Sigorta Primleri Eksik Yatırılan İşçinin Hak Kaybı ve İlk Sigorta Girişinin Tespiti Davası

upload/bayram_tatili_ucreti_hafta_tatili_1.[1].png

İşverenin işçinin maaşını eksik göstererek SGK primlerini tam yatırmaması, hem işçinin sosyal güvenlik haklarında kayba yol açar hem de ciddi hukuki sonuçlar doğurur. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca, her işveren işçisinin gerçek maaşı üzerinden prim ödemek zorundadır. İşçinin rızası bulunsa dahi, bu yasal yükümlülük ortadan kalkmaz.

1.SGK Primi Nedir, Neden Hayati Önemdedir?

SGK primi, çalışanın sosyal güvenlik sistemine dahil olmasını sağlayan ve işverenin devlete yaptığı zorunlu ödemedir. Bu primler sayesinde işçiler emeklilik, hastalık, iş kazası, analık gibi birçok sosyal haktan faydalanabilir. Gerçek ücret üzerinden yatırılmayan primler; emekli aylığını düşürür, kıdem tazminatını azaltır ve işsizlik maaşı gibi yardımları da olumsuz etkiler.

2.İşveren Neden SGK Primlerini Eksik Yatırır?

Bazı işverenler işçilik maliyetlerini azaltmak adına işçinin maaşını düşük göstererek primleri düşükten yatırır. Ücretin bir kısmının elden verilmesi, banka kayıtlarında düşük gösterilmesi veya eksik beyan verilmesi sık karşılaşılan uygulamalardır. Bu uygulamalar hem işçinin hakkını gasp eder hem de işverenin idari ve cezai yaptırımlarla karşılaşmasına neden olur.

3.İşçinin Haklı Fesih Hakkı ve Hukuki Süreç

İş Kanunu madde 24/II-e uyarınca, SGK priminin eksik ödenmesi işçiye iş sözleşmesini haklı nedenle feshetme hakkı verir. Bu fesihte işçi kıdem tazminatına hak kazanır. Primlerin eksik ödendiğini öğrenen işçi, hizmet tespit davası açarak gerçek maaşının tespiti ve SGK kayıtlarının düzeltilmesini sağlayabilir.

4.Hizmet Tespit Davası ve İlk Sigorta Girişinin Tespiti Davası Farkı

Hizmet tespit davası, işçinin çalışmasına rağmen eksik bildirilen primlerinin mahkeme kararıyla düzeltilmesini amaçlar. İşçi, 5 yıl içinde bu davayı açmalıdır. Bu süreçte; tanık beyanları, banka kayıtları, iş sözleşmesi ve bordrolar delil olarak sunulabilir. İşveren bu davayı kaybederse eksik primleri faiziyle ödemekle yükümlü olur ve idari para cezasına çarptırılır.

İlk sigorta girişinin tespiti davası; işçinin, gerçekte bir işverene bağlı olarak çalışmaya başladığı tarih ile SGK sisteminde kayıtlı olan sigorta giriş tarihi arasında fark olması durumunda, gerçek başlangıç tarihinin tespit edilmesi amacıyla açılır.

Hizmet tespit davası ile ilk sigorta girişinin tespiti davası benzer görünse de konuları ve zaman bakımından uygulama farkı vardır. Hizmet tespit davası için 5 yıl kesin ve bağlayıcı süredir. İlk sigorta giriş tespiti için süre daha esnek değerlendirilmekle birlikte, ispat zorluğu nedeniyle zamanında açılması hayati önemdedir.

4.1. Hizmet Tespit Davası (SGK’ya bildirilmeyen çalışmanın tespiti)

Konu: İşçinin çalıştığı halde SGK’ya hiç bildirilmemesi veya eksik bildirilmesi.
Yasal Dayanak: 5510 sayılı Kanun m. 86/9
Zamanaşımı Süresi:
- 5 yıl – İşçinin işten ayrıldığı tarihten itibaren başlar.
- Süre geçtikten sonra dava hakkı düşer (hak düşürücü süre olup mahkeme resen dikkate alır).

4.2. İlk Sigorta Girişinin Tespiti Davası (İlk işe giriş tarihinin geriye çekilmesi)

Konu: İşçinin daha önce çalıştığı ancak SGK’ya hiç bildirilmediği dönemin ilk sigorta giriş tarihi olarak tanınması (örneğin emeklilik yaşı ve prim gününe etkisi bakımından önemlidir).
Yasal Dayanak: Yargıtay içtihatları ve 5510 sayılı Kanun’a göre yorum yoluyla uygulanır.
Zamanaşımı Süresi:
- Genel olarak 5 yıl olarak uygulansa da, ilk işe giriş tarihine ilişkin davalar, Yargıtay içtihatlarına göre bazı durumlarda emeklilik öncesine kadar açılabilir.
- Ancak işçi işten çıktıktan sonra uzun bir süre beklerse, delil yetersizliği nedeniyle reddedilme riski artar.

Önemli Farklar:

	Hizmet Tespit Davası	İlk Sigorta Giriş Tespiti
Konu	SGK’ya bildirilmeyen/eksik bildirilen süreler	Giriş tarihinin daha erken olduğunun tespiti
Süre	5 yıl hak düşürücü süre kesindir.	Esnek yorumlansa da 5 yıl içinde açılması önerilir
Amaç	Eksik günleri SGK’ya işletmek	Emeklilik yaşını ve prim hesabını geriye çekmek

5.Emeklilik ve Diğer Haklara Etkisi

Eksik prim ödemesi, işçinin emeklilik planlamasını doğrudan etkiler. Daha düşük prim ödemesi, daha düşük emekli maaşı anlamına gelir. Ayrıca, işsizlik ödeneği, doğum yardımı, geçici iş göremezlik ödeneği gibi haklardan da kısıtlı yararlanılır. SGK’ya yapılacak ihbarlar sadece 1 yıl geriye dönük işlem yapılmasını sağlarken, hizmet tespit davası ile daha uzun dönemlerin düzeltilmesi mümkündür.

6.Arabuluculuk Zorunluluğu ve Süreci

İşçi ile işveren arasındaki SGK primine dair uyuşmazlıklarda işçilik alacakları için öncelikle arabuluculuk yoluna başvurulmalıdır. Arabulucuda anlaşma sağlanamazsa iş mahkemesinde dava açılabilir. Arabuluculuk başvurusu adliyelerden yapılabileceği gibi UYAP sistemi üzerinden de e-imza ile mümkündür.

7.İşçinin Talep Edebileceği Tazminatlar ve Alacaklar

İş sözleşmesini SGK primi nedeniyle haklı nedenle fesheden işçi:

Kıdem tazminatını,
Eksik ödenen maaş farklarını,
Fazla mesai ve yıllık izin ücretlerini,
Hizmet tespit davası sonucunda doğacak sosyal güvenlik farklarını talep edebilir.

8.Tazminat Talepli Dava Süreci: İşçinin Haklarını Arayabileceği Hukuki Yollar

Eksik SGK primi ödenmesi, işçinin sadece sosyal güvenlik haklarını değil, aynı zamanda maddi haklarını da doğrudan etkileyen ciddi bir ihlaldir. Bu durumda işçi, çeşitli dava türleriyle işverene karşı hukuki süreç başlatabilir ve tazminat talebinde bulunabilir. Aşağıda bu davalar ve detayları açıklanmıştır:

8.1. Hizmet Tespit Davası

Amaç:
İşçinin çalışmasına rağmen SGK’ya eksik ya da hiç bildirilmemiş prim ve hizmet sürelerinin tespiti için açılır.

Taraflar:
Davacı işçidir; davalı işveren, SGK ise fer’i müdahil olarak davaya katılır.

Görevli ve Yetkili Mahkeme:
Bu davalar iş mahkemelerinde açılır. Yetkili mahkeme, işverenin ya da işçinin yerleşim yeri mahkemesi veya Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü’nün bulunduğu yer mahkemesidir.

Süre:
İşçinin hizmetinin sona erdiği tarihten itibaren 5 yıl içinde açılmalıdır. Bu süre hak düşürücü süredir.

Deliller:
İş sözleşmesi, banka hareketleri, ücret bordroları, tanık anlatımları ve bilirkişi raporları en önemli delillerdir.

8.2. İlk Sigorta Girişinin Tespiti Davası

Amaç:
İşçinin fiilen çalışmaya başladığı halde SGK’ya geç bildirilen veya hiç bildirilmeyen ilk işe giriş tarihinin, gerçek başlangıç tarihi olarak tespit edilmesini sağlamak amacıyla açılır. Bu sayede emeklilik yaşı ve prim günü avantajı elde edilir.

Taraflar:
Davacı işçidir; davalı işveren olup, SGK bu davada da fer’i müdahil olarak yer alabilir. Dava doğrudan SGK’ya karşı değil, işverene karşı açılır.

Görevli ve Yetkili Mahkeme:
Bu davalar da iş mahkemelerinde görülür. Yetkili mahkeme, işverenin merkezinin bulunduğu yer, işçinin çalıştığı yer ya da SGK İl Müdürlüğü’nün bulunduğu yer mahkemesidir.

Süre:
İşçinin fiili çalışmasının sona erdiği tarihten itibaren genellikle 5 yıl içinde açılması gerekir. Ancak, ilk giriş tarihinin tespiti davalarında, Yargıtay içtihatları doğrultusunda emeklilik başvurusundan önce açılması kaydıyla daha esnek yorumlar yapılabilmektedir. Yine de hak kaybı yaşanmaması için 5 yıl içinde dava açılması önerilir.

Deliller:
Tanık anlatımları, ücret bordrosu, işyeri içi yazışmalar, fotoğraflar, kamera kayıtları, telefon mesajları, sosyal medya paylaşımları, banka kayıtları, işe giriş belgeleri, yazılı tanıklıklar ve bilimsel bilirkişi raporları delil olarak sunulabilir. SGK kayıtları ile fiili çalışma arasında çelişki varsa, bu davada delillerin kuvvetli olması büyük önem taşır.

8.3. İşçilik Alacakları Davası

Amaç:
Eksik ödenen maaş farkları, fazla mesai ücretleri ve kullanılmayan yıllık izin ücretleri gibi tüm işçilik alacaklarının tahsili amacıyla açılır.

Taraflar:
İşçi işverene karşı dava açar.

Görevli ve Yetkili Mahkeme:
İş mahkemeleri görevlidir. Yetkili mahkeme, genellikle işverenin yerleşim yeridir.

Zamanaşımı Süresi:
Alacak türüne göre farklılık gösterir. Örneğin fazla mesai ücretleri için genellikle 5 yıl zamanaşımı süresi uygulanır.

Deliller:
Ücret bordroları, banka kayıtları, tanık beyanları, iş sözleşmeleri ve yazılı diğer belgeler mahkemede ileri sürülebilir.

8.4. Kıdem Tazminatı Davası

Amaç:
İş sözleşmesinin işçi tarafından SGK primlerinin eksik yatırılması nedeniyle haklı nedenle feshedilmesi halinde, kıdem tazminatının tahsil edilmesi için açılır.

Taraflar:
İşçi işverene karşı bu davayı açar.

Görevli ve Yetkili Mahkeme:
Görevli mahkeme yine iş mahkemesidir. Yetkili mahkeme, işverenin ya da işçinin yerleşim yeri mahkemesidir.

Zamanaşımı Süresi:
Kıdem tazminatı alacağı genellikle 5 yıllık zamanaşımı süresine tabidir.

Deliller:
İş akdi, maaş bordroları, tanık anlatımları ve diğer yazılı belgeler kullanılabilir.

9.İşverenin Cezai Sorumluluğu

SGK primini eksik bildiren işveren, asgari ücretin iki katı kadar idari para cezasına çarptırılır. 5510 sayılı Kanun madde 102/c bu cezaları açıkça düzenler. Ayrıca, vergi ziyaına yol açması durumunda Vergi Usul Kanunu hükümleri gereğince hapis cezası ve vergi cezası da gündeme gelebilir.

10.Zamanaşımı ve İspat Yükü

İşçi, eksik prim ödendiğini ispatla yükümlüdür. Yazılı belgeler, banka kayıtları, tanık beyanları ve işyeri belgeleri bu süreçte önemlidir. Dava açmak için hizmetin sona erdiği tarihten itibaren 5 yıl içinde harekete geçilmelidir. Bu süre içinde dava açılmazsa hak kaybı yaşanır. Ancak, ilk giriş tarihinin tespiti davalarında, Yargıtay içtihatları doğrultusunda emeklilik başvurusundan önce açılması kaydıyla daha esnek yorumlar yapılabilmektedir. Yine de hak kaybı yaşanmaması için 5 yıl içinde dava açılması önerilir.

11.E-Devlet’ten SGK Primi Nasıl Kontrol Edilir?

İşçi, SGK primlerinin eksik yatırılıp yatırılmadığını e-Devlet üzerinden "SGK Hizmet Dökümü" ekranından kontrol edebilir. Prim tutarlarının düzenli takip edilmesi, erken tespitte büyük fayda sağlar.

12.Sıkça Sorulan 30 Soru ve Cevapları

SGK primlerimin eksik yatırıldığını nasıl anlayabilirim?
E-Devlet sistemine giriş yaparak “SGK Hizmet Dökümü” sekmesinden primlerinizin yatıp yatmadığını, hangi dönemler için ödeme yapıldığını görebilirsiniz.

SGK primim eksikse önce nereye başvurmalıyım?
ALO 170 Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Hattı’na başvurarak şikâyette bulunabilir, ardından gerekirse arabuluculuk ve dava süreçlerine geçebilirsiniz.

Hizmet tespit davası nedir?
Bu dava, çalışmanıza rağmen SGK’ya eksik bildirilen ya da hiç bildirilmeyen hizmet sürelerinin ve primlerin tespiti için açılır.

Hizmet tespit davası açma süresi nedir?
Hizmetin geçtiği tarihten itibaren 5 yıl içinde dava açılması gerekir. Aksi takdirde hak kaybı yaşanabilir. Ancak, ilk sigorta giriş tarihinin tespiti davalarında, Yargıtay içtihatları doğrultusunda emeklilik başvurusundan önce açılması kaydıyla daha esnek yorumlar yapılabilmektedir. Yine de hak kaybı yaşanmaması için 5 yıl içinde dava açılması önerilir.

İşverenin sigorta primini eksik ödemesi suç mu?
Evet, bu durum idari para cezasına ve hatta dolandırıcılıkla ilgili ceza davalarına konu olabilir.

İşveren primleri geriye dönük yatırabilir mi?
Evet, işveren eksik yatırdığı SGK primlerini gecikme zammı ve faiziyle birlikte SGK’ya ödeyebilir.

İş sözleşmemi haklı nedenle feshedebilir miyim?
Eğer SGK primleriniz eksik yatırılıyorsa, İş Kanunu’na göre iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir ve kıdem tazminatı talep edebilirsiniz.

Kıdem tazminatı alma hakkım var mı?
Evet, haklı nedenle fesih gerçekleştirdiğinizde kıdem tazminatına hak kazanırsınız.

Hizmet tespit davasında tanık beyanı geçerli mi?
Evet, işyerinde sizinle aynı dönemde çalışan tanıkların beyanları mahkeme tarafından dikkate alınır.

Eksik SGK primi emekliliğimi etkiler mi?
Evet, daha düşük prim bildirimi, emekli maaşınızın da düşük hesaplanmasına neden olur.

Hizmet tespit davası açmadan önce arabuluculuğa başvurmak zorunlu mu?
Evet, işçilik alacaklarına ilişkin talepler için arabuluculuğa başvuru zorunludur. Hizmet tespiti için şart olmasa da tavsiye edilir.

Arabuluculukta anlaşamazsak ne olur?
Taraflar anlaşamazsa Arabuluculuk Anlaşamama Tutanağı düzenlenir ve bu belge ile dava açılabilir.

Mahkemeye başvurmadan işverenle anlaşma yapabilir miyim?
Evet, yazılı ve resmi bir protokol ile anlaşmaya varabilirsiniz. Ancak SGK primlerinin yatırıldığından emin olmalısınız.

Eksik prim ödemesi doğum parası almamı etkiler mi?
Evet, doğum yardımı ve geçici iş göremezlik ödeneği gibi sosyal yardımlardan eksik prim ödemesi nedeniyle yararlanamayabilirsiniz.

İşveren aleyhine tazminat davası açarsam kazanma şansım nedir?
Delilleriniz kuvvetliyse (bordro, banka kaydı, tanık vb.) mahkeme kararları çoğunlukla işçi lehine sonuçlanır.

Eksik SGK primi için noter ihtarnamesi çekmeli miyim?
Bu zorunlu değildir ama delil oluşturması açısından noter ihtarı göndermek faydalı olabilir.

Eksik prim ödemesi nedeniyle ihbar tazminatı alabilir miyim?
Hayır, haklı nedenle fesihte ihbar tazminatı alınamaz; sadece kıdem tazminatına hak kazanılır.

Eksik primler için ne kadar ceza kesilir?
Her ay için asgari ücretin iki katı kadar idari para cezası uygulanabilir.

SGK denetimi nasıl başlatılır?
ALO 170’e başvuru yaparak veya doğrudan SGK’ya şikayette bulunarak denetim süreci başlatılabilir.

İşveren primleri hiç yatırmazsa ne olur?
SGK primlerinin hiç yatırılmaması, hem idari ceza hem de hapis cezasına kadar varan yaptırımlarla sonuçlanabilir.

Eksik prim davası açmak için avukat şart mı?
Hayır, ancak bir avukatla çalışmak süreci daha etkili ve güvenli yürütmenizi sağlar.

İşverenin eksik bildirimleri sicilimi etkiler mi?
Evet, SGK kayıtları eksikse gelecekteki emeklilik hesabınız, işsizlik maaşı gibi haklarınız olumsuz etkilenir.

E-Devlet dökümünde “0 gün” yazıyorsa ne anlama gelir?
Bu, o döneme ilişkin SGK’ya hiçbir bildirim yapılmadığı anlamına gelir ve ciddi bir hak ihlalidir.

Eksik prim bildirimi nedeniyle SGK’ya dava açabilir miyim?
Hayır, SGK davada fer’i müdahil olur. Asıl dava işverene karşı açılır.

Eksik primleri işveren kendi fark ederse düzeltebilir mi?
Evet, pişmanlıkla SGK’ya başvurarak düzeltme yapabilir ve cezaların bir kısmından kurtulabilir.

İşveren iflas etmişse dava açabilir miyim?
Evet, işverenin iflası hizmet tespit davası açmanıza engel değildir. SGK fer’i müdahil olarak primleri tahsil etmeye çalışır.

Sigortasız çalıştığımı kanıtlayabilir miyim?
Tanık, yazılı belgeler, mesajlaşmalar ve diğer delillerle çalıştığınız süreyi kanıtlayabilirsiniz.

Sigorta primlerimin tam yatırıldığından nasıl emin olabilirim?
E-Devlet'teki "Hizmet Dökümü" bölümünü düzenli kontrol ederek maaşla bildirilen tutarları karşılaştırabilirsiniz.

Hizmet tespit davası sonucunda neler kazanırım?
Primlerin SGK kaydına işlenmesi, emekli maaşının artması, kıdem tazminatının yükselmesi gibi sonuçlar elde edebilirsiniz.

İşveren beni baskıyla istifa ettirdi, ne yapmalıyım?
Zorla istifa geçerli değildir. Dava açarak haklı fesih saydırabilir ve kıdem tazminatınızı talep edebilirsiniz.

Sonuç

SGK primlerinin eksik ödenmesi, işçilerin sadece bugünkü değil gelecekteki sosyal haklarını da ciddi şekilde etkiler. Bu nedenle işçiler, hem e-Devlet üzerinden kontrollerini yapmalı hem de hukuki yollarla haklarını aramalıdır. Gerekirse arabuluculuk ve hizmet tespit davası süreçleri başlatılarak primlerin gerçek maaş üzerinden yatırılması sağlanmalıdır.