YARGI REFORMU STRATEJİ BELGESİ (NAFAKA DÜZENLEMESİ)

4. YARGI REFORMU STRATEJİ BELGESİ (NAFAKA DÜZENLEMESİ)

Giriş

Adalet sisteminin güçlendirilmesi, hukukun üstünlüğünün sağlanması ve vatandaşların haklarına daha hızlı erişimini temin etmek amacıyla yeni Yargı Reformu Strateji Belgesi hazırlandı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan belge, 2025-2029 yıllarını kapsayarak Türkiye’nin adalet alanındaki hedeflerini ve önceliklerini belirlemektedir. Bu reform paketi, yargı süreçlerinin hızlandırılması, hukuki güvenliğin artırılması ve vatandaşların adalete erişiminin kolaylaştırılmasını hedefleyen kapsamlı bir yol haritası sunmaktadır.

1. Yargı Sisteminin Güçlendirilmesi ve Yeni Mahkemeler

Adaletin zamanında ve etkin bir şekilde sağlanabilmesi için yargı sisteminde köklü değişikliklere gidilmesi planlanmaktadır. İş yükünü azaltmak ve yargılamaları hızlandırmak amacıyla yeni mahkemelerin kurulması gündeme alınmıştır. Bunun yanı sıra Yargıtay ve Danıştay’ın daire ve üye sayılarının artırılması, temyiz ve istinaf süreçlerinin hızlandırılması hedeflenmektedir.

Yeni düzenlemeye göre:

İstinaf ve temyiz süreçlerinde azami 6 aylık inceleme süresi getirilecek.
Duruşmaların kesintisiz yapılması sağlanarak en fazla 2 aylık erteleme süresi uygulanacak.
Hukukun üstünlüğünü esas alan, demokratik bir anayasa hazırlanması için çalışmalar hızlandırılacak.
Adalet hizmetlerinde dijitalleşme ve yapay zeka destekli sistemlerin daha yaygın hale getirilmesi sağlanacaktır.

Bu reformlarla birlikte, adalet hizmetlerinde etkinliğin artırılması ve yargıya olan güvenin güçlendirilmesi hedeflenmektedir.

2. Hukuk Eğitiminde Nitelik ve Avukatlık Mesleğinde İyileştirmeler

Hukuk fakültelerinin eğitim kalitesinin artırılması ve hukuk mesleğinin daha nitelikli hale getirilmesi için önemli düzenlemeler planlanmaktadır.

Öne çıkan değişiklikler şunlardır:

Hukuk fakültelerine girişte yüksek başarı sıralaması uygulanacaktır.
Hukuk fakültesi açılması için belirlenen kriterler yeniden düzenlenecektir.
Stajyer avukatlara mali destek sağlanarak mesleğe daha kolay adapte olmaları teşvik edilecektir.
Bağlı çalışan avukatların maaşları mesleğin niteliğine uygun şekilde düzenlenecektir.
Avukatların bilgi ve belge temin etme yetkileri genişletilecektir.
Serbest avukatların iş alanlarını genişletecek yeni hukuki düzenlemeler getirilecektir.

Bunlarla birlikte, Türkiye Barolar Birliği’nin de desteklediği bazı önerilerin yasalaşması için çalışmalar sürdürülecek olup, avukatların mesleklerini icra ederken karşılaştıkları bürokratik engellerin azaltılması sağlanacaktır.

3. Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları ve Kurumsal Tahkim

Mahkemelerdeki dava yükünün azaltılması ve tarafların uyuşmazlıklarını daha hızlı çözebilmeleri amacıyla alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinin yaygınlaştırılması hedeflenmektedir.

Bu bağlamda:

Arabuluculuk ve uzlaştırma uygulamalarının kapsamı genişletilecektir.
Ceza uyuşmazlıklarında uzlaştırmanın sadece hukukçular tarafından yürütülmesi sağlanacaktır.
İş dünyasında ve tüketici haklarında yeni tahkim komisyonlarının kurulması planlanmaktadır.
Sigorta uyuşmazlıklarında Sigorta Tahkim Komisyonu örneği genişletilerek, Bankacılık Tahkim Komisyonu, İş Tahkim Komisyonu ve Tüketici Tahkim Komisyonu gibi yeni kurumsal tahkim komisyonları oluşturulacaktır.

Bu yenilikler sayesinde, mahkemelere taşınmadan, taraflar hızlı ve düşük maliyetle haklarına kavuşabilecektir. Ayrıca, yargılama sürelerinin kısaltılmasıyla birlikte “Geç gelen adalet, adalet değildir” ilkesi doğrultusunda daha etkin bir hukuk sistemi tesis edilecektir.

4. Ceza Adaleti Sisteminin Güçlendirilmesi

Suç ve suçluyla mücadelede caydırıcılığın artırılması ve ceza adaleti sisteminin etkinleştirilmesi, reform belgelerinde öncelikli hedeflerden biri olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda:

Trafikte saldırganlık ve kutlamalarda silah kullanımına ağır yaptırımlar getirilecektir.
Bilişim suçları, dolandırıcılık ve uyuşturucu suçlarıyla mücadelede daha güçlü önlemler alınacaktır.
Ceza infaz sisteminde yeni düzenlemeler yapılarak toplum güvenliği ön planda tutulacaktır.
Alternatif ceza yöntemleri gözden geçirilerek, cezaların etkin uygulanması sağlanacaktır.

Ceza adaleti sisteminde yapılacak düzenlemelerle, hukukun caydırıcı yönü güçlendirilerek toplumda güven duygusu artırılacaktır.

5. Adalete Erişimin Kolaylaştırılması ve Dijitalleşme

Adaletin herkes için erişilebilir hale getirilmesi, yargı reformunun temel bileşenlerinden biridir. Bu çerçevede, özellikle ekonomik durumu zayıf olan bireylerin hukuk hizmetlerinden daha fazla yararlanabilmesi sağlanacaktır.

Yapılacak düzenlemeler şunlardır:

Adli yardıma ayrılan bütçenin artırılması sağlanacaktır.
Dijital dönüşüm ve yapay zeka destekli yargı sistemleri ile yargısal süreçlerin hızlandırılması sağlanacaktır.
Elektronik duruşma ve tebligat sistemleri yaygınlaştırılacaktır.

Bu sayede, adalet hizmetlerinden faydalanmak isteyen her birey için sürecin daha hızlı ve etkin hale getirilmesi amaçlanmaktadır.

6. Nafaka Düzenlemesinde Yeni Dönem: Evlilik Süresi Belirleyici Olacak

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, nafaka sistemine ilişkin köklü değişiklikler içeren bir düzenleme üzerinde çalışıyor. Mevcut uygulamada süresiz nafaka tartışmaları devam ederken, yeni düzenlemeyle nafaka süresinin evlilik süresine endekslenmesi hedefleniyor. Böylece, evliliğin süresi ne kadar uzun veya kısa olursa, nafaka süresi de buna bağlı olarak şekillenecek.

Yapılacak Değişikliklerin Temel Noktaları

Kanunda "süresiz nafaka" ibaresi olmamasına rağmen bazı mahkemelerin bu yönde kararlar verdiği biliniyor. Yeni düzenlemeyle bu belirsizliğin önüne geçilecek.
Nafakanın ne kadar süreyle ödeneceği, tarafların evliliklerinin süresi dikkate alınarak belirlenecek.
Çalışmaların tamamlanmasının ardından düzenleme Meclis gündemine taşınarak yasalaşma sürecine girecek.

Ekonomik Mağduriyetlere Karşı Devlet Desteği

Yeni düzenlemenin getireceği en önemli yeniliklerden biri de nafaka süresinin tamamlanmasının ardından ekonomik açıdan zor durumda kalabilecek bireyler için devlet desteğinin devreye girmesi olacak. Bu kapsamda:

Nafaka hakkından yararlanamayan veya aldığı nafaka geçimini sağlamaya yetmeyen bireyler için Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı devreye girecek.
Bakanlık tarafından sağlanacak sosyal yardımlarla ekonomik mağduriyetlerin en aza indirilmesi amaçlanıyor.
Bu destek mekanizmasının nasıl işleyeceği ve hangi kriterlere bağlı olacağı ise ilerleyen süreçte netlik kazanacak.

Yapılacak düzenlemenin yürürlüğe girme tarihi henüz kesinleşmiş değil. Ancak önümüzdeki dönemde konuyla ilgili daha somut adımlar atılması ve sürecin hız kazanması bekleniyor.

Sonuç

Türkiye’nin adalet sistemini daha etkin hale getirmek amacıyla hazırlanan Yargı Reformu Strateji Belgesi, hukuk devleti ilkesini güçlendirmeyi ve yargıya olan güveni artırmayı hedeflemektedir. Yeni mahkemelerin kurulması, hukuk eğitiminin kalitesinin artırılması, arabuluculuk ve tahkim mekanizmalarının geliştirilmesi gibi reformlarla birlikte, yargı sisteminde köklü değişiklikler gerçekleştirilecektir. Adaletin gecikmeden sağlanması, toplumsal huzurun ve güvenin tesis edilmesi açısından kritik bir önem taşımaktadır. Yargı reformları tam anlamıyla hayata geçirildiğinde, hukuki süreçlerin daha hızlı, güvenilir ve erişilebilir olması sağlanacak ve Türkiye'de adalet sistemi daha güçlü bir yapıya kavuşacaktır.