- 06 / June 2024
BOŞANMADA KADININ MEHİR ALACAĞI TALEBİ
Hukukumuzda kadının mehir alacağı kanunda yer almayan bir uygulamadır. Ancak, Yargıtay içtihatlarında mehirin, geçerli sayıldığı ve bağışlama vaadi sözleşmesi niteliğinde kabul edildiğini görmekteyiz.
Kadın mehir alacağı davasını boşanma davasıyla birlikte ya da boşanma sonrasında açma hakkına sahiptir. Mehir alacağı davasının boşanma davasıyla birlikte açılması halinde mahkemeler davaların ayrılmasına karar vermektedir.
Gerek çekişmeli gerekse anlaşmalı boşanmada kadının mehir alacağı talep edebilir. Ancak anlaşmalı boşanma sözleşmesinde mehir alacağı talep etmemişse, hâkim kararında buna yer vermez. Buna karşın boşanma davası sonrasında açacağı bağımsız bir davayla mehir alacağı talep edebilir.
Eşler kendi aralarında mehir senedi yapmışsa, bunu daha sonra isterlerse iptal edebilirler. Bunun yanı sıra erkeğin, mehir sözünü yerine getirmesi halinde ya da mehir dışında başka ödemeleri yaptığını kanıtlaması durumunda senet, iptale konu olacaktır.
1. GENEL OLARAK MEHİR
Hukukumuzda mehir verme uygulaması yoktur. Ancak bireyler örf ve adetlerimizde mevcut olan mehir uygulamasını sürdürmektedir. Bir kimse nikahta, evlilikte ya da boşanma sırasında kadına bir karşılık almadan para ya da mal sözü vermesi, mehirdir. Mehirin herhangi bir menkul ya da gayrimenkul olması fark etmez. Erkek, herhangi bir şeyi mehir adı altında kadına söz verdiğinde, bu kadının mehir hakkı olur.
Erkeğin evlenirken peşinen verdiği mal ya da para, mehri mucceldir. Ancak mehirin bir koşula bağlanması ya da daha sonra verileceği sözü verilmesi halinde, mehri müeccel söz konusu olur. Bunun yanı sıra eşlerin mehir konusunda anlaşmadıkları ya da yaptıkları anlaşmanın geçersiz olması halinde mehri misil söz konusudur. Eşler, kendi aralarında bir mehir belirlemişse, buna mehri müsemma denir.
2. MEHİRİN HUKUKUMUZDA GEÇERLİLİĞİ
Hukukumuzda Türk Medeni Kanunu başta olmak üzere, herhangi bir kanunda mehir konusunda bir düzenleme yoktur. Yukarıda da belirttiğimiz şekilde mehir konusu gerçekte örf ve adet hukukunun bir konusudur. Ancak gerek dini esaslar gerekse adetler gereği mehir uygulaması ülkemizde de görülmektedir. Ülkemizde, evlilikte mehir olarak para ya da mal sözü konusunda bir düzenleme yoktur. Yargıtay da mehirin yasal olmadığını belirten bir karar vermemiştir. Aksine, kadının mehir hakkını koruyan kararları vardır. Diğer bir deyişle Yüksek Mahkeme mehirin geçersiz olmadığını belirtmektedir. Bunun yanı sıra mehirin hukukumuzdaki bağışlama ya da bağışlama vaadi sözleşmesi niteliğinde olduğunu belirtmektedir.
3. ERKEK, MEHİR SÖZÜNDEN VAZGEÇEBİLİR Mİ?
Erkek, mehir senediyle vermeyi taahhüt ettiği mal ya da para kadının kişisel malı olmaktadır. Sözleşmeyle bağış vaadinde bulunması üzerine, kadının mehir alacağı hakkını zamanaşımı ya da hak düşürücü süreye tabi olmadan mahkemeden istemesi mümkündür. Buna karşın belirli şartlar varsa, erkek mehir sözünden dönebilecektir. Örneğin;
- Kadının evi terk etmesi,
- Kadının sadakatsizlikte bulunması,
- Kadının ailevi yükümlülüklerini yerine getirmekten kaçınması.
- Kadının, eşinden başka bir erkekle zina yapması.
4. BOŞANAMDA MEHİR İSTENEBİLİR Mİ? ŞARTLARI NELERDİR?
Her ne kadar hukuk sistemimizde kadının mehir alacağı uygulaması yoksa dahi erkeğin mehir senedi vermesi halinde, kadın boşanmada bunu isteyecektir. Fakat kadının bu hakkını talep edebilmesi için geçerli bir mehir senedi olması gerekir. Bunun yanı sıra mehir senedinin bağışlama vaadi sözleşmesi niteliğinde olması gerekecektir. dolayısıyla mehirin boşanmada talep edilebilmesi için iki şart vardır. Bunlar;
- Hukuken geçerli bir mehir sözleşmesi olmalıdır.
- TBK’ya göre bağışlama vaadi sözleşmesi niteliğinde bir mehir sözleşmesinin varlığı gerekir.
- Bu nedenle öncelikle, sözleşme yazılı olmalıdır.
- Sözleşmede erkek tarafından kadına, mehir verileceği taahhüdü yer almalıdır. Yani bağışlama hükmünde, para ya da mal verileceği şeklinde bir söz olmalıdır.
- Mehirin taşınmaz devri sözünü içermesi halinde senedin resmi şekilde yapılması gerekir.
- Erkeğin bağışlayacağı mal ya da paranın belirli ve yazılı olması gerekir.
- Ayrıca senette erkeğin imzası da olmalıdır.
Mehir senedini yukarıdaki şartlara göre alan kadının, boşanma sırasında alacak hakkı olur. Böylece kadının boşanmada bunu isteyebilmesi mümkün olacaktır.
5. KADININ MEHİR ALACAĞI HAKKI?
Eşler arasında, yukarıda şartlarını yazdığımız bir mehir sözleşmesi varsa kadının mehir alacağı istemi mümkün olacaktır. Kadının mehir alacağını boşanma davasında ya da ayrıca açacağı bir davayla talebi mümkündür.
Kadının kendisine verilen mehir sözünü, elinde bulunan senede dayalı açması gerekir. Davayı, davalı olan erkeğin yerleşim yerindeki Asliye Hukuk Mahkemesine giderek açacaktır.
Erkek, eşine söz verdiği mal ya da paraları vermezse, kadının mehir alacağı davası açması mümkündür. Kadın bu davayı alacak davası olmasından dolayı boşanmanın kesinleşmesi üzerine 10 yıl içinde açma hakkına sahiptir.
6. KADININ MEHİR ALACAĞI DAVASINDA İSPAT VASITALARI?
Elinde, yukarıda yazdığımız şartları taşıyan bir mehir sözleşmesi olan kadın, mahkemeye giderek mehir alacağı davası açabilir. Bu davayı boşanma davasıyla birlikte ya da daha sonra ama hakkı vardır. Mehir alacağı davasının boşanma davasıyla birlikte açılması halinde mahkemeler davaların ayrılmasına karar vermektedir.
Mehir senedi varsa ve erkeğin bunu imzalamış olması halinde, kadının mahkemeye giderek alacağını ispat edebilmesi mümkündür. Aksi halde imzasız ya da sözlü olarak verilen mal ya da para taahhütleri geçersizdir. Bunların ispatı da mümkün olmamaktadır. Tanık delili ise mehirin varlığını destekleyici bir delildir. Yani başlı başına bir tanık ve yemin delilleri, imzasız ve sözlü mehir taahhütlerini ispata yetmeyecektir.
Mehir senediyle vermeyi taahhüt ettiği miktarının düğün sırasında kadına takılması durumunda, erkek bu kısım için sorumlu olmaktan kurtulacaktır. Bu durumda da yine düğün kayıtları, videolar, senet ya da bilirkişi raporuyla ispat mümkün olacaktır.
7. MEHİR ALACAĞI HANGİ MAHKEMEDEN İSTENİR?
Kadın geçerli bir mehir senedine sahipse, aile mahkemesinden mehir alacağını talep eder. Kadının mehir alacağı konusunda aile mahkemesi boşanma davası nedeniyle yetkilidir, ancak boşanma davası sonrasında bir alacak hakkı olması nedeniyle asliye hukuk mahkemesi yetkilidir.
Kadının mehir alacağını mehir sözü veren erkeğin yerleşim yerindeki mahkemeden isteyebilir. Boşanma davasıyla birlikte istediğinde ise boşanma davasında görevli aile mahkemesinden mahir alacağını talep edecektir. Mehir alacağı davasının boşanma davasıyla birlikte açılması halinde mahkemeler davaların ayrılmasına karar vermektedir.
