Kişiler, işlediği bir suç nedeniyle ceza alması halinde hükümlü olur. Hükümlünün cezası ağırlaştırılmış müebbet, müebbet ya da süreli hapis cezası ise farklı yatar süreleri olacaktır. Dolayısıyla yatar hesaplama (infaz hesabı) yani hükümlünün cezasının ne kadarını ceza infaz kurumunda çekeceğidir. Buna göre hükümlünün yatarının ne olduğunu bilmek için aldığı mahkumiyet cezasına bakmak gerekir. Ayrıca cezaevi girdi çıktı hesabı da son dönemlerde en fazla sorulan sorular arasındadır. Makalede hapis cezaları yatar hesaplama ve cezaevine girdi çıktı hesaplama yapacağız.

1. KOŞULLU SALIVERİLME NEDİR?
Koşullu salıverilme, bir kimsenin hapis cezası aldığında cezasını yasada belirtilen süre kadar iyi halli geçirdiğinde, geri kalan cezasını ceza infaz kurumu dışında tamamlamasıdır.
Bir kişi işlemiş olduğu suç nedeniyle hüküm giydiğinde hükümlü olur. Hükümlüler, belli şartları yerine getirirse ceza evinde geçirmesi gereken sürenin bir kısmını ceza infaz kurumu dışında geçirir. Dolayısıyla kişiler belirli şartlar altında cezalarının bir kısmını toplum içerisinde geçirir.

2. KOŞULLU SALIVERİLME GERİ ALINABİLİR Mİ?
Herhangi bir suç işleyen ve karşılığında ceza alan kişiler koşullu salıverilmeden yararlanabilir. Bu hakkın geri alınması, hükümlünün denetim süresince kasten başka bir suç işlemesi ya da yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda söz konusu olur. Koşullu salıverilme geri alındığında ise hükümlüler cezalarının kalan kısmını ceza infaz kurumunda çekmeye devam eder

3. DENETİMLİ SERBESTLİK NEDİR?
Denetimli Serbestlik kurumu, koşullu salıverilme ile farklı bir infaz rejimidir. Ceza infaz kurumunda kişiler denetimli serbestlik hakkına belirli şartlar altında sahip olur. Koşullu salıverilme halinde bir kimse cezasının belirli bir kısmını ceza infaz kurumunda geçirir. Denetimli serbestlik ise, koşullu salıverilme süresinden önce başlar, hükümlüler denetim altında tahliye olur.
Bir kimse koşullu salıverilme hakkına sahipse, 1 yıl ile 3 yıl arasında denetim süresi belirlenir. Bu süre içerisinde hükümlü bazı yükümlülükleri yerine getirmesi gerekir. Bunlar meslek öğrenmesi, eğitim programına katılması, sanat öğrenmesi gibi yükümlülükler olabilir.

4. CEZANIN İNFAZININ ERTELENMESİ HANGİ DURUMLARDA OLUR?
Hükümlü, kasten işlediği bir suç nedeniyle 3 yıl, taksirle işlediği suç nedeniyle 5 yıl ya da daha az süreyle ceza almışsa, savcılık hükümlünün cezasını erteleyebilir. Yani burada yatar hesaplama yerine erteleme söz konusu olacaktır.
Bir hükümlünün cezası akıl hastalığı nedeniyle ertelenebilir. Akıl hastası olan hükümlünün cezasının infazı geri bırakılmaktadır. Hükümlünün iyileşmesine kadar TCK md. 157 uyarınca sağlık kurumunda tedavi altına alınır. Sağlık kurumunda geçirdiği süreler cezasını ceza infaz kurumunda geçirmiş gibi olur.
Kadın hükümlülerin cezasının infazı gebeliği boyunca ya da doğum sonrasında bir yıl altı ay boyunca ertelenir.  Gebe hükümlünün çocuğu ölmüşse ya da annesi dışında başkasına verilmişse, doğum sonrasında 2 ay geçmekle cezasının infazına kaldığı yerden devam edilir.

5.AĞIRLAŞTIRILMIŞ MÜEBBET HAPİS CEZASI YATAR HESAPLAMA
Bir kimse ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası almışsa yaşamının sonuna kadar ceza infaz kurumunda kalacağı anlamına gelir. Ancak, infaz kanunu uyarınca hükümlünün cezası ağırlaştırılmış müebbet cezası ise 30 yıl ceza infaz kurumunda kaldığında koşullu salıverilme hakkı olur. Dolayısıyla 30 yıl ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasının infazını tamamlayan, koşullu salıverilmeyle ceza infaz kurumundan çıkar.

6. MÜEBBET HAPİS CEZASI YATAR HESAPLAMA 
Bir kimse müebbet hapis cezası almışsa kural olarak yaşamı boyu ceza infaz kurumunda kalacaktır. Fakat, müebbet hapis cezası alanlar 24 yıl ceza infaz kurumunda kaldıklarında koşullu salıverilme hakkına sahip olurlar.

7. SÜRELİ HAPİS CEZALARINDA YATAR HESAPLAMA
1 ay ile 20 yıl arasında cezalar, süreli hapis cezalarıdır. Bu cezaları alanlar cezasının yarısını ceza infaz kurumlarında yatar. Cezalarının yarısını infaz evlerinde yatan 1 ay 20 yıl arasında cezası olanlar koşullu salıverilme hakkına sahip olurlar. Örneğin 20 yıl cezası bulunan bir kimse 10 yılını ceza infaz kurumunda geçirecek, diğer 10 yılını koşullu salıverilme nedeniyle dışarıda geçirecektir.

8 - YATARI, İNFAZ ORANI 2/3 OLAN SUÇLAR HANGİLERİDİR?
Türk Ceza Kanununda bazı suçlar nedeniyle süreli hapis cezası alanlar cezalarının 2/3’ ünü çektiklerinde, koşullu salıverilme hakkına sahip olurlar. Yatar hesaplama bu suçlar açısından 2/3 olacaktır. Bu suçlar;
 
⦁    Kasten öldürme suçları,
⦁    Neticesi sebebiyle ağırlaştırılmış yaralama suçu,
⦁    İşkence ve eziyet suçları,
⦁    Cinsel saldırı suçları (102/2. fıkra hariç),
⦁    Reşit olmayanla cinsel ilişki (md. 104/2-3. fıkralar hariç),
⦁    Cinsel taciz suçu,
⦁    Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar nedeniyle çocuklar,
⦁    Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar,
⦁    Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçları nedeniyle çocuklar,
⦁    Tekerrür halinde işlenen suçlar.
⦁    Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan mahkûm olan çocuklar,
⦁    Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk suçları.
⦁    TCK md. 220’de yer alan suç işlemek amacıyla örgüt kurma adı altındaki suçlar,
⦁    Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki suçlardır.
 
Bir kimse 1 ay ile 20 yıl arasında ceza aldığında cezasının ½’ sini ceza infaz kurumunda çektiğinde diğer yarısını koşullu salıverilme nedeniyle dışarıda geçirme hakkına sahip olur.
Yukarıda maddeler halinde sıraladığımız suçlar nedeniyle kişiler ceza aldıklarında süre değişecektir. Kişiler bu suçlar nedeniyle aldıkları cezalarının 2/3’ ünü ceza infaz kurumunda çektiklerinde, koşullu salıverilme hakkına sahip olurlar.

9. YATARI, İNFAZ ORANI 3/4 OLAN SUÇLAR HANGİLERİDİR?
Bazı suçlar nedeniyle kişilerin yatar hesaplama formülü ¾ ' tür. Yani bu oranı ceza infaz kurumunda çektiğinde koşulu salıverilmeden yararlanır. Bu suçlar;
 
⦁    Cinsel saldırı suçu,
⦁    Cinsel istismar suçu,
⦁    Reşit olmayanla cinsel ilişki suçu (TCK md. 104/2-3)
⦁    Uyuşturucu madde ticareti suçu,
⦁    Terörle Mücadele Kanunundaki suçlar.

10. KOŞULLU SALIVERİLME HAKKI İÇİN YATAR HESAPLAMA
Aşağıda sayacağımız cezaları alanların, koşullu salıverilme hakkına sahip olmak için ceza infaz kurumunda geçireceği süreler;
 
⦁    Birden çok ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ya da ağırlaştırılmış müebbet habis cezası ile birlikte müebbet hapis cezası alanlar 36 yıl (en çok 40 yıl)
⦁    Birden çok müebbet hapis cezası alanlar 30 yıl (en çok 34 yıl),
⦁    Bir ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile süreli hapis cezası almışsa 36 yıl (en çok 40 yıl),
⦁    Bir müebbet ile süreli hapis cezası almışsa 30 yıl (en çok 34 yıl),
⦁    Birden çok süreli hapis cezası almışsa 28 yıl (en çok 32 yıl),
⦁    Suç işlemek için örgüt kurma, yönetme veya örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlardan ceza almışsa;
 
- Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alanlar 36 yıl,
- Müebbet hapis cezası alanlar 30 yıl,
- Süreli hapis ceza alanlar 2/3’ünü ceza infaz kurumunda çektiklerinde.

11. CEZA EVİ GİRDİ ÇIKTI SÜRELERİ NEDİR?
Açık ceza infaz kurumuna girdi çıktı süresi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişir. Burada yatar hesaplama olmayacaktır. Girdi çıktı süresi aşağıdaki faktörlere göre bir günden birkaç güne kadar çıkabilir;
 
⦁    İnfaz hakimliğinin ya da savcılığının iş yüküne bağlı olarak değişir. İş yoğunluğu fazlaysa, tatil günlerinde ya da infaz kanununda değişiklikler yapıldığı dönemlerde hükümlünün girdi çıktı süresi uzayacaktır.
⦁    Ceza infaz kurumunun iş yüküne göre değişir. Söz gelimi bir ceza evi yeni açılmış ya da içerisinde çok fazla mahkum varsa girdi çıktı süresi daha uzun olacaktır.
⦁    Avukatın bu konudaki tecrübesine göre değişir. Avukat işlemleri daha hızlı yaparsa, bu konudaki becerisi daha iyiyse, işlemler için girişimlerde bulunursa, girdi çıktı süresi daha kısa olacaktır.
 
Girdi çıktı süreleri yukarıdaki etmenlere bağlı olarak 1 ile 10 gün arasında değişmektedir. Fakat bu sürelerin kimi yerlerde 30 güne kadar uzadığı da olmuştur. Yani, cezaevi girdi çıktı 30 güne kadar uzayacaktır.
Kişilerin aldığı ceza kısa olduğunda girdi çıktı süresinin de kısa olması gerekir. Söz gelimi bir kimse 1 yıl ya da daha az ceza almışsa, genel olarak 1 günde açık ceza infaz kurumundan çıkar. Hükümlünün daha fazla cezası varsa genel olarak 10 güne kadar çıkması beklenir.

12. CEZA YATAR HESAPLAMA ÖRNEKLERİ
30.03.2020 tarihi öncesinde bir kimse suç işlemişse yeni gelen infaz düzenlemesiyle hapis yatmamaktadır. Bu hükümlüler 6 yıl ve altında mahkumiyet cezası varsa tahliye olmaktadır. Dolayısıyla 5 yıl cezası bulunan bir kimse doğrudan tahliye olacaktır. Yani, cezaevi girdi çıktı olacaktır.
Ancak bir kimse bazı suçlardan dolayı hüküm giymişse, birden çok suç nedeniyle hüküm giymişse ya da bu suçları yeniden işlemişse doğrudan tahliyeye hakkı olmayacaktır.
Bir kimse 1 yıl 8 ay ceza almışsa, yatarı yoktur. 30.03.2020 tarihi öncesinde işlenen suçlar nedeniyle hükümlüler, doğrudan tahliye edilmektedir. Dolayısıyla bu tarih öncesinde 6 yıla kadar cezalar alanlar tahliyeye olmaktadır.
Kesinleşmiş bir cezası olan hükümlüler ½ ile 3 yıl arasında ceza yatmaktadır.
12 yıl cezası bulunan bir kişi açık ve kapalı ceza infaz kurumunda 3 yıl hükümlü olarak kalır.
Bir kimsenin kısa süreli cezasının para cezasına çevrilmesi halinde, hapis yerine para cezasıyla cezasını çekmiş olur. Örneğin, bir kimse 10 ay hapis cezası almışsa kısa süreli hapis cezası almış olur. Bu nedenle cezası ertelenebilir ya da para cezasına çevrilebilir. Bir kimsenin cezası ertelendiğinde denetime tabi tutulur. Kişiye denetimli serbestlik süresi olarak, cezasının yarısından daha azı verilemez.
Bir kişi 5 ay hapis cezası almışsa, kısa süreli hapis cezası almış olur. Bu nedenle cezası ertelenebilir ya da para cezasına çevrilebilir. Bu kimse cezası ertelendiğinde denetime tabi tutulur. Dolayısıyla 5 aylık cezasının 2,5 ayı denetimde geçer.
Bir kimse 25 yıl ceza almışsa, 12 yıl 6 ay ceza infaz kurumunda hükümlü olarak kalır. Ancak iyi halli olarak koşullu salıverilmeden yararlanabilir. Buna göre cezasının 2/3’ nü ceza infaz kurumunda çektiğinde, koşullu salıverilmeden yararlanacaktır. Dolayısıyla 25 yıl cezasının 12 yılını ceza infaz kurumunda çekmelidir. Ancak bu hükümlü iyi halli indiriminden yararlanırsa, 9 yıl 6 ay sonra koşullu salıverilmeye tabi tutulur. Ancak iyi halli olmazsa 12 yıl 6 ay hapis cezası çekecektir.