde titizlikle hareket edilmesi son derece önemlidir. Büromuz, müvekkilin gerçek çalışma süresinin ve gerçek ücretinin tespit edilmesi için tüm delilleri toplamakta, SGK denetimi ve ALO 170 sürecini yönetmekte, gerektiğinde iş mahkemesinde hizmet tespit davası açarak eksik primlerin tamamlanmasını sağlamaktadır.
SGK primi eksik yatması, işçinin hem bugününü hem geleceğini etkilediğinden; hukuki takip, doğru strateji ve etkili dava yönetimi gerektirir. Mimoza Hukuk Bürosu olarak tüm bu süreçlerde müvekkillerimizin haklarını koruyor, dava aşamasından arabuluculuk sürecine, Yargıtay kararları ışığında hazırlanan hukuki analizlerden işveren ile yapılacak görüşmelere kadar her aşamada profesyonel destek sunuyoruz. Çalışma hayatındaki uyuşmazlıkların çözümünde hedefimiz, işçinin kayıplarını en aza indirmek ve güçlü bir hukuki koruma sağlamaktır.
İSTANBUL AVUKAT İLETİŞİM BİLGİLERİ
İstanbul Avukatı: Fatma Türkan Kamış
Telefon: 0532 685 61 40
Adres: AC MOMENT PLAZA / Soğanlık Yeni Mah. Baltacı Mehmet Paşa Sk. B Blok Kat:1 D No:15, Kartal / İstanbul
Mail: mimozahukuk@gmail.com
Hizmet Alanları: Ceza Hukuku, Boşanma Hukuku, Gayrimenkul Hukuku, İş Hukuku, Yabancılar Hukuku
SGK PRİMLERİ EKSİK YATTIĞINDA İŞÇİNİN HAKLARINI KORUMASI İÇİN SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
SGK primlerinin eksik yatırılması, çalışma hayatında hem emeklilik maaşı hem de kıdem tazminatı gibi temel işçi hakları üzerinde doğrudan etkisi olan ciddi bir ihlaldir. İşverenin gerçek ücret yerine düşük bildirim yapması, yalnızca maddi kayıplara değil, uzun vadede sosyal güvenlik haklarının zedelenmesine yol açar. Bu nedenle işçi, sigorta primlerinin eksik yattığını fark ettiği anda ALO 170 başvurusu, SGK denetimi, hizmet tespiti davası, haklı nedenle fesih ve iş mahkemesi süreçleri gibi tüm yasal yolları devreye sokarak haklarını koruyabilir. Mevzuat ve Yargıtay uygulamaları, işçinin “gerçek ücret üzerinden prim” hakkını açık şekilde güvence altına almakta ve eksik prim yatıran işverene ağır yaptırımlar öngörmektedir.
Sonuç olarak, sigorta primi eksik yatırma, işçi hakları, hizmet tespit davası, SGK cezası ve haklı nedenle fesih gibi süreçlerin tamamı işçinin sosyal güvenlik hakkını korumak amacıyla düzenlenmiş güçlü mekanizmalardır. Bu hakların doğru şekilde kullanılabilmesi için işçinin delilleri zamanında toplaması, başvuruları süresinde yapması ve gerekirse uzman bir iş hukuku avukatından destek alması büyük önem taşır. Eksik primlerin tamamlanması ve işçinin gerçek çalışma süresinin kayıt altına alınmasıyla hem gelecekteki emeklilik hakları korunur hem de işverenin yükümlülüklerini yerine getirmesi sağlanarak çalışma hayatında adalet tesis edilir.
