İŞÇİNİN YILLIK İZİN VE 4 GÜNLÜK ÜCRETSİZ YOL İZİN HAKKI
İşçilerin Yıllık İzin ve Yol İzni Hakları Nelerdir?
İşçi hakları kapsamında en çok merak edilen konulardan biri, yıllık izin süresi ve bu sürelere eklenen ücretsiz yol izni hakkıdır. İş Kanunu, işçilere dinlenme hakkı tanırken, yıllık iznin şehir dışında kullanılacağı durumlarda işverene de 4 güne kadar ücretsiz yol izni verme yükümlülüğü getirir. Bu hak, işçinin memleketine ya da farklı bir şehre seyahat etmesi durumunda geçerlidir. İşçinin izin planlamasını yazılı olarak işverene bildirmesi ve yolculuk bilgilerini belgeyle desteklemesi durumunda, işveren bu ek izni vermek zorundadır. Ayrıca, hafta sonları ve resmi tatillerin yıllık izinden düşülmemesi, işçinin izin süresini tam anlamıyla değerlendirebilmesi açısından büyük önem taşır.
Yıllık izin süresi, işçinin kıdemine göre belirlenir ve 14, 20 ya da 26 iş günü olarak uygulanır. Ancak bu sürelere, şehir dışı durumunda 4 güne kadar ücretsiz yol izni de eklenir. Bunun yanı sıra yeraltı işçileri, 18 yaş altı veya 50 yaş üstü çalışanlar için özel hükümler geçerlidir. İzin ücretlerinin peşin ödenmesi zorunlu olup, ödenmediği takdirde işçi, kıdem tazminatı da dahil olmak üzere tüm haklarını talep ederek işten ayrılabilir. Tüm bu detaylar, işçinin yıllık izin planlamasını bilinçli ve güvenli şekilde yapmasını sağlar. İşçi-işveren ilişkilerinde yıllık izin konusu, hem yasal hem de insani boyutuyla dikkatle ele alınmalıdır.
1. Yıllık iznin şehir dışında kullanılması durumunda işçiye 4 güne kadar ücretsiz yol izni verilir
İş Kanunu'na göre işçinin yıllık iznini işyerinin bulunduğu il dışında geçirecek olması durumunda, işverenin işçiye 4 güne kadar ücretsiz yol izni verme yükümlülüğü vardır. Bu hak, işçilerin uzun mesafeler kat ederek memleketlerine veya tatile gitmelerini kolaylaştırmak amacıyla tanınmıştır. Yol izni işçiye yıllık izne ek olarak verilir ve bu süre zarfında işçi işe gelmediği için maaş kesintisi yapılmaz.
Yol izni hakkından faydalanabilmek için işçinin yıllık izin dilekçesinde bu durumu belirtmesi ve yolculuğun şehir dışında olacağını belgelendirmesi gerekir. Örneğin otobüs bileti, uçak rezervasyonu gibi belgeler işverene sunulabilir. Bu hak sadece şehir dışına çıkacak işçiler için geçerlidir, aynı şehirde geçirilecek tatiller için yol izni verilmez.
Yol izni, işçinin işe dönüşünde yaşanabilecek gecikmeleri veya seyahat yorgunluğunu da göz önünde bulundurur. Özellikle memleketi uzakta olan işçiler için bu hak, sosyal hayata katılımı ve aile ziyareti gibi insani ihtiyaçları destekler. İşveren bu izni vermediğinde işçi yazılı başvuru yapabilir, gerekirse şikayet yoluna gidebilir.
2. Yol izni önceden belgelenmeli ve işverene bildirilmelidir
Yol izni hakkının kullanılabilmesi için işçinin bu izni önceden planlayarak işverene belge sunması şarttır. İşveren, sözlü beyanla değil, yazılı ve belgeli başvuru üzerinden izin işlemlerini yürütür. Bu durum hem işçinin hakkını garanti altına alır hem de işverenin iş planlamasını kolaylaştırır.
Belgelendirme sürecinde seyahat biletleri, otobüs veya uçak rezervasyonları, tatil planları gibi resmi belgeler sunulabilir. Örneğin işçi, memleketine gitmek için yıllık iznini kullanacağını ve bunun şehir dışında olduğunu dilekçeyle belirtirse, işveren 4 güne kadar ücretsiz yol izni vermek zorundadır. Yol izni için geçerli bir belge sunulmadığında ise bu hak geçersiz sayılabilir.
Bu sürecin yazılı ve belgeli ilerlemesi, işçi ve işveren arasında çıkabilecek anlaşmazlıkların önüne geçer. İleride yaşanabilecek uyuşmazlıklarda belge, işçinin lehine önemli bir delil teşkil eder. Bu nedenle işçiler, izin planlarını önceden yapmalı ve yol izni taleplerini zamanında iletmelidir.
3. İşveren yol izni talebini karşılamak zorundadır
İş Kanunu kapsamında yıllık iznini şehir dışında kullanacağını belgeleyen her işçiye 4 güne kadar ücretsiz yol izni verilmesi zorunludur. Bu, işverenin inisiyatifine bırakılmamış, açıkça kanuni bir yükümlülük olarak tanımlanmıştır. Bu nedenle işveren, bu talebi reddedemez veya bu süreden kesinti yapamaz.
Yol izni, ücretsiz izin olarak düzenlense de yıllık izne ek olarak verilmesi gerektiğinden, bu hakkın verilmemesi işverenin hukuka aykırı işlem yaptığı anlamına gelir. İşçi bu durumda arabulucuya başvurarak yol izni verilmemesini haklı fesih gerekçesi olarak sunabilir ve kıdem tazminatına hak kazanabilir.
Yargıtay kararlarında da bu konu açıkça netleştirilmiştir. Özellikle uzun yıllar çalışmış ve memleketi uzak olan işçilerin bu haktan mahrum bırakılması, iş hukukunda “eşit davranma borcuna” aykırılık teşkil eder. Bu yüzden işverenler, tüm çalışanlarına aynı ölçüde bu hakkı tanımakla yükümlüdür.
4. Yıllık izin süresine ek olarak yol izni uygulanır
Yıllık izin süreleri, işçinin kıdemine göre belirlenir. Ancak bu sürelere ek olarak şehir dışı yıllık izinlerde 4 güne kadar ücretsiz yol izni verilir. Bu durum, yıllık iznin kullanım süresini fiilen uzatır. Örneğin, 14 gün yıllık izin hakkı olan bir işçi şehir dışına çıkıyorsa, toplamda 18 gün izin kullanabilir.
Yol izni işçiye yıllık iznin başlangıcında veya sonunda verilebilir. Önemli olan, işverenin bu süreyi yıllık izinden kesmemesi ve yol iznini yıllık izne ek olarak değerlendirmesidir. Bu hususta işverenle yazılı bir mutabakata varmak, uygulamada yaşanabilecek sorunların önüne geçer.
İşçinin yol izniyle birlikte izin süresini doğru planlaması gerekir. Özellikle dönüş yolculuğunda yaşanabilecek aksaklıklar, işe geç dönüşlere neden olabilir. Bu gibi durumlarda, yol izni süresinin iyi kullanılması hem iş disiplini hem de iş hukuku açısından önemlidir.
5. Yeraltı işçilerine ek izin ve yol izni uygulanır
Yer altında çalışan işçilerin izin sürelerine 4 gün eklenir ve buna ilave olarak 4 güne kadar ücretsiz yol izni verilir. Bu özel uygulama, yer altında çalışan işçilerin çalışma koşullarının zorluğuna binaen tanınmıştır. Bu sayede yeraltı işçileri diğer işçilere kıyasla daha uzun izin kullanabilir.
Örneğin bir madenci, 1-5 yıl arası çalışmışsa 14 + 4 = 18 gün izin hakkına sahiptir. Buna 4 gün de yol izni eklenirse toplamda 22 günlük izin kullanabilir. Bu durum, işçinin dinlenme hakkını daha etkin kullanmasını ve iş güvenliği açısından daha dinç işe dönmesini sağlar.
Yer altı çalışanlarına tanınan bu ek izin hakları, hem ulusal iş sağlığı ve güvenliği politikaları hem de ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü) standartları açısından önemlidir. Bu nedenle işverenlerin bu özel düzenlemelere titizlikle uyması ve işçileri bilgilendirmesi gerekir.
6. 18 yaş altı ve 50 yaş üstü işçilere en az 20 gün izin + yol izni verilir
18 yaşından küçük ve 50 yaşından büyük işçilerin yıllık izin süresi kanunen en az 20 gündür. Bu süreye şehir dışı kullanım söz konusuysa 4 güne kadar ücretsiz yol izni de eklenir. Bu özel düzenleme, bu yaş grubundaki işçilerin sağlık ve yaşam koşulları göz önünde bulundurularak yapılmıştır.
İşveren bu yaş gruplarına daha kısa izin vermeye çalışamaz. Yıllık izin süresi kanunen sınırlandırılmıştır ve azaltılması mümkün değildir. Ayrıca bu işçilere yıllık izin kullandırılırken, dinlenme hakkına saygı gösterilmesi ve fazla mesaiye zorlanmamaları gerekir.
Bu yaş gruplarında yıllık izinlerin zamanında kullandırılması, iş kazalarının önlenmesinde de etkili olur. Zira dinlenme ihtiyacı artan bu yaş grubundaki işçilerin verimli ve sağlıklı çalışabilmesi, yeterli izin süreleriyle doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle işverenin bu kurala sıkı sıkıya uyması şarttır.
7. Hafta sonu ve resmi tatiller yıllık izne dahil edilmez
Yıllık izin süresi hesaplanırken yalnızca iş günleri dikkate alınır. Cumartesi, pazar ve resmi tatil günleri, yıllık izne denk gelse bile izinden düşülmez. Bu durum, işçinin dinlenme hakkını tam anlamıyla kullanmasını sağlamak amacıyla yasal güvence altına alınmıştır.
Örneğin pazartesi günü başlayan bir 5 günlük yıllık izin, cuma günü sona erer ve izne sadece 5 iş günü yazılır. Araya denk gelen cumartesi ve pazar günleri ise yıllık izinden düşülmez çünkü bu günler işyerinde tatil olarak belirlenmişse zaten işçinin haftalık dinlenme hakkıdır. Haftalık tatil günü değilse, işçinin zaten bu günler işe gitmesi gerekir. Bu hesaplama usulü, izinlerin doğru kullanılmasına olanak tanır.
İşverenler tarafından yapılan hatalı hesaplamalar neticesinde işçinin izninden hafta sonları düşülürse, bu hukuka aykırı olur ve işçi bunu noter ihtarıyla düzelttirebilir. Özellikle bordroda yıllık izinlerin nasıl kaydedildiği düzenli olarak kontrol edilmeli, yanlış kayıtlar tespit edildiğinde yazılı itiraz yapılmalıdır.
8. 14, 20 ve 26 günlük izinler iş günü olarak hesaplanır
Yıllık izin süreleri, işçinin kıdemine göre 14, 20 veya 26 iş günü olarak belirlenmiştir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, “gün” ifadesinin takvim günü değil, iş günü anlamına gelmesidir. Bu sayede işçi yalnızca çalışması gereken günlerde izinden düşülür.
İş günleri, genel olarak pazartesiden cumaya kadar olan beş günlük süredir. Cumartesi, iş sözleşmesinde çalışma günü olarak belirlenmemişse, o da iş günü sayılmaz. Böylece örneğin 14 günlük bir izin, araya hafta sonları ve resmi tatiller denk geliyorsa takvimde 20 güne kadar uzayabilir.
İşverenler bazen bu detayı göz ardı ederek işçinin yıllık iznini eksik veya hatalı hesaplayabilir. Bu durumda işçi, iş günü kavramına dikkat çekerek bordroya iş gününe göre düzenleme yapılmasını talep edebilir. İş Kanunu'nun açık hükümleri bu konuda işçiyi korumaktadır.
9. Pazartesi-Cuma arası 5 gün izin alındığında 6 gün düşülmez
Bir işçi pazartesiden cumaya kadar yıllık izin kullandığında, yalnızca bu 5 iş günü izin olarak düşülür. Araya cumartesi ve pazar girmesi, iznin 7 gün sürdüğü anlamına gelse de yıllık izinden 6 gün düşülmesi hukuka aykırıdır. Hesaplamada yalnızca iş günleri dikkate alınır.
Bu uygulama, işçinin haftalık izin hakkı olan cumartesi ve pazar günlerini de yıllık izinden düşülmeden kullanabilmesini sağlar. Böylece işçi dinlenme süresini verimli bir şekilde geçirir, haftalık tatil hakkı korunmuş olur. Bu durum iş hukukunun dinlenme hakkına verdiği önemin bir yansımasıdır.
İşverenlerin bu hesabı yanlış yapması durumunda işçi bordro kontrolü yapmalı ve gerekli durumda yazılı itirazda bulunmalıdır. İşçinin hak kaybı yaşanmaması için yıllık izin formları ve izin süresi hesaplamaları dikkatle yapılmalı, belgeler gerektiğinde delil olarak saklanmalıdır.
10. Cuma günü bir gün izin alan işçiden 2 gün düşülmez
Cuma günü tek bir günlük izin alan bir işçinin yıllık izninden sadece o gün düşülmelidir. Hafta sonu, izinli geçirilen cuma günüyle bağlantılı olsa bile, izin süresine dahil edilemez. Çoğu işyerinde cumartesi ve pazar zaten işçinin haftalık tatil günleridir ve ayrıca izin günü sayılmaz.
Bazı işyerlerinde, cuma günü tek izin alan işçilerden 2 gün düşülerek haksızlık yapılabiliyor. Ancak bu uygulama İş Kanunu'na aykırıdır ve işçinin yazılı itiraz hakkı vardır. Bu tür yanlış uygulamalar, işçinin izin süresini kısaltarak mağduriyet yaratır.
İşverenlerin yanlış bir işlem yapmaması için izin talep formlarında gün ve tarihlerin net olarak belirtilmesi gerekir. İşçiler ise hangi gün izinli olduklarını takip etmeli, hafta sonlarının izne eklenip eklenmediğini kontrol etmelidir. Gerektiğinde bu konuda iş müfettişine başvurulabilir.
11. Yıllık izin ücretleri izne çıkmadan peşin ödenmelidir
İş Kanunu’na göre işveren, işçiye yıllık izne çıkmadan önce izin süresine denk gelen ücretini peşin ödemek zorundadır. Bu, işçinin tatil süresince maddi sıkıntı yaşamaması için düzenlenmiştir. Ücret peşin ödenmezse, işçi mağdur olur ve bu durum yasal ihlal sayılır.
Peşin ödeme yapılmadan yıllık izne gönderilen işçi, izinden döndüğünde ücretinin yatırılmadığını görebilir. Bu durum hem hukuki sorunlara hem de iş güvencesi ihlallerine neden olabilir. İşçi böyle bir durumda noter aracılığıyla ihtar çekerek ödemesini talep edebilir.
İzin ücretinin peşin ödenmemesi halinde işçi haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebilir. Bu durumda kıdem tazminatı da dahil olmak üzere tüm yasal haklarını talep edebilir. Bu nedenle izin ücretleri bordroda zamanında ve eksiksiz şekilde gösterilmelidir.
12. Yıllık izin ücretleri ödenmezse tazminat ve haklı fesih gündeme gelir
Yıllık izne çıkan bir işçiye, izin süresine denk gelen ücret ödenmediğinde işçi haklı nedenle fesih hakkı kazanır. Bu, İş Kanunu’nun 24. maddesi kapsamında değerlendirilir. Haklı nedenle fesih durumunda işçi kıdem tazminatına hak kazanır.
Yıllık izin ücreti, çalışılmayan günlerin karşılığı olan yasal bir ücrettir. İşveren bu ödemeyi geciktirirse, işçinin gelir kaybına ve maddi zarara uğramasına sebep olur. Ayrıca bu durum, işverenin iyi niyet kurallarına aykırı hareket ettiği anlamına gelir.
İşçi bu tür bir durumda noterden ihtar çekerek ödemesini talep edebilir ve makul sürede ödeme yapılmazsa sözleşmesini feshedebilir. Bu süreçte işverenin tüm hak edişleri ödemesi ve Sosyal Güvenlik Kurumu’na doğru çıkış koduyla bildirim yapması gerekir.
13. İş Kanunu’na Göre İşçi Yıllık İznini Dilediği Zaman Kullanabilir mi?
İş Kanunu’na göre işçinin yıllık izin hakkı anayasal bir dinlenme hakkıdır; ancak bu iznin kullanılacağı zamanı tek başına işçi belirleyemez. Yıllık izinler, işverenin işin durumu ve işletmenin ihtiyaçlarına göre planladığı izin takvimine göre kullandırılır. Yani işçi, “istediğim tarihte yıllık izne çıkıyorum” deme hakkına sahip değildir; ancak izin talebini yazılı olarak sunabilir ve hakkını kullanmak için planlama yapılmasını isteyebilir.
İşçi yıllık izin talebini genellikle en az 1 hafta öncesinden yazılı olarak işverene bildirir. İşveren de işin aksamaması ve eşitlik ilkesi çerçevesinde izin talebini değerlendirir. Eğer aynı dönemde çok sayıda işçi izin istemişse, işveren bunlar arasında adil bir sıra oluşturmak zorundadır. Ancak uzun süreli iznin ertelenmesi veya keyfi olarak reddedilmesi de mümkün değildir. Aksi halde bu durum işçinin dinlenme hakkının engellenmesi anlamına gelir.
Yargıtay kararlarına göre işveren yıllık izinleri gerekçesiz şekilde erteleyemez. İşçinin iznini uzun süre kullanamaması ve bu sebeple mağduriyet yaşaması durumunda, işçi bu durumu haklı nedenle fesih gerekçesi olarak gösterebilir. Dolayısıyla işçi her ne kadar izni istediği anda kullanamasa da, bu hakkı süreklilik arz eden şekilde ertelenemez. Bu nedenle hem işverenin hem de işçinin izin planlamasını karşılıklı anlayışla yürütmesi gerekir.
14. İş Kanunu’na Göre İşçinin Ücretsiz 4 Güne Kadar Yol İzin Hakkı Konusunda Sıkça Sorulan Sorular
1. Yıllık izin hakkı kaç gün olur?
İşçinin yıllık izin süresi, işyerindeki kıdemine göre belirlenir. 1-5 yıl arası çalışan işçilere 14 iş günü, 5-15 yıl arası çalışanlara 20 iş günü ve 15 yıldan fazla kıdemi olanlara ise 26 iş günü yıllık ücretli izin verilir. Bu süreler, hafta sonu ve resmi tatiller hariç olmak üzere yalnızca iş günleri olarak hesaplanır.
2. Yol izni hakkı nedir?
Yol izni, işçinin yıllık iznini işyerinin bulunduğu şehir dışında kullanacağını belgelemesi halinde, yıllık izne ek olarak verilen 4 güne kadar ücretsiz izindir. Bu izin, seyahat süresi ve yorgunluk göz önüne alınarak düzenlenmiş olup, İş Kanunu kapsamında işverenin tanımakla yükümlü olduğu bir haktır.
3. Yıllık izin ve yol izni ücretli midir?
Yıllık izin süresi boyunca işçiye tam maaş ödenir, bu süre ücretlidir. Ancak yol izni, ücretsiz olarak kullanılır. Yol izni, yıllık izne eklenir fakat bu süre için maaş ödemesi yapılmaz. Yine de işveren, kendi inisiyatifiyle bu süreyi ücretli sayabilir.
4. Yol izni almak için ne yapılmalıdır?
İşçi, yıllık iznini şehir dışında kullanacağını belgeleyerek ve yazılı bir dilekçeyle işverene başvurmalıdır. Otobüs bileti, uçak rezervasyonu gibi belgelerle seyahatin şehir dışı olduğunu kanıtlaması yeterlidir. İşveren, bu durumda 4 güne kadar ücretsiz yol iznini vermek zorundadır.
5. İşveren yol izni vermek zorunda mı?
Evet, İş Kanunu'na göre işveren, işçinin şehir dışı yıllık izin planını belgelemesi halinde 4 güne kadar ücretsiz yol izni vermekle yükümlüdür. Bu yükümlülük isteğe bağlı değildir, işveren bu talebi keyfi şekilde reddedemez. Aksi halde işçi yasal haklarını arayabilir.
6. Yol izni süresi ücretli midir?
Hayır, 4 güne kadar yol izni süresi ücretsizdir. İşveren bu günler için maaş ödemez. Ancak yıllık izin süresi boyunca işçinin maaşı aynen ödenir. Yol izni sadece işçinin dinlenme süresini genişletmek amacıyla yıllık izne eklenmiş bir kolaylıktır.
7. Yıllık izin iş gününden mi hesaplanır?
Evet, yıllık izin yalnızca iş günleri üzerinden hesaplanır. Hafta sonu ve resmi tatiller yıllık izin süresine dahil edilmez. Örneğin pazartesi başlayan 5 günlük yıllık izin cuma günü sona erer ve yalnızca 5 gün izinden düşülür.
8. Yıllık izne çıkmadan önce maaş alınır mı?
İş Kanunu'na göre işveren, işçinin yıllık izin süresine karşılık gelen ücretini işçi izne çıkmadan önce peşin olarak ödemekle yükümlüdür. Aksi halde işçi mağduriyet yaşayabilir ve bu durum haklı fesih nedeni oluşturabilir.
9. Yıllık izni kullandıktan sonra yol izni alınabilir mi?
Yol izni, yıllık izne ek olarak kullanılmalıdır. İzin planlaması yapılırken yol izniyle birlikte yıllık iznin bütüncül olarak belirlenmesi gerekir. Yıllık izinden sonra ayrı bir tarihte yol izni kullanmak mümkün değildir.
10. Aynı yıl içinde birden fazla yol izni hakkı var mı?
Hayır, işçi yıllık izin süresi boyunca yalnızca bir kez 4 günlük yol izni kullanabilir. Bu hak her yıllık izin döneminde bir kereye mahsus tanınır. Aynı takvim yılı içinde birden fazla yol izni hakkı yoktur.
11. Yıllık izni işçi mi belirler, işveren mi?
Yıllık iznin zamanı işverenin takdirindedir. Ancak işçi yazılı olarak talebini iletebilir. İşveren işin gereklerini göz önünde bulundurarak izin tarihini belirler. Bu süreç karşılıklı planlama ile yürütülmelidir.
12. Cuma günü bir gün izin alırsam kaç gün düşer?
Cuma günü yalnızca bir gün yıllık izin kullanan işçiden sadece 1 gün izni düşülür. Cumartesi ve pazar yıllık izin hesabına dahil edilmez. Bu nedenle o hafta sonu izin gününden sayılmaz.
13. Yıllık izin kullanılmazsa ne olur?
Kullanılmayan yıllık izinler işveren tarafından devredilir. İşçi ayrıldığında ya da işten çıkarıldığında kullanılmayan izin günlerinin ücreti toplu olarak ödenir. Bu hak, zaman aşımına uğramadan korunur.
14. Yol izni resmi tatil ya da hafta sonuna denk gelirse ne olur?
Yol izni süresi resmi tatil ya da hafta sonuna denk gelse dahi toplam 4 gün olarak kullanılır. Bu günlerin hangisinin tatil olup olmadığı dikkate alınmaz. Yol izni takvim günü üzerinden uygulanır.
15. Yıllık izin hakkı ne zaman kazanılır?
İşçi, işyerinde işe başladığı tarihten itibaren 1 yılını doldurduğunda yıllık ücretli izin hakkı kazanır. Bu süreden önce işveren yıllık izin vermek zorunda değildir. Ancak bazı işyerleri iyi niyetle daha erken izin kullandırabilir.
16. Yıllık izin bölünebilir mi?
Yıllık izin, işçinin onayıyla bölünebilir. Ancak İş Kanunu’na göre en az 10 günlük kısmı kesintisiz olarak kullandırılmalıdır. Geriye kalan günler bölünerek kullanılabilir.
17. Yıllık izin belgesine imza atmak zorunlu mu?
Evet, yıllık izin kullanan işçi, yıllık izin formunu imzalamalıdır. Bu belge hem işçi hem de işveren için resmi kayıt niteliği taşır. İmzalanmayan formlar hukuki delil olarak kabul edilmez.
18. İşveren yıllık izni erteleyebilir mi?
İşveren, işin yoğunluğu gibi gerekçelerle yıllık izin talebini makul süreyle erteleyebilir. Ancak bu süre sürekli hale getirilemez. Yıllık izin hakkı zamanında kullandırılmalıdır.
19. Yıllık izinden vazgeçmek mümkün mü?
İşçi, yıllık izin hakkından feragat edemez. Yani izin yerine ücret alma gibi bir seçenek çalışırken mümkün değildir. Bu hak anayasal güvence altındadır ve vazgeçilemez.
20. Yıllık izne çıkmadan önce noter bildirimi gerekir mi?
Hayır, yıllık izin için noter bildirimi gerekmez. Ancak işçiyle işveren arasında yazılı belge düzenlenmesi ve her iki tarafça imzalanması yeterlidir. Bu belge işyerinde muhafaza edilmelidir.
21. Yol izni yıllık izinden düşülür mü?
Hayır, yol izni yıllık izne ek olarak verilir. Yani yıllık izinden düşülmez. 14 gün yıllık izin hakkı olan bir işçi, şehir dışına çıkıyorsa 18 gün izinli sayılır ama yalnızca 14 günü ücretlidir.
22. Yıllık izinde çalışmak mümkün mü?
İşçi yıllık izinde çalıştırılamaz. Yasal olarak izinli olan işçinin işe çağrılması ve çalıştırılması yasaktır. Bu kuralın ihlali durumunda idari para cezası uygulanır.
23. Yol izni nasıl planlanır?
Yol izni, yıllık iznin başlangıcına ya da sonuna eklenerek planlanabilir. Genellikle seyahatten önce veya dönüşte kullanılır. Planlama işverenle birlikte yapılmalı, yazılı olarak kayda alınmalıdır.
24. Yeraltında çalışanlara yıllık izin kaç gündür?
Yer altında çalışan işçilere 4 gün ek izin verilir. Bu süre yıllık izne eklenir. Ayrıca şehir dışına çıkacaklarsa 4 güne kadar ücretsiz yol izni de ayrıca tanınır. Böylece izin süresi daha da uzar.
25. Yıllık izinde başka işte çalışmak yasak mı?
Evet, işçi yıllık izinde başka bir işte çalışamaz. Bu durum iş ahlakına aykırı olup işverene haklı fesih imkânı tanır. İşçi yıllık izni yalnızca dinlenmek için kullanmalıdır.
26. Yıllık izin süresi içinde hastalanan işçinin izni uzar mı?
Yıllık izin süresinde hastalık raporu alınırsa, raporlu olunan süre yıllık izinden düşülmez. Ancak bu durum işverene raporla belgelenmelidir. Böylece izin süresi yeniden planlanır.
27. İşveren yıllık izin tarihini değiştirebilir mi?
İşveren, önceden belirlenen yıllık izin tarihini işin aksamaması adına makul gerekçelerle erteleyebilir. Ancak bu durum süreklilik arz edemez. İşçi mağdur edilmemelidir.
28. Kullanılmayan yıllık izin süresi zaman aşımına uğrar mı?
Evet, kullanılmayan yıllık izin alacakları için zaman aşımı süresi 5 yıldır. Bu süre iş ilişkisinin sona erdiği tarihten itibaren başlar. Süre dolmadan talep edilmelidir.
29. Yıllık izin kağıdı verilmeden izne gönderilmek yasal mı?
Hayır, işçi izne çıkarken mutlaka izin belgesi düzenlenmelidir. Belgesiz izin uygulamaları hukuka aykırıdır. İleride doğabilecek ihtilaflarda işçi aleyhine delil oluşturabilir.
30. İşten çıkan işçiye kullanılmayan izin parası ödenir mi?
Evet, iş sözleşmesi sona erdiğinde işçinin kullanmadığı yıllık izin süreleri için izin ücreti ödenmelidir. Bu ödeme, işçinin son brüt ücreti üzerinden hesaplanır ve kıdem tazminatı gibi haklarla birlikte verilir.
Sonuç; Yıllık İzin ve Yol İzni Haklarında Bilinçli Olmak İşçinin Güvencesidir
İşçilerin yıllık izin hakkı ve şehir dışı seyahatlerde tanınan yol izni, sadece birer dinlenme süresi değil aynı zamanda iş hukukunun koruyucu hükümleriyle güvence altına alınmış haklardır. İş Kanunu, çalışanın sağlıklı ve verimli bir şekilde görevini sürdürebilmesi için yıllık izin sürelerini kıdeme dayalı olarak belirlemiş, yol izni gibi ek düzenlemelerle de işçinin sosyal yaşamını desteklemiştir. Bu hakların doğru planlanması, yazılı belgelerle desteklenmesi ve işverenle uyum içinde yürütülmesi, hem iş barışını korur hem de hukuki güvenliği sağlar.
İzin ücretlerinin zamanında ödenmesi, resmi tatillerin izne dahil edilmemesi, yeraltı ve yaş grubu gibi özel koşullarda uygulanan farklı izin süreleri, işçinin haklarını doğrudan etkiler. Kullanılmayan yıllık izinlerin ücrete dönüşmesi, haklı nedenle fesih hakkı doğuran ihlallerin bilinmesi ve yol izninin her yıl talep edilebilecek yasal bir hak olduğu gibi konularda bilgi sahibi olmak, çalışanların mağduriyet yaşamasını önler. Bu nedenle işçilerin, yıllık izin ve yol izni haklarını eksiksiz öğrenmesi ve bilinçli şekilde uygulaması, hem çalışma hayatındaki huzurun hem de bireysel hakların teminatı olacaktır.
